چهارشنبه شب با تلاش و فشارهای آمریکا و متحدانش به بهانه تحولات اخیر در ایران، عضویت کشورمان در کمیسیون مقام زن سازمان ملل لغو شد و قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای پایان دادن به عضویت ایران در این کمیسیون با ۲۹ رأی موافق، ۸ رأی مخالف و ۱۶ رأی ممتنع به تصویب رسید. علاوه بر این قطعنامه ضدایرانی کانادا که هر سال به بهانه حقوق بشر ارائه می شود، شامگاه پنجشنبه به وقت محلی در مجمع عمومی سازمان ملل تصویب شد . این قطعنامه سیاسی که هر ساله از سوی کشور کانادا علیه جمهوری اسلامی ایران ارائه می شود، ابتدا در نشست کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل پیرامون دستورکار وضعیت های حقوق بشری و گزارش های گزاشگران ویژه مورد بررسی قرار می گیرد که امسال ۱۶ نوامبر (۲۵ آبان ماه) در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید وحمایت از ناآرامی‌های ایران از محورهای آن بود.
در نشست کمیسیون مقام زن چه گذشت
در این جلسه پیش از رای گیری، نمایندگان برخی کشورهای عضو این کمیسیون در مخالفت با پیش‌نویس این قطعنامه به سخنرانی پرداختند و کشورهای بولیوی، چین، روسیه، عمان، نیجریه، زیمبابوه، قزاقستان و نیکاراگوئه به این قطعنامه رای منفی دادند و کشورهایی همچون بنگلادش، هند، اندونزی، مکزیک، تایلند و ... به قطعنامه مذکور رای ممتنع دادند و در نهایت دولت‌های کانادا، استرالیا و برخی دیگر از کشورهای غربی همسوی واشنگتن از جمله تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای آمریکای لاتین از جمله شیلی، کلمبیا، پرو و آرژانتین با این قطعنامه همراهی کرده و به لغو عضویت ایران در این کمیسیون رای مثبت دادند.
نمایندگان تعدادی از کشورها در سخنرانی های خود در این نشست بر این موضوع تاکید داشتند که لغو عضویت ایران در این کمیسیون بر اساس قطعنامه پیشنهادی آمریکا، بدعتی سیاسی جدید در این کمیسیون است و تصویب چنین قطعنامه ای به تضعیف نهادهای بین‌المللی منجر خواهد شد و خلاف روح و کارکرد این گونه نهادهاست .
واکنش‌ مقامات ایران
در همین رابطه ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به حذف ایران از کمیسیون مقام زن سازمان ملل اعلام کرد که تحمیل تحریم‌های ظالمانه بر تمامی مردم ایران از کودکان، زنان،دختران و مادران ایرانی بهترین گواه دروغ‌گویی و ژست‌های حقوق بشری آمریکاست. کنعانی همچنین در واکنش به تصویب قطعنامه ضد ایران در سازمان ملل نیز گفت: این قطعنامه را کننده دورویی و نفاق بانیان آن و فاقد مشروعیت و اعتبار است.
علاوه بر این نماینده ایران در سازمان نیز ملل گفت: در جریان محرومیت غیرقانونی ایران از عضویت در کمیسیون مقام زن، آمریکا با دیکتاتوری یکجانبه، قلدرمآبی و ریاکاری، رویه های قانونی را نقض کرد. از سوی دیگر
محمد مرندی مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین نیز در واکنش به چنین اقدامی تاکید کرده که ایران هیچ جایی در یک هیات بین‌المللی ندارد که اعضای آن از تروریسم وهابی در دهه ۸۰ و ۹۰ [میلادی] در افغانستان حمایت مالی کردند. ایران نباید با رژیم‌هایی یک جا بنشیند که از تروریسم وهابی در سوریه و عراق حمایت مالی می‌کنند!
نقدی که به دستگاه دیپلماسی کشور وارد است
این اتفاقات در کمتر از دو روز در سازمان ملل متحد در حالی صورت گرفته که چند هفته پیش نشست اضطراری شورای حقوق بشر سازمان ملل بنا بر درخواست آلمان و ایسلند برگزار شده و در نهایت به تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در خصوص تحولات ایران انجامید. همزمان با چنین رویه‌ای موجی از تحریم‌های تازه علیه ایران با همکاری آمریکا و اروپا نیز شکل گرفته است. هر چند در این رابطه شاهد همگرایی آمریکا و اروپا برای اعمال فشارهای فزاینده علیه ایران هستیم، اما در این رابطه سوالی که مطرح می‌‌شود این است که دستگاه دیپلماسی کشور به چه منظور اینچنین منفعلانه عمل کرده و با وجودی که از قبل در جریان تشکیل این نشست‌ها و فرآیندها قرار داشته قادر به اقدام خاصی جهت جلوگیری از تشدید محدودیت‌ها علیه ایران نبوده و تنها پس از خاتمه کار به بیانیه و هشدار بسنده می‌کند؟
در واقع در طول یکسال و نیم گذشته و همزمان با اینکه مذاکرات برجام نیز در جریان بوده به نظر می‌رسد برخی از فرصت‌های مهم برای خروج از فشار و انزوای بین‌المللی از سوی دستگاه دیپلماسی نادیده انگاشته شده و در نهایت با به بن‌بست رسیدن برجام و همزمانی آن با تحولات داخلی کشور، فصل جدیدی از اعمال فشارهای بین‌المللی علیه ایران در حال رقم خوردن است. به همین دلیل است که کارشناسان تاکید دارند، کوچک شمردن این رویه‌ها و نیز رضایت دادن به بیانیه‌های انتقادی برای مقابله با چنین روندی نه تنها دردی را دوا نخواهد کرد بلکه به شدت چهره دیپلماسی عمومی کشور را نیز مخدوش می‌کند.
در همین رابطه یک کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است: ما در طول این سه ماه با توجه به فضای کشور کار خاصی در حوزه دیپلماسی عمومی برای افکار عمومی در تبیین اتفاقات نکرده‌ایم. حتی در این دو هفته که آمریکا این مساله را مطرح کرد باز هم اقدام خاصی انجام نشد از این منظر به دیپلماسی عمومی وزارت خارجه نقد وارد است، گرچه در حوزه دیپلماسی رسمی زحمات زیادی کشیدند.
حمیدرضا غلامزاده در گفت‌وگو با ایسنا، در تحلیلی نسبت به لغو عضویت ایران در کمیسیون مقام زن سازمان ملل گفت: اصل ماجرا وارد کردن فشار سیاسی و رسانه ای به ایران توسط آمریکا و متحدین آن است. این کمیسیون کارکرد خاصی به لحاظ جایگاه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری ندارد که بتواند منجر به اتفاقات خاصی علیه ایران شود که در پی آن قطعنامه‌ای هم به تصویب برسد. ایران همچنان می‌تواند عمده فعالیت‌های خود را داشته باشد و نظرات مشورتی به کشورهای همسوی خود ارائه دهد؛ مانند برزیل که در این نشست شرکت کرد و به نفع ایران هم صحبت کرد، اما حق رای نداشت.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: حضور در محافل بین‌المللی به لحاظ پرستیژ سیاسی و ارتباطات بین‌المللی و همچنین عرصه‌ای که برای نقش آفرینی می‌تواند داشته باشد، حائز اهمیت است که با این اتفاق ما از این امتیاز نمی‌توانیم استفاده کنیم؛ البته به این معنا هم نیست که اصل سرمایه‌مان را از دست داده باشیم. تنها نفعی که از حضور و رای دادن می‌توانستیم داشته باشیم کارایی خود را از دست داده است.
غلامزاده در ادامه درخصوص عملکرد تیم دیپلماسی ایران در سازمان ملل هم اظهار کرد: سازمان ملل محل رایزنی و لابیگری است و در آنجا کاملا یارکشی صورت می‌گیرد. طرفین بحث‌هایی را انجام می‌دهند که بتوانند برای خود جایگاهی ایجاد کنند. در بخش دیپلماسی رسمی وزارت امور خارجه کم نگذاشته، تلاش کرده و فعال بوده است، اما اشکالاتی هم به تیم دیپلماسی ایران بر این مساله وارد است.
وی ادامه داد: اقدامی که در سازمان ملل و کمیسیون مقام زن صورت گرفت بی‌سابقه بوده و اشکال حقوقی به آن وارد است. در نظر بگیرید روسیه اشکالی را وارد دانسته و اعلام کرد که رای‌گیری اساسا محل اشکال است اما طبق قواعد اگر ۲۴ ساعت قبل این اعتراض ثبت می‌شد شاید به مرحله رای‌گیری نمی‌رسید به عبارتی اگر دستگاه دیپلماسی ما می‌دانست و همین موضوع را رایزنی می‌کرد می‌توانستند ۲۴ ساعت قبل اعتراض را ثبت کنند که شاید به مرحله رای‌گیری نرسد.
این کارشناس مسائل آمریکا در ادامه چنین ابراز عقیده کرد: متنی که ایران در این نشست ارائه داد کلی‌گویی بود و حتی ناظر به سازمان ملل و سیاسی کاری آمریکا و رژیم صهیونیستی هم نبود. در مقابل متنی که روسیه، چین و برزیل در نشست ارائه کردند بسیار جدی‌تر بود. متن ما ضعیف بود و این اشکالی است که به وزارت خارجه می‌توان گرفت.
غلامزاده ادامه داد: سخنرانی در این نشست را ابتدا آقای ایروانی مطرح کرد که هم یک آقا بود و انگلیسی صحبت کردن و متن خوب نبود و خانم ارشادی بعد از رای‌گیری صحبت کرد؛ در حالی که اگر خانم ارشادی در ابتدا صحبت می‌کرد از لحاظ دیپلماسی عمومی وجهه‌ خوبی داشت اما این تصمیم نمایندگی ما در سازمان ملل جای بررسی دارد.
وی با تاکید بر این‌که ما در بحث دیپلماسی رسمی بسیار تلاش کردیم ادامه داد: بعضی از این موارد را باید در مرکز کشورها مورد رایزنی قرار داده و به نتیجه برسانیم. مانند کشورهایی چون شیلی و کلمبیا که دیدیم آنها بعد از رای‌گیری ابزار تاسف کردند در حالی که قبل از آن می‌توانستیم در مرکز این کشورها روی این مساله کار کنیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه یادآور شد: ما در طول این سه ماه با توجه به فضای کشور کار خاصی در حوزه دیپلماسی عمومی برای افکار عمومی در تبیین اتفاقات نکرده‌ایم. حتی در این دو ماه که آمریکا این مساله را مطرح کرد باز هم اقدام خاصی انجام نشد از این منظر به دیپلماسی عمومی وزارت خارجه نقد وارد است گرچه در حوزه دیپلماسی رسمی زحمات زیادی کشیدند.
وی در پایان اظهار کرد: اکنون هم اتفاق سنگینی نیفتاده شاید غربی‌ها تلاش کنند آن را یک شکست و یا کاهش مشروعیت ایران در رسانه‌ها مطرح کنند اما تاثیرگذاری خاصی نداشته به جز از نظر پرستیژ بین‌المللی. امیدوارم که در دوره بعد برای منطقه ما یک کرسی خالی شود تا بتوانیم مجددا شرایط را برای حضور فراهم کنیم.