جماران، روایت معتبری درکتب قدیمیِ حدیث از امام هادی (ع) داریم که تاپایان زمین وزمان درخور استناد است ، چرا که اشاره به رخداد فکری بعد ازدوران انبیاء دارد وآن اینکه بشر در مسیر تکمیل عقول صاحب گام های بلندی است.
متن حدیث را ملاحظه کنید؛
ابن سکیت دانشمند مشهور آن زمان گوید:
به امام هادی(ع) عرض کردم: چرا خدا حضرت موسى را با وسیله عصا و ید و بیضا و ابزار ابطال جادو فرستاد، و حضرت عیسى را با وسیله طبابت ، و حضرت محمد(ص) را بوسیله کلام و سخنرانى ؟
حضرت هادی(ع) فرمود:
خدا موسى(ع) را زمانی مبعوث فرمود که جادوگرى بر مردم آن زمان غلبه داشت پس او از طرف خدا چیزى آورد که مانندش از توانائى آنها خارج بود و بوسیله آن جادوى آنها را باطل ساخت و حجت را برایشان ثابت کرد .
و عیسى(ع) را در زمانى فرستاد که بیماری فلج و زمینگیرى زیاد شده بود و مردم نیاز به طب داشتند پس او از جانب خدا چیزى آورد که مانندش را نداشتند ، پس با اجازه خدا مردگان را زنده کرد و کور مادرزاد و پیس را درمان نمود و حجت را برایشان ثابت کرد.
وحضرت محمد(ص) را در زمانى فرستاد که خطبه‌خوانى و سخنورى زیاد شده بود، پس آن حضرت از طرف خدا پندها و دستوراتى شیوا آورد که گفتار آنها را باطل کرد و حجت را برایشان تمام نمود .
به امام هادی(ع) عرض کردم : به خدا سوگند، همانند تو را هرگز کس ندیدم. وبعد ازایشان سوال کردم ؛ امروز حجت بر مردم چیست؟
امام هادی فرمود: "عقل" ، به وسیله عقل و خرد کسی که بر خداوند دروغ می‌بندد، از کسی که خداوند را تصدیق میکند، شناخته می‌شود.
ابن سکیت گوید ؛ من گفتم : به خدا سوگند، جواب راستین این است.(اصول کافی۲۴/۱)
دو نقطه تاریک از نورعقل و عقلانیت !
۱ ) در بخش فرهنگ و آموزهای دینی، دشمن عقل و عقلانیت؛ دو عنصر مخرب بنام "تحجر" و نیز "خرافات" است.
درمورد"تحجرگرایی" عده ای آنچنان برفرهنگ سابق خودپای میکوبند که هیچ نوآوری را بر نمی تابند ! مثلا دیروز با "دوش حمام" موضع داشتند و مرید سینه چاک "حمام خزینه ای" بودند! و امروز با اینترنت و توسعه فضای مجازی سر جنگ دارند! تردیدی نیست که روش های متحجرانه نه تنها موجب سایه افکندن جهالت است ، بلکه مبارزه با حقوق شهروندی و به اصطلاح دینی ؛ تضییع "حق الناس" است .
ودرمورد "خرافات" نکته قابل دقت این است اگردر گوشه وکناری ترویج خرافه دیده شود قابل توجیه است اماخرافه پاشی ازتریبون های رسمی بهت آورست،خرافه هائی مانند ؛ تاثیرِ خشک سالی از بی حجابی زنان! و یا غسالی که فلان آیت الله را غسل میداد دید او چشمش را باز کرد! و یا اگرشهرها احکام شرعی را عمل میکردند گرفتار معیشت تنگ نمیشدند! و ...
واقعیت این است که "اسلام"؛ دین علم و باورهای درست و مطابق با واقع است بطوریکه در حریم خود؛ نه تحجر را راه میدهد و نه به خرافات اجازه عرض اندام میدهد.
درست به همین جهت است که برای بطلان توهمات و حرف های بی اساس ، از شبهات استقبال میکند و با دقت و احترام به پاسخ آن میردازد.
شهید آیت الله مطهری دراین زمینه میگوید : «اسلام آن چنان دینی است که در محیط علم برتر از محیط جهل رشد می کند... من برخلاف بسیاری از افراد، از تشکیک و ایجاد شبهه هایی که در مسائل اسلامی می شود، با همه ی علاقه و اعتقادی که به این دین دارم، به هیچ وجه ناراحت نمی شوم، بلکه از ته دلم خوشحال می شوم؛ زیرا معتقدم و در عمر خود به تجربه مشاهده کرده ام که این آیین مقدس در هر جبهه از جبهه ها که بیشتر مورد حمله و تعرض واقع شده، با نیرومندی وسرافرازی و جلوه و رونق بیشتری آشکار شده است. خاصیت حقیقت همین است که شک و تشکیک به روشن شدن آن کمک می کند،شک مقدمه یقین، وتردید پلکان تحقیق است.»
۲ ) با اینکه روزگار، روزگار عقل است اما جهالت در مقطع دیگری میتواندقدعَلَم کرده ودربرابر "عقل و عقلانیت" بیایستد وآن زمانی است که رفتارهای پوپولیستی از صاحب منصبان سیاسی و دست اندرکاران اقتصادی دیده شود!
درسیاست مثلا؛ شعارگرایی، اتهام زنی، خودمحوری و تنگ کردن حقوق شهروندی وایجاد حصار در دنیای ارتباطات و مانند آن؛ عین جهالت است آن هم در روزگاری مردم جهان و کشور با توجه به تحصیلات و آگاهی های وسیع خود با دیده عقل به امور نظر می افکنند.
دراقتصاد نیز، خیال بافی های اقتصادی، بی برنامگی وکمیته امدادی اداره کردن جامعه به تمسخرگرفتنِ عقل وعقلانیت است!
یادمان نرفته برخی یارانه ها را پول امام زمان معرفی کردند و بخاطر خودمحوری، مافیای اقتصادی فرصت مناسبی را در اختیارگرفت و با افزایش بی‌سابقه قیمت نفت به موقعیتهای مالی نجومی رسید!
چه آموزه زیبائی قرآن دارد که؛ امور اقتصادی را به سفیهان نسپارید!
درس بزرگ امام هادی(ع) به همه نقش آفرینان فرهنگی، سیاسی واقتصادی این است؛امروز، روز عقل است.
