"نحن خزنه علم الله و نحن ولاة امر الله و بنا فتح الاسلام و بنا یختمه و منا تعلموا فوالله الذی فلق الحبه و بر النسمه ما علم الله فی احد الا فینا و ما یدرک ما عندالله الا بنا: ما مخزن علم خدا هستیم ما رهبران و صاحبان امر خدا هستیم، اسلام به وسیله ما آغاز شد و به وسیله ما کامل و ختم می شود، علم و دانش را از ما بیاموزید، سوگند به خداوندی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، علم خدا در نزد هیچ کس جز در نزد ما نیست و آنچه در نزد خداست جز به وسیله ما درک نخواهد شد.

بر همین اساس، آن حضرت در موارد لازم با مخالفان و حتی گاهی با طاغوت عصرشان مناظره و با بیانی شیوا و مستدل آنها را محکوم می کردند و با شکافتن درون علوم و آشکار کردن اسرار و نهانی های آن، مردم را به حقایق، آگاه و آشنا می فرمودند، و آنها را از بی خبری و ناآگاهی و خواب غفلت خارج و بیدار می کردند، مناظره با عمرو بن عبید در همین راستا برای استفاده مخاطبان منتشر می شود:

عمرو بن عبید (از اساتید و متکلمین معروف بصره که در بصره حوزه تدریس داشت) تصمیم گرفت به عنوان امتحان نزد امام باقر علیه السلام برود و با مطرح کردن مسائلی علم آن حضرت را بیازماید.

او به محضر امام باقر علیه السلام رسید و گفت: معنی این آیه که در قران آمده چیست؟ 

أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا ۖ؛(2) منظور از رتق و فتق امور در این آیه چیست؟

امام باقر علیه السلام فرمودند: آسمان به هم پیوسته بود و باران از آن نمی بارید و زمین نیز به هم پیوسته بود و گیاهی از آن نمی رویید خداوند آسمان را با بارانیدن آن گشوده و زمین را با رویش گیاهان باز کرد.

عمرو بن عبید از این بیان قانع شد و از آنجا رفت سپس طولی نکشید که نزد امام باقر علیه السلام بازگشت و پرسید: منظور از غضب در این آیه چیست؟ وَمَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَىٰ(3)

امام باقر  علیه السلام: منظور از غضب خدا عذاب اوست (نه تغییر قیافه) ای عمرو هرکس اعتقاد داشته باشد که چیزی از خدا را تغییر می دهد، کافر شده است.(4)

1. امام باقر علیه السلام در اول یا سوم صفر سال 57 هجری قمری در مدینه منوره متولد شدند و در روز دوشنبه هفتم ذیحجه سال 114 قمری در سن 57 سالگی به دستور هشام بن عبدالملک (دهمین خلیفه اموی) مسموم شده و در مدینه به شهادت رسیدند.

2. آیا کافران ندیدند که آسمان ها و زمین به هم پیوسته بودند و ما آنها را از یکدیگر باز کردیم؟ (انبیا/30)

3. و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوط می کند. (طه/ 81)

4. بحار؛ ج 46، ص 354.

برشی از کتاب نگاهی بر زندگی امام باقر علیه السلام؛ ص 61 (نوشته محمد محمدی اشتهاردی)