این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: همه باید تلاش کنیم تا مشکلات حل شود و باید مدیران قوی و لایق در مسائل اقتصادی حضور داشته باشند نه اینکه هر روز بر مصیبت‌های اقتصادی کشور بدون دلیل افزوده شود و بار آن را مردم تحمل کنند. باید مشکلات حل شود. وقتی به یاد خون‌های شهدا می‌افتیم و تن‌مان می‌لرزد که ما در روز قیامت چگونه جواب این‌ها را بدهیم و ما برای حفظ این خون‌ها چه کرده‌ایم؟  این‌ها را باید حفظ کنیم و مد نظر ما باشد.

مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی که به مناسبت روز جمهوری اسلامی انجام شد، در پی می آید:

در روز 12 فروردین روز جمهوری اسلامی هستیم، در ابتدا درباره ماهیت و ریشه‌های انقلاب و جمهوری اسلامی بگویید.

بله، امروز مصادف با 12 فروردین روز جمهوری اسلامی است. باید به این منظر همه توجه داشته باشیم که یک حادثه بسیار عظیم، بی‌سابقه و بی‌نظیر در این کشور رخ داد. مردم در دوازده فروردین حضور پیدا کردند و 98 درصد و خرده‌ای به جمهوری اسلامی رأی دادند. پیروزی انقلاب، نتیجه تلاش هزار ساله روحانیت، مجاهدان و ایثارگران و افرادی ایت که دغدغه دین و مردم را داشتند.

بعد از رحلت نبی اکرم(ص)، دین انحراف پیدا کرد و حکومت در دست کسانی قرار گرفت که مطابق با دستور قرآن، پیامبر(ص) و دین نبود. همین طور در زمان‌های مختلف، دین ملعبه حکومت‌داران بعد از پیامبر(ص) شد. در بخشی از جوامع که اساساً حکومت دینی به نام دین هم نبود، چه صدمه‌ها و تحریف‌هایی که به دین وارد شد، چه ظلم‌هایی که واقع شد و چه جنایت‌هایی که به نام دین انجام دادند.

به نام دین با ائمه معصومین علیهم السلام در دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس برخورد می‌کردند، تا اینکه در نتیجۀ تلاش هزار و چند صد ساله روحانیت آن هم تحت دستورات ائمه معصومین علیهم السلام به اینجا رسید که مردم به جمهوری اسلامی رأی کم‌نظیر دادند که از الطاف الهی بود. این رشد دینی مردم را می‌رساند، نمی‌شود گفت که آن زمان مردم بر اساس احساسات به جمهوری اسلامی رأی دادند. دیشب مصاحبه‌ای متعلق به ابتدای انقلاب از یک خانم ایرانی که در یکی از کشورهای غربی رأی می‌داد، دیدم که می‌گفت: «من با تحقیق و بررسی به جمهوری اسلامی رأی دادم».

این گونه نبود که بگوییم احساسات حاکم شد، مردم نمی‌دانستند وضعیت چگونه است؟ نه، مردم به خوبی با دین و جمهوری اسلامی با بیانات بسیار روشن و دقیقی که امام درباره جمهوری اسلامی ذکر می‌کردند، آشنا شدند. آن روزها برخی، اندیشه‌های مختلف غربی مثل جمهوری دمکراتیک و... را می‌خواستند به جامعه تزریق کنند ولی امام از اول فرمود: «دو مطلب است یکی اسلام و دیگر مردم، باید این دو باشند نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد». هدف امام و هدف مجاهدان این بود.

باید برای ما و حوزویان روشن شود که در دهه‌های قبل از پیروزی انقلاب چه به سر علمای حوزه آمد؟ افرادی را گرفتند، شهید کردند، زندان و تبعید کردند. بسیاری از اساتید درجه اول حوزه از حوزه به شهرهای مختلف تبعید شدند؛ یکی از آنها مرحوم والدِ ما بود. در مرداد ماه ایشان را دستگیر کردند و به بندر لنگه تبعید کردند که آن زمان با آب و هوای شرجی فراوان، هیچ امکاناتی برای خنک هوا در منازل وجود نداشت. حضرت والد آنجا مریض شد و خوف جان ایشان بود که در اسناد ساواک آمده است که اگر اینجا بماند از بین خواهد رفت. لذا ایشان را به یزد منتقل کردند و دو سال و نیم در این شهر حضور داشت. نظیر ایشان از اعاظم و اساتید بزرگ، فراوان بودند. خون دل‌ها خورده شد، مجاهدت‌ها شد و افراد زیادی در زندان‌ها از بین رفتند که کمتر از آنها یاد می‌شود اما اسامی آنها در اسناد موجود است.

نظام جمهوری اسلامی تحقق پیدا کرد، یک منت الهی بر مردم بود و حادثه خیلی عجیبی بود که کسی فکر نمی‌کرد اینگونه اتفاق بیفتد. نه سقوط پهلوی و نه رأی به جمهوری اسلامی را کسی تخمین و حدس نمی‌زد. در اینجا در پرانتز عرض می‌کنم متأسفانه از ابتدای تأسیس نظام، هم در داخل و هم در خارج از کشور، یکی از حربه‌های دشمن این بود که بگویند این نظام را غربی‌ها به وجود آوردند! اخیراً کسی در فضای مجازی نوشته است که «شخصی در دانشگاهی ده سال تحقیق کرده که آمریکا، روسیه و انگلیس نشستند و بررسی کردند که اگر ایران را به همان حال رها کنند به زودی قوی‌ترین قدرت دنیا می‌شود! لذا شاه را از بین بردند!» آنها نمی‌توانند بگویند که این انقلاب ریشه مردمی و دینی داشته است، به همین دلیل آدمی را اجیر می‌کنند که چنین کیسی را تحویل بده.

یادم است در اوائل انقلاب عده‌ای می‌گفتند کمونیست‌ها انقلاب را به وجود آوردند؛ عده‌ای می‌گفتند آمریکایی‌ها انقلاب را به وجود آوردند و یک عده می‌گفتند انگلیسی‌ها این کار را کردند. این انقلاب روی دوش دین و مردم بود و هیچ چیز دیگر در آن دخالت نداشت. چهل و چند سال است که آمریکا برای رأی جمهوری اسلامی با ما مقابله می‌کند، یعنی آمریکا این طرح را ایجاد کرد که مردم به جمهوری اسلامی رأی دهند؟! خب، احمق‌ها شما که اسم خودتان را محقق گذاشته‌اید، اگر واقعاً این نظام غیر داخلی و غیر دینی بود، باید می‌آمدند و مزدور دیگری را به جای محمدرضا می گذاشتند تا تسلیم محض‌تر آنان باشد. در حالی که وقتی انسان تاریخ پهلوی را می‌بیند، از محمدرضا ذلت‌پذیرتر آدمی نمی‌تواند تصور کند. برای نسل امروز این سخن را مطرح می‌کنند، لذا ما باید به نسل امروز بگوییم که چهل و چند سال پیش مردم بر اساس فکر و تشخیص دقیق آمدند و به جمهوری اسلامی رأی دادند.

بنابراین، در اینکه انقلاب یک لطف الهی و عنایتی از طرف خداوند به مردم ایران و کل دنیا بود، هیچ تردیدی وجود ندارد. اگر  جمهوری اسلامی در چهل و چند سال پیش نبود، امروز اسرائیل در چه جایی از دنیا قرار داشت؟ آیا کشوری به نام کشور اسلامی باقی گذاشته بود؟ سیطره آمریکا و دهکده جهانی آن خیلی زودتر محقق شده بود و مشغول چپاول و غارت دنیا شده بود، کما اینکه آمریکا و کشورهای دیگر الان هم تا حدی اینگونه هستند.

جمهوری اسلامی صدای دین و حکومت خدا بر روی زمین بود و با جمهوری اسلامی، صدای حکومت قرآن در کل بشریت ایجاد شد. یعنی به بشر اعلام شد که همه باید تحت حکومت خدا بروند، کسی حق ندارد به غیر از مبانی دینی بر بشر حکومت کند. امروزه اختیار کارتل‌ها و شرکت‌های اقتصادی آمریکا در دست چند یهودی است و آن‌ها رئیس جمهور این کشور را تعیین می‌کنند در حالی که ضد خدا و حکومت خدا هستند.

امروز نوع متفکران و اساتید دانشگاه‌ها، بر روی حکومت دینی تحقیق و بررسی می‌کنند. مردم به جمهوری اسلامی رأی دادند، بعد از آن دشمنی‌ها، جنگ تحمیلی هشت ساله و تحریم‌های اقتصادی آغاز شد و ادامه دارد لذا نگذاشتند نفس تازه‌ای داشته باشیم و نظام درست عمل کند.

در طول دهه‌های گذشته برخی جنبه اسلامیت و برخی جنبه جمهوریت را برجسته کرده و دیگری را کنار می‌گذارند، تحلیل حضرتعالی درباره این موضوع چیست؟

در طول چهل و خرده‌ای سال، مردم انقلاب را فهمیدند، پذیرفتند، هزینه دادند، و پای انقلاب هستند. مردم استقامت خود را صدها بار اثبات کردند، اما بحث این است که برخی خواستند عنوان اسلامی بودن را به نوعی کمرنگ کنند، در برخی دولت‌ها بیشتر مسأله جمهوریت و جامعه مدنی برجسته شد، نمی‌خواهم بگویم جامعه مدنی مفهوم غلطی است، اما این را پررنگ کردند و دین را مقداری را به حاشیه بردند.

گاهی اوقات عده‌ای دین را خیلی پررنگ می‌کنند، جمهوریت را به حاشیه می‌بردند و مردم را نادیده می‌گیرند. این دو تفکر بدتر از جنگ تحمیلی و تحریم‌ها به نظام ضربه زده است. ما نباید بگذاریم این دو عنوان کم‌رنگ شود. اسلام و دین باید باشد، چون دین، اساس بوده است و اگر دین مطرح نبود که مردم انقلاب نمی‌کردند و مردم دنبال این بودند تا دین و دستور خدا باشد.

همان کسانی که جمهوریت را مقداری کمرنگ کردند، متأسفانه دین را به درستی برای مردم مطرح نکردند. دین به تعقل، تدبّر، اندیشه و فکر اهمیت می‌دهد. در روایتی آمده است: «ساعة تفکر خیر من عبادة سبعین سنة»  دین را باید این گونه به مردم معرفی کنیم. قرآن بسیار به تدبّر امر می‌کند. قرائت ظاهری قرآن در کشور خیلی خوب شده است و یکی از نکات درخشان رهبر معظم انقلاب، تأکید ایشان به سوق دادن مردم و جوانان به قرآن، قرائت آیات الهی و توجه به مفاهیم قرآن است، اما عملاً توجه به ظواهر قرآن بیش از تدبر آن است.

دینی که این مقدار در کلمات و آیات خدا به تعقل امر می‌کند، چگونه در رفتارهای ظاهری خود مسأله عقلانیت، تعقل و تدبیر را کنار بگذاریم؟ پس این جهت را باید تقویت کنیم، باید جوان امروز را به تعقل و فکر سوق دهیم، بگوییم این دین است و خدا دستوراتی داده است. به جوان می‌گوییم: خدا می‌فر‌ماید که غیر از خالق هیچ کس حق ندارد «ولی» انسان باشد. با این مخالف هستی؟ قطعاً می‌گوید نه. اگر به او بگوییم جوانی مثل خودت، باید رئیس تو باشد؟ می‌پرسد به چه دلیل؟ غیر از آنکه خالق فرموده که از رسول، پیامبر و اوصیاء خدا و ائمه معصومین علیهم السلام  تبعیت کنید؟ بالاخره در زمان غیبت، از کسی که خدا و رسول و ائمه(ع) فرمود و ما از آن به فقیه جامع الشرائط تعبیر می‌کنیم، باید پیروی کنیم.

ما بحث ولایت فقیه را در این چهل و چهار سال به صورت ریشه‌ای و دقیق مطرح نکردیم. یک مطلب سطحی به ذهن مردم می‌آید که روایت گفته به فقیه مراجعه کنید، وقتی می خواهیم تحلیل کنیم، می‌گوییم چطور شما وقتی مریض می‌شوی به دکتر مراجعه می‌کنی؟ خب به فقیه هم مراجعه کن؛ بلافاصه پاسخ می‌دهد که در بسیاری از اوقات خودم بهتر از فقیه می‌فهمم! جایی که خودم می‌فهمم، بر اساس چه دلیلی قول فقیه برای من حجت است؟

لذا باید این مسائل را خیلی ریشه‌ای و با جوانب مختلف قضیه مطرح کنیم. گروهی از  روسیه به مرکز فقهی آمدند و با من ملاقاتی داشتند، تعبیرشان این بود که اتاق فکر پوتین هستند. آدم‌های خیلی کارکردۀ علمیِ سیاسی و دینی در دین خودشان بودند. این‌ها گفتند که «ما همه انواع و شکل‌های حکومت را تحلیل کردیم و به این نتیجه رسیدیم که مطمئن‌ترین نظام برای بشر، نظام ولایت فقیه است».

 چرا این را برای مردم، نسل امروز، صدا و سیما، حوزه‌ها و متکفران ما درست روشن نکردیم؟ البته برای بخش زیادی روشن است اما برای نسل امروز، درست روشن نیست. امروز جنبه‌های ظاهری دین بیشتر برای مردم در میدان است تا جنبه‌های باطنی و عمیق آن. در روایات آمده است که «لیست العبادة بکثرة الصلاة و الصیام» وقتی از شخصی تعریف می‌کردند که فلانی بسیار نماز می‌خواند، ائمه(ع) می‌فرمودند ببینید عقلش چقدر است؟

متأسفانه کسانی که جمهوریت را کمرنگ می‌کنند شاخه‌های مختلفی دارند؛ برای گروهی انگار دین غیر از سیاست نیست! گروه دیگر می‌گویند دین غیر از اخلاق نیست و گروه‌های دیگر معانی دیگری دارند. این‌ها تحریف‌هایی است که ایجاد شده است. اگر عقلانیت را بگیریم دین اصلاً معنا ندارد. دینی که انسان را متعقل و متفکر بار نیاورد دین نیست. دین باید سبب شود که هر روز تفکر انسان درباره خدا، درباره عظمت، اسماء و صفات و قدرت خدا بیشتر شود. اگر نماز و روزه این اثر را داشته باشد، موجب ازدیاد دین انسان است. توجه، خشوع و خضوع، مقدمه تعقل و تفکر در خداست، و الّا خضوع و خشوع فی‌نفسه موضوعیت ندارد، بلکه مقدمه تفکر است.

متأسفانه برخی از افرادی که معمم بودند و به سنین کهولت رسیدند و از لباس خارج شدند، تصریح کرده‌اند که «خواندن نماز و گرفتن روزه معنا ندارد و پذیرش توحید اصل است!» این هم انحراف بسیار بسیار خطرناکی است. ما مگر کسی را از وجود مبارک پیامبر(ص) یا ائمه(ع) بالاتر داریم؟ این‌ها تا وقت پیدا می‌کردند، مشغول عبادت و بندگی می‌شدند، یقین و ایمان این‌ها فوق ما انسان‌ها بوده و ما با آنها قابل مقایسه نیستیم.

اگر می‌خواهیم سیاست، اخلاق، عرفان، حکومت در دین مطرح باشد، ایراد ندارد اما محور اصلی آن عقل و تعقل است. در دین، یک مطلب خلاف عقل نداریم. چطور می‌شود دینی که بسیار بر تعقل امر می‌کند جایی بگوییم که برخلاف عقل گفته است؟ تمام دین، بر اساس میزان و ضوابط عقلی است، حتی تعبدیات آن ریشه عقلی دارد. بنابراین باید دین را بیشتر، صحیح‌تر و عمیق‌تر مطرح کنیم. با این روش می‌شود اعتقادات مردم و احکام را حفظ کرد.

امروزه خواندن نماز، دعا و مناجات از برکات انقلاب است، ما چه زمان مناجات‌های چند هزار نفری در مناطق مختلف کشور داشتیم که اکثراً هم جوانان نشسته و اشک بریزند؟ نباید چشممان را ببنیدم، امروز عده‌ای چشم‌شان را بستند که از دین در جامعه خبری نیست! یعنی چه؟ این ظلم و جفا است. در جلسه مناجات؛ جوان، پیر، مرد، زن و اقشار مختلف جامعه حضور دارند. از دعای ابوحمزه چند درصد مردم اطلاع داشتند؟ الان اشک می‌ریزند و تا حدی مفاهیم آن را می‌فهمند. البته اشتباه ما این است که خودمان را به این سطح قانع کنیم. این‌ها که هست و باید باشد، اما لازم است تعقل و تفکر هم مطرح باشد.

از سوی دیگر جمهوریت هم ریشه دینی دارد «الخلق عیال الله» و هم برنامه تشکیل حکومت در زمان غیبت یکی از ارکان است. تشکیل حکومت البته برای کسی که خدا اجازه داده نه اینکه  هر کس دلش خواست. بنابراین، مؤمنان در دایره کسانی که خدا اجازه داده است کسی را به عنوان فقیه برای خود قرار دهند، اما نباید جمهوریت را پررنگ کنیم تا دین کمرنگ شود، یا از طرف دیگر دین را برجسته کنیم تا جمهوریت را کمرنگ کنیم.

توصیه حضرتعالی در این روز مبارک به مسئولان و دولتمردان نظام چیست؟

در جمهوری اسلامی مسئولین باید به فکر مردم باشند. به برخی نهادها خودروهایی دادند و امروز خبر آن در فضای مجازی مطرح شده است، حتی نوشته‌اند که به حوزه‌های علمیه هم داده‌اند که البته من چنین مطلبی را باور نمی‌کنم. به چه حسابی به نهادهای مختلف این مقدار خودرو داده‌اند؟ قطعاً خیانت و ظلم به مردم است. مردم انتظار ندارند که در نظام تبعیض باشد، به فلان نهاد امیتازاتی می‌دهند اما مردم محروم هستند!

امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر می‌فرماید، «باید سهم کسی که در دورترین منطقه  حضور دارد، به اندازه کسی باشد که نزدیک توست». متأسفانه اختلاس‌هایی شد اما قوه قضائیه با تمام زحماتی که کشید، نتیجه روشنی به مردم ارائه نکرد، مردم این‌ها را انتظار ندارند، مردم می‌خواهند تبعیض نباشد و خلاف قانون عمل نشود. امام به قانون بسیار تکیه داشت، لذا کسی نباید خلاف قانون عملی انجام دهد؛ نه نهاد، نه شخص نه طلبه و نه استاد. باید بر طبق ضوابط و قانون عمل انجام شود. مردم دلشان می‌خواهد در کشور به قانون عمل شود و سختی‌ها، محرومیت‌ها و تحریم‌ها را متوجه هستند.

در هر صورت همه باید تلاش کنیم تا مشکلات حل شود و باید مدیران قوی و لایق در مسائل اقتصادی حضور داشته باشند نه اینکه هر روز بر مصیبت‌های اقتصادی کشور بدون دلیل افزوده شود و بار آن را مردم تحمل کنند. باید مشکلات حل شود. وقتی به یاد خون‌های شهدا می‌افتیم و تن‌مان می‌لرزد که ما در روز قیامت چگونه جواب این‌ها را بدهیم و ما برای حفظ این خون‌ها چه کرده‌ایم؟  این‌ها را باید حفظ کنیم و مد نظر ما باشد.

امیدواریم به دعای امام زمان(ع) در این ماه رمضان این نظام از شرور و تمام آسیب‌هایی که دشمن طراحی کرده است، مصون باشد.