محمدعلی سبحانی: باید قبول کرد که کشورهای عربی، عرب هستند. در شرایط حاضر هم دوباره دارند با هم متحد می‌شوند. متاسفانه نوع سیاست‌های ایران هم به آن‌ها کمک کرده است، همانطور که در قضیه اسرائیل هم کمک کرد. بدین معنا که قبلا ما و عرب‌ها در کنار هم علیه اسرائیل موضع می‌گرفتیم ولی الان اسرائیل با بسیاری از کشورهای عربی علیه ایران موضع می‌گیرد.
محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در سفرش به آلمان بار دیگر از کلمه "خلیج عربی" به جای خلیج فارس استفاده کرد. السودانی در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه دویچه وله که نام خلیج، فارس است یا عربی مدعی شد: «"کشورهای خلیج عربی"، این یک واقعیت است و نمی‌خواهیم وارد این مسأله بشویم که عده‌ای تلاش کردند برای آن جنجال آفرینی کنند.»
محمدعلی سبحانی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه در گفت و گو با «انتخاب» اظهار داشت: «احساس می‌کنم که ما در ایران در مورد عراق دچار برداشت‌های اشتباه شده‌ایم. عراق یک کشور عربی است و مواضعش هم همیشه مواضع اعراب بوده است. اما در این موضوع که بحث، بحث تمامیت ارضی ست، حتما باید برخورد کنیم.»
سفیر اسبق ایران در لبنان ادامه داد: «آقایان تصور می‌کنند از آنجا که روابط عراق با ما خوب است و برداشت‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه به سقوط صدام کمک کرده‌ایم، و آن‌هایی هم که بر سر کار آمدند دوستان ما بودند و آنجا علیه داعش اقدام کرده‌ایم، بنابراین تعرض به نام خلیج فارس از سوی عراق یک نامردی بزرگ است. البته ما هم تایید می‌کنیم که نامردی است، ولی برای من که کارشناس سیاست خارجه هستم، هیچوقت این تصور نبوده که کشورهای عربی مواضع خود در موضوع خلیج فارس را تغییر دهند؛ ممکن است سکوت کنند یا بعضا بگویند خلیج، ولی زمانی که اتحادیه عرب، وزرای خارجه و وزرای تخصصی دیگر جلساتی داشته‌اند همیشه در بیانیه‌هایشان از این اصطلاح استفاده می‌کردند. بدون استثنا هم همیشه هم ما محکوم می‌کردیم و حتی در روابط‌مان هم تاثیر داشته است.»
سبحانی ضمن بیان اینکه استفاده از این عنوان جعلی برای خلیج فارس هم مربوط به قبل از انقلاب و هم بعد از آن است، افزود: «مسئله خلیج عربی یک بحث جعلی و مربوط به دورانی است که پان عربیسم یک رشد سرسام آوری داشت و به دلیل مسئله فلسطین، اعراب با هم متحد بودند. عبدالناصر که رهبر کاریزماتیک عرب و شخصیت تعیین‌کننده‌ای در دنیای عرب بود شکل جعلی خلیج فارس را به کار برد. این کشور‌ها همیشه در حد بیانیه‌هایشان از این عنوان جعلی استفاده می‌کردند، اما زمانی که سیاست خارجی شما به شکلی است که تنش‌زدایی دنبال می‌شودو روابط خوب و قدرت منطقه‌ای دارید، این دهن کجی‌ها و نامردی‌ها کمتر به چشم می‌خورد، مثالش هم دوستی‌هایی که در زمان مرحوم آیت الله هاشمی با کشورهای عرب خلیج فارس وجود داشت یا در زمان آقای خاتمی که گفتمان دموکراتیک خود را نه فقط در ایران و با رای بی‌نظیر مردم بلکه به کل منطقه تحمیل کردند و تمام روشنفکران عرب را جذب کرده بود.»
سفیر اسبق ایران در قطر درباره علت کمتر به چشم آمدن چنین دهن‌کجی‌هایی، گفت: «به دلیل اینکه شما قوی بودید و گفتمان برتر در کل منطقه را داشتید، این مسئله خود را نشان نمی‌داد. اما امروز هم مسائل داخلی و خارجی داریم و هم خودمان با خودمان رقابت داریم. از سوی دیگر هم کسانی هستند که با ما دشمنی می‌کنند و به نوعی در درگیری کشورهای عربی در عراق و سوریه مشارکت داشتیم، لذا به نحوی فضا علیه ماست؛ بنابراین حتی اگر عراقی‌ها بخواهند به ما احترام هم بگذارند و برخورد خوب داشته باشند، شاید تحقق آن در این فضا برایشان کار دشواری بوده است.»
سبحانی ضمن تاکید بر لزوم برخورد شدید در بحث تمامیت ارضی، عنوان کرد: «قضیه چین به باور من خیلی بدتر از موضوع عراق است. چراکه چین یک کشور عربی نیست؛ کشورهای عربی تاریخچه‌ای دارند که همیشه از این عنوان غلط و جعلی استفاده می‌کنند، اما چین و کشورهای ماورای منطقه همیشه یا از عنوان خیلج فارس استفاده می‌کردند یا فارس و عرب را حذف می‌کردند و به نوعی وسط قضیه را می‌گرفتند. اما درخصوص موضع چین که بسیار بد و غیرمنتظره بود، باورم بر این است که برخورد مناسبی با موضوع تمامیت ارضی‌مان نداشتیم.»
وی تصریح کرد: «هم کشورهای عربی که از این عنوان استفاده می‌کنند، می‌دانند و هم ما باید تاکید کنیم که ایرانی‌ها هر اختلاف نظری هم داشته باشند در موضوع تمامیت ارضی، نظرات متحد و محکمی دارند. نمی‌دانم چه فکری می‌کنند که چنین مطالبی را مطرح کرده‌اند؛ بنابراین ملت و دولت ایران، سازمان‌های مردم نهاد، احزاب، جناح‌ها و هر انسانی که علقه ایرانی دارد، این را محکوم می‌کند. درباره عرب‌ها هم به نظرم می‌آید، چون عراق است و برخی از دوستان ما معتقدند این کشور تحت تاثیرماست، توقع چنین حرفی را نداشتند، اما باید قبول کرد که کشورهای عربی، عرب هستند. در شرایط حاضر هم دوباره دارند با هم متحد می‌شوند. متاسفانه نوع سیاست‌های ایران هم به آن‌ها کمک کرده است، همانطور که در قضیه اسرائیل هم کمک کرد. بدین معنا که قبلا ما و عرب‌ها در کنار هم علیه اسرائیل موضع می‌گرفتیم، ولی الان اسرائیل با بسیاری از کشورهای عربی علیه ایران موضع می‌گیرد.»
مدیرکل خاورمیانه دولت اصلاحات همچنین تاکید کرد: «با این تفاصیل مسئله تمامیت ارضی مورد تاکید همه ایرانیان است و در این قضیه باید مثل همیشه محکم برخورد کرد، ولی در قضیه چین، رابطه خوب با هر کشوری نمی‌تواند دلیلی باشد که برخورد لازم را در رابطه با تمامیت ارضی‌مان و عنوان خلیج فارس نداشته باشیم. به هیچ وجه در این مسئله نباید تعلل کنیم.»
سبحانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا واکنش وزارت خارجه نسبت به موضوع چین و عراق را می‌توان منفعلانه ارزیابی کرد، گفت: «مردم و مطبوعات به خوب به این مسئله پرداختند یعنی الان دولت عراق، عرب‌ها و دنیا حساسیت ایران را در این مسئله متوجه شدند، اما اینکه توقع داشته باشیم دولت عراق موضعش را تغییر دهد و بگوید این خلیج فارس است، باید درنظر بگیریم که این عنوانی است که عرب‌ها سال‌های سال به کار می‌برند و ما هم محکوم می‌کنیم. کمااینکه جزو اختلافات جدی ما با کشورهای عربی است. حال این مدتی که عراق با ناامنی، گرفتاری و مصائب دست و پنجه نرم می‌کرده، سکوت اختیار کرده بود. اینکه چرا عراقی‌ها دارند روی این عنوان جعلی تاکید می‌کنند، به همان بی‌معرفتی‌شان برمی‌گردد که البته تقصیر سیاستگذاران عراقی ماست.»
وی ادامه داد: «سیاست عراقی ما منفعل بوده و من هم این گزاره را قبول دارم، چون احساس نزدیکی با عراق دارند و فکر می‌کنند نقش ما در عراق به گونه‌ای است که دولت آن‌ها نباید چنین حرفی بزند.»
این دیپلمات درخصوص قضیه چین ادامه داد: «در رابطه با چین معتقد هستم که دولت ایران کمی باید محکم‌تر این را متوجه چینی‌ها می‌کرد تا بقیه دنیا هم بدانند. چون اگر برخورد منفعلی داشته باشیم، تکرار می‌شود و نباید اجازه تکرار چنین اتفاقاتی را بدهیم. درواقع چینی‌ها باید بفهمند که به از این مسئله عصبانی هستیم و آن را باید جبران کنند. گرچه مقامات می‌گویند که چینی‌ها جبران کرده‌اند، اما به نظر من این امر رخ نداده است. به بیانی دیگر باید توضیح بیشتری دهند تا مردم هم از آن مطلع شوند.»
