تعارضات اجتماعی حاصل شکافهای طبقاتی هیچ جامعهای را نمیتوان یافت که فاقد شکاف یا تنها دارای یک شکاف اجتماعی باشد. جامعهشناسان سیاسی شکاف اجتماعی را حاصل تمایز یا گسست عمده در اجتماع، میان جنسیت، طبقه، نژاد، قومیت، زبان، مذهب و جزو آنها که سببساز رقابت گروههای متعارض است میدانند. در درون فعالیتها و شبکههای اجتماعی، شکافها در انواع مختلفی بنابر شرایط موجود خود را نمایش میدهند، لیکن چیزی که در این بین مورد کنکاش جامعهشناسان قرار میگیرد میزان فعال بودن آنهاست، هر اندازه این شکافها عمیقتر باشند به همان اندازه آسیبهای اجتماعی بالاتر میرود و امکان تعارض و تخاصم در جامعه بیشتر میشود. بنابراین خط مشیهای رفاهی در آموزش، بهداشت، مسکن و ارائه سوبسید به افراد کم درآمد در جامعه را نباید فقط به منزله کارکردهای اقتصادی صرف تحلیل کرد این خط مشیها به دولت، نفوذ اجتماعی و مشروعیت اعطا میکند تا شکافهای طبقاتی را کمتر و تعارضات اجتماعی را کاهش دهد.
انباشت نابرابریهای اجتماعی تبدیل به شکافهای طبقاتی میشود که حاصل آن کنشهای نابهنجار اجتماعی است. کجرویهای فردی و بزههای سنگین مجرمانه خود میتواند از طریق محرومیتها و فاصلههای اجتماعی حاصل شود بنابراین درک، کشف و پر کردن این شکافها قبل از آسیبهای اساسی به ساختار جامعه باید محور حکمرانی برتر و پیشرو باشد.
اخیرا در سطحی خشن و عریان در جامعه بزهکاریهایی را مشاهده میکنیم که هم در نوع خود بیسابقه و هم در حجم گستردهای بار خشونتهای آن بزرگتر بروز میکند، نمونه زورگیری و خفت کردن شهروندان، آن هم در روز روشن در دل اتوبانها و خیابانها تمام سیستمهای مدیریتی و امنیتی کشور را به چالش کشانده و ترس ناشی از آن دلهره عظیمی در جامعه ایجاد کرده است. خیلی پیچیده هم نیست فقر، درآمد کم، بیکاری و گسترش حاشیهنشینی خصوصا در شهرهای بزرگ مکان و مامنی شده برای تمرین انواع انحرافات و بزهکاریها. مناطقی که از امکانات زندگی شهری بیبهرهاند و از فقر و فلاکت اجتماعی رنج میبرند قطعا مظهر مجسم نابرابری و منبع جوشان نارضایتی هستند. ریشه این پدیده معمولا در توسعه نامتوازن یا اساسا توسعه نیافتگی است. این شکاف که در اصطلاح از آن بعنوان شکاف مرکز و پیرامون یاد میشود بشکل بارزی در حال گسترش است. زمانی که حداقل امکانات در پیرامون وجود نداشته باشد بازتاب آن خود را در نگرشها و کردارهای اجتماعی بروز خواهد داد. هزینه زندگی در شهرهای بزرگ و پرجمعیت افزایش یافته و زندگی را به حاشیههای ناامن کشانده که منشا انواع کجرویهای اجتماعی است.
*ابتکار
|