حجت الاسلام و المسلمین هادی سروش گفت: این مهم، یعنی سخن مودبانه گفتن در مورد عالمان دینی و روحانیون که مدعی شاگردی مکتب امام صادق هستند اهمیتش دوچندان است و واقعا علما مسئولیت ویژه ای در ادب گفتاری دارند و ما این آموزه بلند را از امام باقر ع داریم که فرمود : " از نظر و دیدگاه ما اهلبیت فقاهت و فقیه در کسی دیده میشود دارای لحن مناسب باشد ؛ یَا أَبَا عُبَیْدَهًْ إِنَّا لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ فَقِیهاً حَتَّی یَعْرِفَ لَحْنَ الْقَوْلِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ"
به گزارش جماران؛ هادی سروش در مراسم سوگواری در سالروز شهادت امام صادق (ع) تصریح کرد ؛ امام صادق (ع) در مواجهه با دوست و دشمن با ادبیات فاخر برخورد مینمود و جامعه از شاگردان واقعز مکتب امام صادق توقع ادب درمواجهه با مردم را دارد و کوچکترین بی ادبی را برنمیتابد.
وی گفت: سخن مودبانه و ادبیات اخلاق مدار چیز کوچکی نیست بلکه مورد تاکید قرآن در آیات مختلفی است.
قرآن در سوره طه به موسی کلیم و هارون دستور به ادب در برابر دشمنی مانند فرعون میدهد و میفرماید : "فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا" .
و نیز در آیه ۳۰ سوره محمد تعبیر "لحن القول" دارد که ناظر به نحوه گفتار و ادبیات سخن و شکل ظاهری گفتگو است و مورد اهمیت اعلام شده است.
سروش گفت: این مهم، یعنی سخن مودبانه گفتن در مورد عالمان دینی و روحانیون که مدعی شاگردی مکتب امام صادق هستند اهمیتش دوچندان است و واقعا علما مسئولیت ویژه ای در ادب گفتاری دارند و ما این آموزه بلند را از امام باقر ع داریم که فرمود : " از نظر و دیدگاه ما اهلبیت فقاهت و فقیه در کسی دیده میشود دارای لحن مناسب باشد ؛ یَا أَبَا عُبَیْدَهًْ إِنَّا لَا نَعُدُّ الرَّجُلَ فَقِیهاً حَتَّی یَعْرِفَ لَحْنَ الْقَوْلِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ"
طبق بیان نورانی پیامبر اکرم ؛ عالم بی ادب و بی پروا مستقیم به حساس ترین مرکز دینی آسیب میزند که پیامبر رحمت از آن به "قصم ظهری" یعنی ؛ شکستن کمر رسول الله نام برده است!
استاد سروش ادامه داد ؛ امام صادق (ع) روی گفتار و گفتگوی مودبانه بسیار تاکید دارد که نمونه های فراوان دارد که برخی آن چنین نقل شده؛
مرحوم کلینی نقل می کند از مصر یک انسان زندیق یعنی کسی که معنویات و قبول ندارد چون آوازه امام صادق را شنید تصمیم به ملاقات با ایشان گرفت و آمد مدینه که امام صادق رو ببینه وقتی رسید امام صادق در مکه حضور داشت و این فرد با همه طول مسافت به سمت مکه رفت و امام صادق را در در بیت الله الحرام شناسایی کرد. با امام صادق علیه السلام گفت و گو های اعتقادی داشت مطالب و شبهاتی را گفت و پاسخ شنید و جمله مهم می کرد در این روایت که حکایت از اوج ادب گفتاری امام صادق دارد این است که امام هر بار که میخواهد او را خطاب کند ، میفرماید : "یا اخا اهل المصر" ؛ یعنی ای برادر مصری ! و این برخورد مودبانه امام باعث تا بالاخره او مجاب شد و مسلمان شد و بدستور امام صادق توسط هشام با دین آشنا شد و از آن پس در منطقه شام و مصر به "معلم الایمان" از او نام می بردند.
نمونه دیگر؛ دهری معروف بنام " ابن ابی عوجا" است اینقدر تحت تاثیر محبت و ادب امام صادق (ع) قرار گرفت که در مورد امام صادق اعتراف کرد و گفت : «مَا هَذَا بِبَشَرٍ و ان کان فی الدنیا روحانی یَتَجَسَّدُ إِذَا شَاءَ ظَاهِراً ، وَ یَتَرَوَّحُ إِذَا شَاءَ باطنا» یعنی ؛ این شخصیت یک بشر عادی نیست ، او بخواهد ملکوتی میشود؛ بخواهد زمینی میشود.
وی گفت : یکی از اصحاب امام صادق در مسجد نبوی شاهد بود که "ابن‌ابی‌العوجا" به همراه اطرافیانش، کلمات کفر آمیز می‌گویند. او بسیار عصبانی شد و با زبانی تند به آنها پرخاش و اهانت کرد. "ابن ابی العوجا" در پاسخ گفت: ای مرد! اگر تو از اصحاب جعفر بن‌محمد(امام صادق) هستی، آگاه باش که روش او در برخورد با مخالفانش مثل تو نیست. او اهل مجادله و پرخاش نیست. او هیچگاه سخنانش را آلوده به فحش و جسارت نمی‌کند. ما با او مذاکره می‌کنیم و او با کمال صبر و بردباری، به حرف‌های ما گوش میکند؛ طوری که گمان می کنیم مجاب شده است، ولی بعد از شنیدن حرف‌های ما، یکی پس از دیگری پاسخ ما را میدهد. اگر از اصحاب او هستی، چون او سخن بگو!
این روش برخورد با دگراندیشان است و جامعه غیر از این را از جانب مدعیان شاگردی امام صادق نمی پذیرد.
صدرالمتالهین میگوید : گفتار بی ادبانه عالمان دو اثر منفی دارد ؛ اول اینکه مردم را دینداری سُست میکند و دوم آنکه به مجرمان اجازه ایجاد جرم و جنایت میدهد.
واقعا در علت شناسی افزایش جرم و جنایت نباید از این علت یعنی نهادینه شدن روش های گفتاری بی ادبانه از تریبون های رسمی و نیز کسانیکه در کسوت روحانیت و یا دانشگاه هستند، نباید غافل شد. بله ؛ سخن بی ادبانه از تریبون ها ، جامعه را به بی ادبی سوق میدهد!
هادی سروش گفت : امام خمینی بخوبی این خطر را شناسی کرد و در موارد متعدد به روحانیت گوشزد نموده چراکه این دسته از “عالمان بی‌پروا” چنان خطرناک‌اند که امام خمینی در بیانی دارند:
“آنانیکه اعتقاد به اسلام دارند به داد اسلام برسند… که عالم متهتک چندی نمیگذرد که از این اسلام و نهضت، مردم را روی گردان میکند!
و در بیانی دارند: “آنانیکه اعتقاد به اسلام دارند به داد اسلام برسند… که عالم متهتک چندی نمیگذرد که از این اسلام و نهضت، مردم را روی گردان میکند”
و نیز در بیان دیگری فرمودند: “ضرر عالم متهتک بر اسلام از هر کسی برتر است”.
حجت الاسلام سروش گفت: بسیار تاسف بار است در محیط های علمی و عبادی تریبونی به ناسزا و سخن بی ادبانه باز باشد ! این روش های مذموم نه تنها باعث تقویت جبهه حق نمیشود بلکه جامعه را به تباهیِ بی اخلاقی میکشاند.
