جماران، سیزدهم مهر ماه سال 44 بود که رژیم شاه در یک خطای بزرگ سیاسی امام خمینی (س) را به همراه فرزندشان شهید آیت الله مصطفی خمینی، از ترکیه به عراق تبعید کرد. غافل از آنکه خود به دست خود زمینه پیشرفت نهضت ایشان و بستری مناسب برای بسط اندیشه آن حضرت را فراهم کرد.

ورود امام به عراق با استقبال گسترده همراه شد؛ طیف های مختلف در این مراسم حضور داشتند؛ اما به طبع ایشان برای فعالیت هایشان با چالش هایی روبرو بودند و در همه دوران تبعید با سختی ها و گرفتاری های پیش آمده، هیچ گاه دست از هدف اصلی شان که مبارزه با طاغوت بود، بر نداشتند و با سخنرانی ها، پیام ها و نامه ها به افراد مختلف، اهداف نهضت را پیش بردند و تنورش را گرم نگه داشتند و هیچ گاه اجازه خاموش شدن به آن ندادند.

یک سال و اندی از حضور امام در عراق می گذشت که ایشان در 27 فروردین ماه سال 1346 اولین پیام خود را خطاب به علما و روحانیون حوزه های علمیه قم، مشهد و تهران به مناسبت افزایش فعالیت های رژیم شاه علیه حوزه های علمیه و سفارش به لزوم استقامت در برابر توطئه های آن رژیم، صادر کردند که این موضوع، نمونه ای از این امیدآفرینی ها در آن دوران سیاه ستمشاهی است.

متن پیام امام به شرح زیر است:

"بسم اللّه‌ الرحمن الرحیم

خدمت ذی‌ شرافت حضرات فضلا و محصلین حوزۀ مبارکۀ قم و مشهد و تهران و سایر حوزه‌ های علمیه ـ ایّد هم‌ اللّه‌ تعالی

اینجانب در این تبعیدگاه و غربت، از اوضاع اسف‌ انگیز ایران و خصوص حوزه‌ های دینیه ـ کم و بیش ـ مطلع و در رنج به سر می‌ برم. می‌ دانم که دستگاه جبار چه خواب های خطرناکی دیده است برای اسلام و مسلمین و احکام مقدس قرآن و خدمتگزاران به دیانت مقدسه. شما در نظر آنها مجرم هستید؛ جرم شما خدمت به دیانت و قرآن و مخالفت با سلطۀ اجانب بر کشورهای اسلامی است؛ جرم شما مخالفت با دستگاه ظلم و استبداد و غارتگری و چپاول است؛ جرم شما دانش شماست و عدم تسلیم کورکورانه در مقابل اجانب و دست‌ نشاندگان بی‌حیثیت آنهاست. این جرم را دانشگاهیان و طبقۀ تحصیلکرده و جوان هم دارند لذا با محرومیت ها و رنج ها و سختی ها مواجه می‌ باشند.

نقشۀ استعمار محو اسلام و احکام مقدس قرآن است. دستگاه جبار مجری مقاصد شوم آنهاست؛ نقشه آن است که به اسم اصلاحات، مملکت را به حال عقب‌ افتادگی نگاه دارند و به اسم دانش دوستی و سپاه دانش، دانشگاه و مدارس علمیه را بکوبند و با نام اسلام احکام مقدس آسمانی را پایمال کنند و با اسم مقدس اسلام و قرآن احکام مسلّمه آن را یکی پس از دیگری محو کنند. شما باید به نظام اجباری بروید و در حبس و زجر و فشار و اهانت و تبعید به سر برید تا راه برای عمال اجانب و عمال اسرائیل باز شود. کاخ‌نشینان باید در شهوات و هرزگی ها غوطه‌ور شوند تا خوش خدمتی کنند و طبقۀ مزاحم یعنی علمای اعلام اسلام و دانشمندان و جوانان بیدار را از سر راه بردارند؛ خطبا و گویندگان باید از گفتار دم ببندند، مگر آنکه از جنایات و خیانت های آنها به اسم ترقی و پیشرفت تمجید کنند. نقشه محو و مسخ قانون اساسی است که در آن تضمین اسلام و مذهب و احکام شده است؛ قانونی که در آن تضمین آزادی های فردی و اجتماعی شده است باید برود و به جای آن سرنیزه، اختناق، حبس بیاید. اینها خیالات خامی است که دستگاه دست‌نشانده و نوکر مآب در مغزهای تکان نخوردۀ خود پخته‌ اند؛ غافل از آنکه با عواطف و احساسات یک ملت بزرگ نمی‌توان بازی کرد. غافل از آنکه دستگاه خدای بزرگ را نمی‌ شود به بازی گرفت. من به شما آقایان محترم و به ملت ایران اطمینان می‌ دهم که دستگاه با شکست مواجه خواهد شد. پیشینیان آنها سیلی اسلام را خوردند، اینها نیز خواهند خورد.

شما فضلای محترم و دانشجویان جدید و قدیم صبور باشید و استقامت کنید. در مقابل ظلم تسلیم نشوید. اینها رفتنی هستند و شما باقی هستید. سرنیزه در مقابل عواطف یک ملت دوام ندارد. این شمشیرهای کند و عاریتی در غلاف خواهد رفت. ما روزهای بسیار سیاه، بسیار وحشتناک و بسیار اسف‌انگیز در حکومت اسلاف اینها دیده‌ ایم؛ ما با حکومت اختناق و ترور، با حکومت غارت و ستمگری، با سلب آزادی های همه جانبه سال ها مواجه بودیم و استقامت کردیم تا آنها رفتند؛ شما هم استقامت کنید تا اینان نیز بروند و به جزای اعمال خود برسند.

تسلیم نشوید. زیر بار امتحانات پوچ آنها نروید. نقشه آن است که قدم به قدم پیشروی کنند. هر قدر شما عقب‌ نشینی کنید آنها پیشروی می‌ کنند. آنها کمر به نابودی شما بسته‌ اند. گمان نکنید با ملایمت و تسلیم دست‌بردار هستند، بلکه با استقامت و ایستادگی و اظهار حق و فریاد مظلومانه عقب می‌ نشینند.

ملت را و ملل آزاد دنیا را از ستمگری دستگاه و مظلومیت ملت مسلمان ایران آگاه کنید. با هر وسیله ممکنه جنایات اینها را به دنیا برسانید. خدای متعال با شماست. دست اتحاد و برادری به هم دهید و از اختلافات جزئی دست بکشید تا زنده بمانید، تا احکام خداوند پایدار بماند.

حضرات مراجع عظام و علمای اعلام ـ دامت برکاتهم ـ راضی به محو حوزه‌ های دینی با ذلت و خواری نشوند. مرگ با عزت از زندگانی با ذلت و تحت اسارت بهتر است. از خدای بزرگ عظمت اسلام و مسلمین را خواستار است.وَلا تَهِنُوا وَلا تَحْزَنُوا وَاَنْتُمُ اْلاَعْلَوْنَ اِنْ کُنْتُمْ مُؤمِنینَ.[1]والسلام علیکم و رحمة‌ اللّه‌ و برکاته.[2]

روح‌ اللّه‌ الموسوی الخمینی" (صحیفه امام؛ ج 2، ص 129-130)

1 ـ سورۀ آل عمران، آیۀ 139: «سست نشوید و محزون نباشید و شما برترید اگر ایمان آورده باشید». 

2 ـ این اعلامیه توسط شهربانی آذربایجان شرقی به تاریخ 6/10/46 چنین گزارش شده است: «طبق اطلاع واصله اخیراً تعدادی نسخ ماشین شده متن اعلامیه روح‌ اللّه‌ خمینی بدون تاریخ تحت عنوان حضرات فضلا و محصلین حوزه مبارکه قم و تهران و مشهد که مفاد آن بر علیه مصالح کشور بوده به تبریز رسیده و به طور غیر محسوس بین طرفداران وی پخش گردیده است».