شهریار حیدری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به نقش تندروها در سیاست خارجی به خبرنگار جماران گفت: جریانی به عنوان جریان خودسر سیاست خارجی و داخلی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند و این مسائل هزینه بردار است. نمونه بارز آن سفارت عربستان است، عربستان با تعطیلی سفارت به سمت لابی رفت که برجام شکل نگیرد، در عراق و سوریه دخالت و علیه هم پیمانان ما اقدام کرد.
ابراهیم رئیسی از زمان ورود به پاستور بر ضرورت چرخش به شرق تاکید و سیاست‌ها را به جلو می‌برد. موضوعی که کارشناسان در انتقاد به این رویکرد ضرورت توازن بین روابط ایران با شرق و غرب را مطرح می‌کردند. اما دولت تلاش کرد با سلسله اقداماتی در سال گذشته موفقیت این سیاست را نشان دهد.
در همین خصوص، شهریار حیدری عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار جماران، گفت:
عملکرد سیاست خارجی دولت سیزدهم را تا امروز چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اولویت رویکرد جمهوری اسلامی بر اساس تحولات منطقه‌ای با کشورهای همسایه است. وزیر خارجه بسیار تلاش کرد و رییس جمهور هم سفرهای متعددی به کشورهای منطقه و فرا منطقه‌ای با هدف تقویت رابطه دیپلماسی داشت و تا امروز هم نتایج خوبی حاصل شده است،؛مثل چین، روسیه و عربستان و همچنین ترکیه و سوریه که تمایل دارند رابطه خود را با ایران تقویت کنند و این نشان از دیپلماسی فعال است، اما این را باید گفت که ما در نیمه راه هستیم و باید نیمه دیگر را تقویت کرد.
مشکلی که ما در حوزه دیپلماسی داریم این است که سیاست داخلی و خارجی ما با هم هماهنگ نیستند. در بسیاری از کشورها سیاست داخلی پشتوانه سیاست خارجی است و قطع به یقین سیاست خارجی ما تحت تأثیر سیاست داخلی است. هر چقدر سیاست داخلی عجین و هماهنگ با خارجی باشد و قدرت و برد و چانه‌زنی بهتر خواهد شد. در این حوزه باید مقداری بازنگری صورت بگیرد، ولی ارزیابی ما از تحولات و قدرت دیپلماسی مثبت است، اما ایده‌آل نیست و به طور متوسط خوب بوده است و همین میزان حرکت هم باعث تجربه بهتری برای تعامل با سایر کشورها و متقابلا استفاده از ظرفیت‌های کشور ما با کشورهای دیگر است.
از این جهت با چین و روسیه رابطه خوبی داریم و یکی از مشکلات ما در کشورهای همسایه همچون بحرین و عربستان بود که در حال ترمیم است و به طبع ما هم می‌توانیم در صلح و ثبات در منطقه تاثیرگذار باشیم و این به قدرت دیپلماسی ما برمی‌گردد.
نقش دولت را تا چه میزان در سیاست خارجی تأثیرگذار می‌دانید؟
وزارت خارجه که به معنی خاص متولی امور دیپلماسی و خارج از مرزها است، در دل دولت تعریف می‌شود. تفاوت دیپلماسی با سیاست داخلی در این است که ما هر چقدر انسجام داخلی داشته باشیم و سیاست داخلی ما با سیاست خارجی هماهنگ‌تر شود اثرات دستگاه دیپلماسی ما بیشتر خواهد شد؛ مثل تقویت رابطه با چین روسیه و عربستان و کشورهای همسایه افغانستان، پاکستان، عمان و حتی با امارات که مشکل خاصی نداریم و این نشان از دستگاه فعال دیپلماسی ما است. اگر آن حمله به سفارت عربستان اتفاق نمی‌افتاد این همه هزینه برای روابط دو کشور به همراه نداشت. در بحث داخلی نیز همین است؛ وقتی حمله توسط افراد خودسر صورت می‌گیرد به طور حتم اثرگذار بوده و به فاصله بین دو کشور و ملت فاصله می‌انجامد.
ما با تمام کشورها جز رژیم صهیونیستی و حتی اگر آمریکا رابطه‌ی خود را با ما از خصمانه را به حسنه تبدیل کند مشکلی نداریم. منتها بستگی دارد این تعاملات خارجی و کارکردهای دستگاه دیپلماسی ما چقدر می‌تواند توجیه و ترمیم کننده و موثر باشد و به نظرم تا امروز خوب بوده است.
تندروها در سیاست خارجی بسیار تأثیرگذار هستند
تندروها تا چه میزان در سیاست خارجی تاثیرگذار هستند؟
بسیار تاثیرگذار و موثر هستند؛ جریانی به عنوان جریان خودسر سیاست خارجی و داخلی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند و این مسائل هزینه بردار است. نمونه بارز آن سفارت عربستان است، عربستان با تعطیلی سفارت به سمت لابی رفت که برجام شکل نگیرد، در عراق و سوریه دخالت و علیه هم پیمانان ما اقدام کرد.
حال با احیاء روابط، عربستان باید با سوریه و یمن رابطه خود را ترمیم کند. چون مجموع این مسائل با هم گره خورده است و تحول و امنیت پایدار منطقه‌ای را به دنبال دارد و از همه مهم‌تر خلیج فارس کانون توجه دنیا است از گذشته تا امروز منطقه‌ای که ۶۰ درصد انرژی دنیا را تأمین می‌کند، حتما مورد توجه است. یک راه‌کار عملیاتی، علمی و جدی وجود دارد و آن اینکه امنیت منطقه خلیج فارس توسط خود کشورهای منطقه؛ جمهوری اسلامی ایران و هفت کشور دیگر ایجاد شود و این راهبرد اساسی و پایدار جمهوری اسلامی ایران در طول چهل سال گذشته بوده است و همیشه بر این موضوع تاکید داشته است. مجموعا دستگاه دیپلماسی ما فعال است گرچه خیلی از پایه‌ها از دولت گذشته بوده خصوصا رابطه با عربستان از دولت قبل رایزنی شده است.
با رفع سوءتفاهمات بین ما و عربستان حاشیه برجام کمتر و زودتر به نتیجه می‌رسد
آیا احیاء روابط در در برجام تاثیر دارد؟
برجام از ۲۰۱۵ تا امروز اساسا مشکلی نداشته است؛ دو راهبرد اساسی و اصولی ما شفافیت در برنامه هسته‌ای و لغو و رفع تحریم‌ها توسط آمریکا و کشورهای اروپایی است و همیشه در مسیر توسعه بوده، اما اینکه چه عاملی باعث شده برجام دیر به نتیجه برسد و یا همچنان به نتیجه نرسد؛ کشورهای حاشیه ساز برجام است.
من اعتقاد دارم برای عربستان، آمریکا و رژیم صهیونیستی سخت بود که برجام به نتیجه برسد؛ طی این دو، سه سال مذاکرات با میزبانی عراق، عمان و نهایتا چین برگزار شد و مشکل و سوءتفاهمات با عربستان برطرف شد و حال با این اتفاق از حاشیه برجام کمتر شد و هرچقدر کمتر شود زودتر به سرانجام خواهد رسید. حال آمریکا و اروپا به دنبال امتیازات بیشتری هستند و در مقابل ما به دنبال برد برد و شفافیت هستیم. در آینده مذاکرات برجام با میزبانی هر کشوری که شکل بگیرد روان‌تر بوده و نتیجه به نفع طرفین خواهد بود.
مجلس با اقدام راهبردی می‌خواست که تکلیف دولت با برجام مشخص شود
چندی قبل حسن روحانی گفت، مجلس یازدهم مانع به نتیجه رسیدن برجام در دولت قبل بوده است، این موضوع را تائید می‌کنید؟
حسن روحانی رییس جمهور وقت انتقادی نیز به قانون راهبردی داشت، تفاوت وی با رئیسی در این است که از ابتدا در جریان مذاکرات برجام بوده است؛ چه در قالب دبیر شورای عالی امنیت ملی و چه در قامت ریاست جمهوری، نگاه ایشان چنین بود که اگر اقدام راهبردی نبود برجام شکل می‌گرفت. اما مجلس به اقدام راهبردی اعتقاد داشت که تکلیف دولت با برجام مشخص شود و در نهایت قانون راهبردی با طرح ۹ ماده‌ای تکلیف دولت با هدف رفع ترحیم‌ها مشخص شد. اگر آنها تحریم‌های ما را لغو می‌کردند نیازی به این طرح نبود، اما به دلیل اینکه مذاکرات استمرار پیدا کرد قاعدتا نیاز به یک اقدام قاطع بود و از نظر عقلی و منطقی این نیاز به توجه است و حال می‌بینیم آثار و تبعات آن بد نیست.
قانون راهبردی برای لغو تحریم‌ها است
حال که صحبت از قانون راهبردی شد، آیا قانون راهبردی با بیانیه‌ای که با حضور گروسی در تهران تهیه شد تطابق دارد؟
قانون راهبردی برای لغو تحریم‌ها است. اگر توافق گروسی با سازمان انرژی اتمی به دنبال رفع تحریم‌ها باشد ما موافق هستیم، اما خدشه‌ای در این اقدام نیست و سازمان انرژی اتمی ما مواد و بندهای اقدام راهبردی را انجام می‌دهد، دسترسی‌ها محدود شده و تا زمانی که برجام شکل نگیرد محدودیت وجود دارد و تنها در قالب قانون پادما می‌توانیم همکاری کنیم نه فراپادمانی، زیرا آن در قالب برجام است که به نصب دوربین و بازدیدها می انجامد که امروز نصب دوربین منتقی ودوربین‌ها برداشته شده است.
سیاست داخلی و خارجی ما با هم همخوانی ندارد
در این میان با وجود اخبار مذاکرات و احیای روابط با عربستان شاهد جو روانی مثبتی در بازار هستیم. حال سیاست خارجی دولت‌ها را تا چه میزان تاثیرگذار می‌دانید و آیا این سیاست‌ها در دولت‌ها سلیقه‌ای است؟
برجام در دولت‌های محتلف وجود داشته و ادامه دارد. قاطبه مردم و مجلس از نظام انتظار دارند که برجام در راستای منافع ملی ما تمام شود. در دولت گذشته شخص ظریف زحمات بسیاری کشید و تا حدودی هم کارش را پیش برد و همه چیز تحت تاثیر انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفت. بعد از آن دولت جدید راه ظریف را ادامه داد و تا حدودی پیش رفت و در نهایت با لابی رژیم صهیونیستی و عربستان کار به تأخیر افتاد و تحریم‌ها بیشتر شد. از این جهت سیاست داخلی و خارجی ما با هم همخوانی ندارد؛ سیاست داخلی ما همیشه بر سیاست خارجی اثرگذار بوده است. با یک اقدام مثل حمله به سفارت عربستان توسط عده‌ای خودسر رابطه ما با عربستان بهم خورد؛ عربستان یک زنجیره است که دوست و دشمن دارد و ظرفیت موافقین علیه کشور ما استفاده می‌شود. طبیعتا این‌ها تأثیرگذار است و به سیاست خارجی ما خدشه وارد می‌شود و می‌توان سلیقه‌ای برداشت کرد ولی من معتقدم از اساس باید سیاست‌ها ترمیم و هماهنگ شوند.
اینکه در جدار مرزهای ما پایگاهی برای استراق سمع برای سرویس رژیم صهیونیستی باشد قابل درک نیست
با وجود احیاء روابط با کشورهای همسایه آیا رابطه‌ی ایران با آذربایجان رو به بهبود خواهد رفت؟
کشور آذربایجان از چند جهت برای ما اهمیت دارد. زیرا مرز طولانی در دریا و خشکی با ما دارد و از سوی دیگر اشتراکات زیادی چون فرهنگی، زبانی، قومی و مذهبی داریم. ما به دنبال این بودیم تا تنش بین ایران و آذربایجان پیش نیاید، اما آذربایجان با ظرفیت‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه کشور همسایه اش ارمنستان اقدام می‌کند. ضمن اینکه سرزمینش اشغال شد و پس گرفت. البته تا حدودی نیز ارمنستان برای پس دادن مناطق همکاری کرده است، اما بعد از آن کار اشتباهی که آذربایجان انجام داد که هنوز هم ادامه دارد حضور اسرائیل و آمریکا است. بدون هیچ تعریف و اغماضی همسایگی با اسرائیل برای ما خطرناک است؛ اگر خدشه‌ای بین ما و آذربایجان وارد شده است که جمهوری اسلامی هم به آن نقد دارد به خاطر بی‌توجهی و بی‌تجربگی این دولت با استفاد از ظرفیت رژیم صهیونیستی در جدار مرزهای ما است.
به آن میزان که رابطه‌ی ما با آذربایجان دوستانه بوده می‌تواند مجددا به همان رابطه اول منتها با اصلاح رفتار آنان در حوزه دیپلماسی برگردد، اما اینکه در جدار مرزهای ما پایگاهی برای استراق سمع برای سرویس رژیم صهیونیستی باشد قابل درک نیست.
