عبدالناصر همتی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی طی مصاحبه‌ای در یکی از شبکه‌های اجتماعی به موانع واردات واکسن کرونا و ارتباط آن با نپیوستن ایران به FATF در زمان تصدی خود در بانک مرکزی پرداخته و توضیحاتی را در این خصوص ارائه کرده است.
همتی در پاسخ به این پرسش که دولت قبلی واردات واکسن را به FATF ربط می‌داد و خود شما گفته بودید که چون FATF را نپذیرفتیم واردات واکسن مشکل است ولی در این دولت بدون پذیرش FATF واکسن وارد می‌کنیم گفت: به نکته مهمی اشاره کردید. خوب است یکبار برای همیشه این را توضیح بدهم. تا حالا نخواسته‌ام وارد این بحث بشوم، زیرا مسئله درمان مردم برایم مهم بود و نمی‌خواستم وارد حاشیه‌ها بشوم. برای همین از دوستان بابت کارشان تشکر کردم و هم در دولت قبلی بخصوص بانک مرکزی تلاش کرد که واکسن وارد کند.
وی با بیان اینکه این ادعا را که گفتند در دولت قبل کمبود ارز و تحریم مانع واردات واکسن بود قبول نمی‌کنم گفت: اگر کسی فکر می‌کند غیر از این بوده می‌تواند بعداً توضیح دهد.
رئیس کل اسبق بانک مرکزی افزود: اولاً گفتم از به صفر رسیدن فوتی‌های کرونا خوشحالم و از کادر درمانی کشور قدردانی می‌کنم. اما برای تنویر افکار عمومی با اینکه دوست ندارم ولی چون مطرح کردید مجبورم توضیح بدهم.
همتی با اشاره به اینکه با اوج‌گیری کرونا و در کنار تلاش کادر درمانی کشور، پیگیری‌ها برای عقد قرارداد خرید واکسن برای کنترل شیوع ویروس آغاز شد گفت: در آن مقطع تنها مجوز واردات 8/16 میلیون دُز واکسن آسترازنکا متعلق به شرکت کوواکس از وزارت بهداشت و درمان به بانک مرکزی ارائه شد و درخواست دیگری به بانک مرکزی جهت پرداخت ارز برای واردات واکسن ارائه نشده بود.
وی افزود: تاکید هم بر آن بود که در آن مرحله از طریق کوواکس خریداری شود. بانک مرکزی هم در جریان دلایل و جزئیات آن نبوده و ورودی هم به آن نداشت و اصلاً جزو وظایف ما نبود.
همتی برای پرداخت هزینه واردات واکسن اینگونه توضیح داد که برای انتقال قسط اول به مبلغ 178 میلیون دلار که باید به حساب شرکت کارگزاری شرکت کوواکس که در یک بانک سوئیسی قرار داشت نیاز به اخذ تاییدیه خزانه‌داری آمریکا بود.
رئیس کل اسبق بانک مرکزی در ادامه گفت: ابتدا از طریق کره‌جنوبی اقدام کردیم که آنها مجوز آمریکا را بعد از دو هفته دریافت کردند. اما مشکل کره‌ای‌ها این بود که گفتند فقط قادر به انتقال ارز از طریق بانک آمریکایی «جی پی مورگان» هستند.
همتی با اشاره به موانع و مشکلات احتمالی بر سر راه انتقال ارز گفت: به علت حکم صادره چند ده میلیون دلاری دادگاه آمریکا علیه کشورمان احتمال ضبط ارز انتقالی توسط دستگاه قضایی آمریکا وجود داشت. حتی اگر دولت هم موافقت کرده باشد مواردی پیش آمده که پول‌های ما را برداشتند. چندین میلیارد دلار از پول‌های بانک مرکزی را دادگاه آمریکا برداشتند و یک لیوان آب هم رویش.
وی ادامه داد: مسئولین کره جنوبی مسئولیت انتقال قطعی ارز به بانک سوئیسی را نپذیرفتند. من هم با سفیرشان و هم با وزیرشان پیگیری کردم که گفتند نمی‌توانیم این مسئولیت را بپذیریم. بنابراین نتوانستیم از طریق این مسیر کار را پیش ببریم.
همتی با بیان اینکه برای انتقال ارز به فکر مسیرهای دیگری افتادیم گفت: برای ارسال پول از طریق بانک‌های ترکیه و اروپایی تلاشمان را ادامه دادیم، آنها هم گفتند باید مجدداً از خزانه‌داری آمریکا مجوز بگیریم، چون هر بانکی می‌گوید باید خودش مجوز بگیرد وگرنه برای آن بانک جرم است.
وی گفت: بانک‌های سوئیس موارد تحریمی و قوانین FATF را کاملا رعایت می‌کنند. البته در مورد واردات واکسن موضوع FATF مطرح نیست و من هیچوقت در مورد عدم پیوستن به FATF و تنبیهات آن برای واردات واکسن صحبت نکردم. شاید بعضی دوستان اشتباه گفتند. موضوع فقط تحریم اوفَک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی) بود.
همتی با اشاره به مصاحبه‌ای از خود در آن مقطع از زمان گفت: بنده مصاحبه‌ای داشتم و به درستی هم اعلام کردم تحریم آمریکا مانع انتقال پول برای خرید واکسن است. من همین مورد را گفتم، مورد دیگری وجود نداشت و خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) این را تیتر کرد که همتی گفت تحریم آمریکا مانع انتقال پول است. حالا آن تیتر را هر روز استفاده می‌کنند.
رئیس کل اسبق بانک مرکزی با بیان اینکه این مشکل ظرف دو هفته حل شد گفت: از طریق دو بانک اروپایی و ایرانی در اروپا قسط اول را در سوم دی‌ماه سال 1399 منتقل کردیم. اجازه آمریکا را گرفتیم. اگر آمریکا اجازه نمی‌داد نمی‌توانستیم پول را منتقل کنیم. اداره اوفَک آمریکا اجازه انتقال پول از یک بانک درجه چند اروپایی را به آن بانک سوئیسی داد و انتقال انجام شد. بنابراین ما سوم دی‌ماه پول را منتقل کردیم و همان واکسن آسترازنکا که بعداً مورد استفاده قرار گرفت همین واکسن بود.
همتی با اشاره به تامین واکسن از دیگر کشورها نیز گفت: در اواخر سال 99 در پی مذاکرات سفیر ایران با مسکو با مقامات روسیه با تامین منابع لازم، واردات محدود و تدریجی در حد چند میلیون دز واکسن اسپوتنیک هم آغاز شد.
وی افزود: در اردیبهشت 1400 با پیگیری دکتر ظریف و سفارت ایران در چین مقامات چینی در اردیبهشت 1400 موافقت کردند از طریق هلال‌احمر ایران که تحریم‌ها رویش اثر نگذارد 10 میلیون دز واکسن سینوفارم بدهند.
همتی گفت: همان روزی که موافقت را اعلام کردند، آمدم و دستور پرداخت 100 میلیون دلار توسط بانک مرکزی را صادر کردم و همان روز هم در فضای مجازی اعلام کردم و گفتم هر مقدار دیگری که برای واکسن پول بخواهید داریم، فقط سفارش بدهید تا پرداخت کنیم.
وی با اشاره به تداوم واردات واکسن گفت: بعد از انتخابات که دیگر بانک مرکزی نرفتم، با استفاده از منابعی که بانک مرکزی در امارات و چین داشت در ماه‌های بعد نیز واردات واکسن ادامه داشت. لذا بخشی در دولت دکتر روحانی و بخشی هم در دولت آقای رئیسی صورت و از همین رو واردات واکسن سینوفارم شدت گرفت.
همتی در پایان گفت: بنابراین بحث‌هایی که می‌گویند دولت قبل اعلام کرد برای واردات واکسن مانع هست بنظرم سفسطه و ربط دادن مشکلات به گذشته است. نکته‌ای که گفتم همین بود و حرف‌هایی که راجع به تحریم گفتم فقط مربوط به کوواکس بود و دلیل آن هم این است که بدون مجوز آمریکا نتوانستیم پول را منتقل کنیم. ولی وقتی آمریکا مجوز داد و منتقل کردیم.
آنچه که بعد از گذشت حدود 2 سال از همه گیری ویروس کرونا و فراز و فرودها در آمار مبتلایان و فوت شدگان می‌توان استنباط کرد این نکته است که موفقیت در کنترل و مهار چشم گیر شیوع این بیماری تنها مربوط به یک فرد یا گروه نیست و اگر پیگیری‌های دولت قبل در تخصیص ارز برای پرداخت مبالغ واکسن‌های خریداری شده در کنار استمرار تلاش‌ها و تمهیدات جدی دولت جدید برای جلوگیری از بازگشت آمارها به دوران غم انگیز اوج بیماری نبود و از همه مهم‌تر اگر کادر درمان کشور این چنین فداکاری و از خود گذشتگی نشان نمی‌داد و اصناف و مردم به رعایت شیوه نامه‌ها تمکین نمی‌کردند هیچ گاه این موفقیت بزرگ حاصل نمی‌شد و این دستاورد بزرگ منحصر به هیچ کس نیست.