جماران: دکتر محمد خوشچهره اقتصاددان, عضو هیات علمی دانشگاه تهران و نماینده اسبق تهران در مجلس شورای اسلامی 2 چالش اساسی پیش روی دولت که نیازمند اقدام فوری هستند را مدیریت تقاضای ارز و تامین مسکن می داند و راه حل هایی برای ارائه آنها ارائه کرده است.

این استاد دانشگاه معتقد است که غفلت، طمع شخصی و نفوذ در بین برخی تصمیم گیران باعث شده اتاق فکر دستگاه های اطلاعاتی نظیر موساد در بازار مسکن نقش آفرینی کند. ادامه این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

خوشچهره با بیان اینکه سرمایه ای به نام مردم با اراده خداوند متعال و رهبری امام خمینی(س) باعث وقوع انقلاب شدند، گفت: ما هرچه جلوتر آمده ایم، کمتر به سرمایه مردمی توجه کرده ایم و از دوران پس جنگ در تصمیم گیری ها شاهد چالش های عقلانیت، خام خیالی، ساده انگاری، کوته نگری و ... بودیم تاجایی که یک رییس جمهور دچار خودشیفتگی، توهم و انحرافات مذهبی شد. در شرایط جاری هم می بینیم برخی دوستان سطحی نگر هستند و دقت نمی کنند که ادعای عدالت داشتن، فقط در لفظ نیست. در طول تاریخ حتی دیکتاتورها هم ادعای اجرای عدالت داشته اند. اگر شما درک صحیح و مفهومی از عدالت نداشته باشید و برای آن شاخص و شیوه رسیدن تعریف نکرده باشید، مانند دولت های موسوم به عدالت و مهرورزی که در خام فروشی رکورد زد، به ضد عدالت تبدیل می شوید. آن دولت یک ثروت افسانه ای 700 میلیارد دلاری در دست داشت اما به جای رفع موانع تولید، با توزیع پول، به فقرا قرص مُسکن دادند درحالیکه باید برای درد مردم نسخه درمان نوشته می شد برای مثال موانع توسعه کشاورزی، صنعت و ... رفع نمی شود تا افراد از طریق شغل درآمد پایدار داشته باشند.

وی افزود: بخش زیادی از قوت لایموت مردم از جمله نان و گوشت وارداتی شده است درحالیکه با یک برنامه ریزی انقلابیِ عقلایی می توان این مشکلات را رفع کرد البته باید دقت کرد که روحیه انقلابی بدون عقل خطرناک است.  از این رو اگر شاخص های عدالت تبیین نشود، به ضد ارزش تبدیل می شود. برای مثال می گوییم در ده سال آینده می خواهیم سطح بهداشت مردم را  افزایش دهیم لذا از طریق دانشگاه به عنوان یک ابزار برنامه ریزی، می خواهیم فلان مقدار نیروی پزشکی تربیت کنیم اما الآن ما می بینیم که خود دانشگاه ها به منشا بی عدالتی تبدیل شده اند چراکه امیدی به اشتغال دانشجویان نیست چون نوع آموزش آنها کاربردی نبوده است. ما در آگهی های استخدام می بینیم که نوشته اند حسابدار با 10 سال سابقه می خواهیم یعنی بخش خصوصی، حسابداری شما را قبول نمی کند و در نتیجه یک افسردگی بین جوانان ما شکل می گیرد که از وضعیت خود خجالت می کشند.

خوشچهره با بیان اینکه ما یک انحرافاتی ایجاد کرده ایم که تنها با بازگشت به مفهوم اصلی انقلابی گری قابل بازسازی است، گفت: ما بر خلاف توصیه های امام خمینی(س) مبنی بر مشارکت بالا، مدام فکر کرده ایم با یک انتخابات حداقلی قدرت را در دست بگیریم و جلو برویم. این نگاه ما را به جایی رسانده که یک عده می پرسند اصلا انقلاب کار خوبی بود یا نه؟ درحالیکه سطح رفاه مردم در حکومت پیشین و شاخص هایی مانند فقر و بی سوادی، بد مسکنی و ... در سطح وحشتناکی بود.

استاد دانشگاه تهران با برشمردن عوامل محدود کننده ی مشارکت حداکثری در کشور، خاطرنشان کرد: در وهله اول طمع، منافع جناحی و شخصی، غفلت و جهالت در کنار تعمد و نفوذ یک عده در داخل و در وهله بعدی متضرر شدن برخی کشورها از جمله آمریکا  باعث شده سرمایه مردمی کشور مورد هدف قرار گیرد. یعنی هم عدم عقلانیت و هم بمباران بیرونی مشارکت را پایین می آورد. مردم درآمد خود را برای خوراک، مسکن، پوشاک، بهداشت و درمان، آموزش و ... هزینه می کنند. همه این اقلام به صورت حساب شده هدف قرار گرفته شده است. من شک ندارم سرویس های اطلاعاتی شیطانی اما مبرز در حال برنامه ریزی هستند که معاش مردم را هدف قرار دهند تا باور و اعتقادات آنها را خدشه دار کند.

وی افزود: ما همانند یک رزمی کار که پذیرفته با یک فرد دیگر مسابقه دهد، در برابر قدرت های خارجی قرار گرفته ایم لذا باید گارد مناسب داشته باشیم اما اگر آمادگی نداشتی و با گارد پایین خود مرتب ضربه خوردی، نباید سر دیگری فریاد بزنی و گریه کنی. ماهیت مبارزه زد و خورد است! در زمان احمدی نژاد ما را چپ و راست تحریم می کردند چون او قطع نامه ها را کاغذ پاره می دانست و قبول نداشت دنیا با ما در جنگ است. در همان دولت با توصیه یک آقایی چند میلیارد دلار را برای خرید سهام در آمریکا از کشور خارج کردند. یعنی پول ملی را بردند درکشوری که ما با آن در حال جنگ بودیم سپس یک دادگاهی همه آن پول ها را مصادره کرد. شما گوشت لخم را جلوی یک ببر که دشمن شما است گذاشته اید و شعار آمریکای خونخوار را هم سر می دهید؟ در دوران آقای روحانی نیز، فقط در سال های پایانی دیدیم که یک درکی از جنگ اقتصادی پیدا کردند. در مورد دولت آقای رییسی نیز به صراحت می گویم علی رغم اینکه از ابتدا به جنگ اقتصادی اشاره کردند، تاکنون درک درستی از مساله نداشته اند.

نماینده اسبق مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، یکی از چالش های بزرگ کشور را در بخش مسکن قلمداد کرد و گفت: جوانان آینده خود را روشن نمی بینند به ما می گویند ما نمی توانیم ازدواج کنیم چون نیازهای اساسی خود مثل درآمد، مسکن، پوشاک و ... را نمی تواند تامین کند. مسئله مسکن ریشه در یک وضع نابسامان دارد. یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری می گفت اگر من انتخاب شوم در حوزه مسکن چنین و چنان می کنم بعد که از او پرسیده می شد چگونه؟ می گفت وام می دهیم! سوال ما این است که شما چگونه می خواهید با وضع فعلی درآمدها، اقساط یک وام میلیاردی را بگیرید؟ بعدها گفتند این وام ها مادام العمری است و اقساط آن می تواند به وراث برسند. ممکن است هرکس این ایده را بشنود بخندد اما متاسفانه برخی از همین آقایان با همان تصورات در حال اداره کشور هستند.

وی افزود: من محکم و قاطع می گویم در بحث مشکل مسکن، موساد و سرویس های خارجی نقش دارند. ماهیت آنها هم همین است لذا ما باید ببینیم یک اتاق فکر به حد و اندازه داریم که ببیند چگونه با نرخ ارز بازی می شود؟ مدیران ما فکر می کنند خودشان در حال اداره بازار ارز هستند؟ ترامپ در گزارشی که به کنگره آمریکا داد، اشاره کرد که با کمک هم‌پیمانان خود توانستیم روی پول ملی ایران سوار شویم و ریال را تضعیف کنیم. این اتفاق دائما در حال تکرار است چون اینها حتما در نظام بانکی و کنار مقامات ارشد نفوذی هایی در نقش مشاور دارد که می گوید سیاست ارزی انبساطی باشد برای مثال به مردم بگوییم بیایید این مقدار یورو بخرید. در تمام دنیا هدف اصلی بانک مرکزی کشورها حفظ ارزش پول ملی سپس عملیات تجارت است. در تجارت نیز تعرفه و نرخ ارز مطرح می شود اما ما آن را به یک کالای قابل مبادله تبدیل کرده ایم چون اقتصاد ما نفتی است و دولت به جای رفع موانع تولید و ایجاد اشتغال دست به خام فروشی می زند در نتیجه به جای مدیریت تقاضای ارز، عموما مدیریت عرضه صورت گرفته است یعنی بانک مرکزی در را باز می کند و می گوید هرکس سکه و ارز می خواهد بیاید داخل در صورتیکه اینها نیاز ضروری به ارز ندارند. اگر آمریکا هم مانند شما تقاضای ارز را تحریک کند، یوروی اروپا جوابگوی نیاز و هجوم آنها نخواهد بود. کسی پول ملی خود را در برابر دلار اینگونه آسیب پذیر نمی کند که در همه چیز به نرخ آن وابسته شود. زمین که اصلی ترین مسئله مسکن است، کالای وارداتی که نیست. مصالح ساختمانی، آهن و ... برای ساخت مسکن غیر اشرافی هم داریم اما چرا با تغییرات دلاری قیمت آن نیز بالا می رود؟ علت این است ضعف درک وجود دارد. شما زمین را رها کرده اید به طوری که طعمه سوداگری شده و سرویس های اطلاعاتی هم بر آن سوار شده اند. آورده سرمایه گذار برای زمین در تمام دنیا به جز چند کلانشهر ویژه مانند توکیو و نیویورک و ... زیر 15 درصد است. در ایران بازار مسکن تحت تاثیر بازار مسکن تهران است یعنی تغییرات قیمتی در دو سه نقطه مانند الهیه، ولنجک و سعادت آباد در کل تهران و سپس در کل کشور موج ایجاد می کند. همین باعث شده آورده سرمایه گذار برای زمین در کشور ما بالای 65 درصد باشد یعنی زمین منابع را می خورد.

این اقتصاددان با اشاره به وعده ساخت مسکن دولت سیزدهم نیز گفت: تجربه اجرایی این دولت نشان می دهد که نمی تواند سالی یک میلیون مسکن بسازد بنابراین دولت باید برنامه های آنی داشته باشد. اتاق جنگ دشمن در پایین آوردن مشارکت مردم با وارد شدن به قضیه مسکن و خوراک نمره بالایی می گیرد چون مسکن به تنهایی مردم را عاجز کرده که مصداق ظلم است. وقتی در الهیه، ولنجک و سعادت آباد دنبال می کنید ماجرا چیست می بینید چون بانک ها یاد گرفته اند برای گسترش دارایی های خود شعباتشان را گسترش دهند یا ملک خریداری کنند، برای خرید ساختمان یک شعبه، قیمت زیادی پرداخت می کند سپس بنگاهی ها در آن منطقه همان قیمت را به عنوان پایه قیمت منطقه اعمال می کنند تا کمیسیون‌شان بیشتر شود درحالیکه ساخت و ساز خوابیده و رکود حاکم شده است. علت این است که این افزایش قیمت ها خود را در رهن و اجاره نشان داده و یکباره تا 5 برابر قیمت رخ می دهد تا فقیر، فقیرتر شود، ازدواج ها عقب بیفتد، شاغلان زیر بار هزینه له شوند و .... سیاست گذاران ما نیز دنبال راه حل های ناقص هستند و فقط وعده می دهند. الان چه کسی می خواهد پاسخ کسانی زیر بار هزینه اجاره مسکن کمرشان خم شده، بدهد؟ من در روز قیامت جزو مدعیان آقایانی از دولت های فعلی و قبلی هستم که این موضوعات را برایشان توضیح داده بودم اما کاری نکردند.

وی در ادامه با اشاره به راه حل سریع خود در حوزه مسکن، افزود: ساخت 4 میلیون مسکن در نوبه خود اگر اجرا شود خوب است اما وقتی در سال اول انجام نشده ما باید برای بحرانی که باعث شده گردن سرپرست خانوارها جلوی صاحبخانه کج شود اقدامات فوری انجام دهیم. اگر بخواهیم قیمت مسکن را برای زوج های جوان پایین بیاوریم، یک راه این است که از تجربه اسکان بدون ساخت و ساز  جنگ زدگان در دوران جنگ استفاده کنیم و هر صنف مکانیزم خود را فعال کند. یک مثال می زنم: بخش زیادی از املاک مستقر در خیابان های اطراف دانشگاه تهران خریداری شده و قابلیت این را دارند که آزاد و به صورت موقت در اختیار زوج های دانشگاه تهران یا اساتید قرار داده شوند. سازمان های دیگر هم باید با همکاری شهرداری ها کمک کنند از بعضی زمین ها سریعا استفاده شود. مستحق ترین دستگاه هم آموزش و پرورش است. هم اکنون فضای زیادی در اختیار بانک ها است که باید در اختیار یک نهاد متمرکز قرار بگیرد تا زوج های جوان کارگری از آنها استفاده کنند. ما با همین شیوه می توانیم یک میلیون زوج را اسکان و از همین طریق نرخ اجاره بها را کاهش دهیم. در انگلیس پس از خصوصی سازی که توسط تاچر صورت گرفت، قیمت مسکن در لندن یکباره دو برابر شد. درپی این اتفاق دولت و شهرداری قانونی وضع کردند که هرکس می خواهد مسکن خود را بفروشد باید تا 90 درصد آن مقدار افزایش یافته را مالیات بپردازد. همین باعث شد انگیزه سوداگرانه خرید و فروش مسکن کاهش یابد سپس این مالیات را به شهرداری ها می دادند تا برای زوج های جوان و با درآمد زیر هزار پوند دست به بلند مرتبه سازی بزند. آن زمان مبلغ اجاره خانه ها به طور معمول 500 پوند اما اجاره این خانه ها100 پوند بود یعنی عقل سلیم بدون اینکه کار خاصی بکند مشکل را حل می کند. در آمریکا و اروپا، وام مسکن تا 95 درصد قیمت مسکن را پوشش می دهد یعنی خیلی زود می شود خانه خرید اما در کشور ما هرچقدر عدد وام را افزایش می دهند به قیمت مسکن نمی رسند. هنر امام خمینی(س) این بود که مردم با سی هزار تومان وام از حساب 100 امام، صاحب خانه می شدند

دکتر خوشچهره در پایان با بیان اینکه دولت باید از طریق ابزارهای خاص جلوی افزایش قیمت اجاره بها را بگیرد، گفت: دولت فعلی علیرغم فهمیدن وجود جنگ نتوانسته یک اتاق فکر قوی تشکیل دهد، آنهم در شرایطی که با توجه به یکدست بودن دولت، قوه قضاییه، مجلس، شهرداری و ... دیگر کسی نمی گوید دولت موفق نبود بلکه می گویند نظام و اسلام نتوانست بنابراین پیام من به رییس جمهور این است که شما فرصت اشتباه ندارید. علاوه بر بحران مسکن، بحران قیمت ها و بحران بیکاری هم دارید. شما چگونه قائل هستید که در جنگ حضور دارید اما به جای فرمانده لشکر، فرمانده دسته می گذارید؟ شما چگونه می خواستید وزارت آموزش و پرورش که در ناآرامی ها معلوم شد مدارس در اختیارتان نیست، با یک مدیر مدرسه مدیریت کنید؟ البته خدا را شکر مجلس جلوی انتخاب این فرد را گرفت. بخش زیادی از اخبار ما به مرغ و تخم مرغ اختصاص پیدا کرده است که خجالت آور است. متاسفانه عده ای فکر می کنند هنوز در موقعیت شغلی خود هستند که مرتب می گویند باید اینگونه باشد با نباید اینگونه باشد. با خطابه گفتن که کار درست نمی شود. این کارها عقلانیت و حقانیت نظام را زیر سوال می برد و دشمن هم استفاده خود را می برد اما همه چیز به شیطنت آنها ربط ندارد.