| مسمومیت سریالی و حق تحصیل زنان از ابتدای آذرماه سال جاری گزارشاتی در رسانه‌ها مطرح شد که دانش‌آموزان برخی مدارس دخترانه در شهر قم با عوارضی شبیه مسمومیت مواجه شدند. با این که این مسئله باعث ایجاد نگرانی در بین محصلین و والدین‌شان گردید؛ با بی‌اعتنایی و یا تکذیب مسئولان مربوطه مواجه می‌شد اما اینک این رشته سر دراز پیدا کرده و به مسمویت سریالی در کشور تبدیل شد و برخی مسئولان قضایی و نمایندگان مجلس هم بر عمدی بودن آن صحه گذاشته‌اند. از طرفی این شایعه در بین مردم مطرح شد که عده‌ای از تندروهای مذهبی مخالف با تحصیل زنان، عامل این حرکت زشت و غیر انسانی بوده‌اند. مقامات رسمی، این واقعه را کار دشمنان می‌دانند و البته شواهدی نیز برای اثبات آن مطرح می‌کنند.
اذعان باید کرد که این موضوع درست یا غلط، مسمومیتی که در اذهان مردم ایجاد می‌کند بسی خطرناک‌تر از عوارض جسمی ناشی از آن است و هر چه زودتر حوزه، روحانیت و همه مردم متدین باید دامن خود را از آن مبرا سازند و مسئولان نیز بجای برخورد کج‌دار و و مریض با این موضوع غیر انسانی، هر چه سریعتر عاملان و آمران آن را پیدا کرده و به مجازات برسانند.
اما آنچه در این میان، از همه چیز مهمتر است، تهمت مخالفت دین با تحصیل دختران و زنان است. متاسفانه از زمان‌های گذشته همیشه این مطلب نادرست در اذهان برخی بوده که اساسا دین با مقوله حضور زنان در جامعه و حضور آنان به عناوین مختلف از جمله تحصیل، مخالف است و هر چه زنان در منازل بمانند و در جامعه ظهور و بروز نداشته باشند دینداری خودشان و دیگران، بیشتر حفظ می‌شود! این درحالی است که تحصیل علم و کسب دانش از مواردیست که در متون دینی ما بر آن تاکید شده و از موارد دارای اهمیت بشمار می‌رود. آیات و روایاتى که درباره تحصیل علم و دانش وارد شده، همانند «یا ایها الناس» و «یا ایها الذین آمنوا» عمومى است. و شامل زنها هم می‌شود. اسلام «علم» را نور و بینایی و «جهل» را ظلمت و کورى مىداند.
قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْاَعْمَى وَالْبَصِیرُ‌ام هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ. بگو آیا چشم نابیناى جاهل و دیده بیناى عالم یکسان است؟ آیا ظلمات و تاریکى جهالت بانور علم و معرفت مساوى است؟ (رعد، آیه16).
قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ اِنَّمَا یَتَذَکَّرُ اُولُو الْاَلْبَابِ. بگو آیا کسانى که مى دانند و کسانى که نمىدانند یکسانند تنها خردمندانند که پند پذیرند (زمر، آیه23).
وقتى علم در دیدگاه قرآن نور و بینایى است و دستیابى به آن بر هر مسلمانى فرض است آیا مىتوان گفت که از نظر اسلام تنها بر مردها لازم شده که از ظلمت خارج شوند و به روشنایى برسند، اما زنان چنین وظیفهاى ندارند و باید همچنان در ظلمت جهل و نادانى باقى بمانند؟!
همچنین رسول مکرم اسلام که در احادیث مختلف به صورت مطلق(چه مرد و چه زن) پیرامون علم آموزی سفارش‌های فراوانی داشته‌اند در این حدیث صریح‌تر زنان را توصیه به علم آموزی دارند: طَلَبُ العِلمِ فَریضَهٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَهٍ. تحصیلِ دانش بر هر مرد و زن مسلمانى واجب است. (تنبیه الخواطر2 / 176)
بلاذرى در کتاب فتوح البلدان چنین نقل می‌کند که هنگام ظهور اسلام در مکه تنها هفده نفر با سواد بودند. وى پس از شمردن اسامى آنها، از یک زن قرشى نام برده که در دوره جاهلیت مقارن ظهور اسلام خواندن و نوشتن مىدانست. نام او «شفا» و دختر عبدالله بن عبد شمس بود. این زن مسلمان شده بود. و از مهاجران اولیه و از زنان فاضله به شمار مى‌رود! بلاذرى مىگوید: این زن همان است که به دستور پیامبر(ص) به حفصه همسر ایشان کتابت آموخت (فتوحالبلدان، ص459-458، چاپ مصر)
همچنین در کتب مختلف تاریخی از اهتمام پیامبر به علم آموزی زنان روایات مختلفی نقل شده تا جائیکه گفته شده ایشان برای زنان خود معلم زن انتخاب کرده بودند و این عمل پیامبر، براى آموختن به دختران و زنان الگو و نمونهای شد و در زمان کوتاهی در مدینه افراد باسواد زیاد شده و تعدادشان بهطور چشمگیرى بالا رفت.
اما در روزگار کنونی هم علمای دین در گفتار و در رفتار حامی تحصیل زنان و حضور آنان در جامعه با رعایت مناسک دینی بوده و هستند که امام خمینی نمونه بارز آن است. ایشان هم در گفتار فراوان و هم با رفتار خود در حکومت ده ساله خود، به خوبی نشان داد که از منظر دینی حق اجتماعی زنان از جمله تحصیلات تا سطوح عالی دانشگاهی چه جایگاهی دارد. صرف نظر از نگاه امام خمینی، در این یادداشت چند مورد به اختصار گفته می‌شود.
1- محمد مشایخ فریدنی از رجال سیاسی دوره پهلوی دوم در مصاحبه با نشریه کیهان فرهنگی در سال 1368 خاطره جالبی در این مورد نقل می‌کند: در سال 1324 وقتی ملک الشعرای بهار وزیر فرهنگ مرا به سمت بازرس و سرپرست فرهنگ اوقاف قم و کاشان و… به قم فرستاد. در آن ایام آیت‌الله العظمی مرحوم حاج آقا حسین بروجردی تازه به قم رفته بودند. ایشان بعد از رحت آیت‌الله العظمی سید ابو الحسن اصفهانی، ازسوی شیعیان جهان به سمت مرجعیت علی الاطلاق انتخاب شده بودند. در این هنگام بعضی از عوام ساده دل به تصور اینکه وقتی مرجع تقلید در قم اقامت گزیند مدارس دخترانه را باید تعطیل کرد با جنجال تنها دبیرستان دخترانه قم را که در جوار منزل مرحوم بروجردی بود بسته بودند. این خبر که به شهرستانهای مجاور رسیده بود به تصور اینکه این حرکت به فتوا و اشارت مرجع تقلید صورت گرفته است شروع به بستن مدارس دخترانه و اهانت به عمارت مدرسه و معلمات کردند از همین رو عازم قم شدم و نزدیک به غروب رسیدم و بعد از زیارت و نماز به محضر آیت‌الله شرفیاب شدم. آیت‌الله وقتی اسم خانوادگی مرا شنید سخنان ملاطفت آمیزی در باره پدر و نیاکان بنده فرمودند که بسیار موجب دلگرمی گردید. بعد مسئله بستن مدارس دخترانه را عنوان نمودم و عرض کردم شایع شده است این اقدام به اشارت جناب عالی صورت گرفته است. اگر چنین است بفرمایید تا اوامر عالی به صورتی مطمئن و محتشم که موجب هتک حرمت و نوامیس مردم نباشد ازسوی دولت اجرا شود وگرنه هر نظری در این باره دارند ابلاغ فرمایند. مرحوم آیت‌الله وقتی این گزارش را شنیدند سخت ناراحت شدند و فرمودند مگر من طلبه می‌توانم فتوا به حرمت تحصیل علم بدهم؟ چه کسی این حرفها را به من می‌بندد؟ نه. مدرسه‌ها را باز کنید، درس نباید تعطیل بشود، منتهی سعی کنید دختران مسلمان وظایف شرعی خود را یاد بگیرند!
2- علامه طباطبائى در کتاب تقسیرالمیزان ذیل آیه32 سوره نساء چنین می‌نویسد: زن در تمام احکام عبادى و حقوق اجتماعى با مرد شریک است و درهر امرى که مرداستقلال دارد، مانند ارث، کسب، معامله، تعلیم و تربیت و دفاع از حقوق و غیره زن هم مستقل است، مگر تنها در مواردى که طبیعت خود زن اقتضا دارد که با مرد فرق داشته باشد. (تفسیر المیزان، ج2، ص282، ترجمه تفسیر المیزان، ج2، ص411)
3- شهید مطهری در یکی از سخنرانیهای خود پیرامون علم آموزی زنان میگوید: واقعا انسان وقتی حساب می‌کند می‌بیند که حق درس خواندن چیزی نیست که کسی بتواند میان زن و مرد تبعیض قایل بشود و بگوید مرد این حق را دارد و زن ندارد. خداوند، فکر و استعداد درس خواندن را و میل و شوق به آن راهمان‌طور که در مرد قرار داده، در زن هم قرار داده، و منع او (زن) چیزی جز جلوی استعداد خدادادی را گرفتن نیست.
4- آقای اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در واکنش به اقدام گروه طالبان در افغانستان در ممنوعیت تحصیل دختران که در آذرماه امسال روی داد با صدرو بیانیه‌ای بر مخالفت دین اسلام با این تصمیم چنین آورده: اسلام دین خرد و دانش و اندیشه‌ورزی است و آدمیان را به شکوفایی عقلانی و رشد معرفتی و علمی فراتر از مرزهای جنسیتی و نژادی فراخوانده است و بی‌شک یکی از حقوق زنان به عنوان یک انسان، حق آموزش و تحصیل و این امر مورد تاکید آیات و روایات اسلامی می‌باشد.
با توجه به مطالب ذکر شده به خوبی می‌توان بر این مطلب تاکید کرد که دین اسلام نه تنها تحصیل زنان و دختران را تجویز می‌کند بلکه بر داشتن چنین حقی به عنوان یکی از حقوق اساسی آنها تاکید می‌کند. در دنیای امروز تجهیز زنان به علم نیاز روز جامعه است و باید از ظرفیت آنها در عرصه‌های مختلف به خوبی استفاده کرد.
*محمد حسین مشایخ فریدنی دیپلمات و مترجم و پژوهش‌گر ایرانی در دوران پهلوی بوده‌است.ایشان فرزند شیخ محمدباقر در سال 1333 قمری در تهران متولد شد. تحصیلات حوزوی و دانشگاهی را در تهران گذرانید و سالها در مقام رایزن فرهنگی و سفیر ایران در چند کشور به گسترش زبان فارسی پرداخت. او دانشوری بود که گستره اطلاعات و آگاهی‌های ژرف از فرهنگ اسلام و زبان و ادبیات را با فروتنی علمی عجین کرده بود. وی در 13 آذرماه 1369، به هنگام سفری پژوهشی درباره جاده ابریشم در نزدیکی شهر بمبئی درگذشت.
*اذعان باید کرد نسبت‌هائی در موضوع مسمومیت داده می‌شود، درست یا غلط، مسمومیتی که در اذهان مردم ایجاد می‌کند بسی خطرناک‌تر از عوارض جسمی ناشی از آن است
*وقتى علم در دیدگاه قرآن نور و بینایى است و دستیابى به آن بر هر مسلمانى فرض است آیا مىتوان گفت که از نظر اسلام تنها بر مردها لازم شده است
*دین اسلام نه تنها تحصیل زنان و دختران را تجویز می‌کند بلکه بر داشتن چنین حقی به عنوان یکی از حقوق اساسی آنها تاکید می‌کند
*جمهوری اسلامی
|
