« فرار مغزها و استعداد‌های برتر موضوعی است که این روزها کشورهای کمتر توسعه‌یافته را تحت‌الشعاع قرار داده و برخی از کارشناسان و جامعه شناسان، خروج نخبه‌ها از کشور‌ها را مانند انفجار یک بمب اتم تلقی می‌کنند که نیروهای انسانی و مولد جوان‌که همان آینده‌سازان آن مرز و بوم است، را نابود می‌کنند. موضوع مهاجرت طی دو دهه اخیر در ایران، روبه فزونی نهاده است.
آمار دقيقي از ميزان مهاجرت نخبگان در کشور وجود ندارد و طبق آخرين اظهارنظر رسمي، از سال 2010 تا 2020 حدودا 500 هزار نفر به تعداد مهاجران ايراني اضافه شده است. در واقع به‌طور متوسط، هر ساله 50 هزار نفر از شهروندان ايراني مهاجرت کرده‌اند! در اين شرايط، يک شرکت ترکيه‌اي براي جذب دانش‌آموزان ايراني، تور بزرگي پهن کرده که به‌طور قانوني، بتواند سالانه صدها و شايد هزار دانش آموز نخبه و آينده ساز ايران را به وعده بورسيه، جذب کند.
نظر يک جمعيت‌شناس در رابطه با مهاجرت همين نظر است و شهلا کاظمي پور به خبرآنلاين گفته است: «ما اين روزها با پديده مهاجرت نخبگان مواجه هستيم، در کشورهاي ديگر هم اين وجود دارد، مثلاً هندي‌ها و چيني‌ها هم مهاجرت دارند اما وقتي تحصيل‌شان تمام شد به کشور برمي‌گردند، چيزي که در ايران اتفاق مي‌افتد اين است که حدود 10 تا 15 درصد نخبه‌ها بعد از مهاجرت به ايران برمي‌گردند، اين را مي‌شود به عنوان يک مساله اجتماعي مطرح کرد. يکي از دلايل مهاجرت‌شان را اين مي‌دانند که مراکز پژوهشي و دانشگاهي ما نمي‌تواند سبب رشد آنها شود؛ اين يک دافعه است، در عوض امکانات پژوهشي و بورس تحصيلي که مي‌گيرند از عوامل جاذبه مقصد است. حتي دانشجوياني که در سال‌هاي قبل براي اعزام به خارج از کشور وثيقه گذاشته‌اند، خيلي‌هاي‌شان برنگشتند.» آنچه اين روزها در شبکه‌هاي اجتماعي تبليغات مي‌شود، يک موسسه فرهنگي ترکيه با برگزاري آزمون در تهران، دانش‌آموزان ايراني را براي تحصيل در ترکيه بورسيه مي‌کند! اين موضوع را خبرگزاري آناتولي ترکيه نيز تاييد کرده و طبق گفته‌هاي اين خبرگزاري موسسه فرهنگي «يونس امره» ترکيه با برگزاري آزمون در تهران، دانش‌آموزان ايراني را براي تحصيل در دبيرستان‌هاي ترکيه بورسيه مي‌کند! بر اساس اين خبر، اغلب اين دانش‌آموزان که از مناطق محروم و دورافتاده ايران براي شرکت در آزمون به تهران آمده‌اند، براي تحصيل در دبيرستان‌هاي امام خطيبق ترکيه رقابت مي‌کنند.
درخواست از وزارت امور خارجه
در اين شرايط، واکنش مهدي فياضي، رئيس مرکز امور بين‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، ابراز بي‌اطلاعي است و وي در گفت‌وگو با خبرنگار «آرمان ملي» مي‌گويد: «ما از اين مرکز بي‌اطلاع هستيم و اين اقدام بدون مجوز ايران و توسط موسسه يونس امره انجام گرفته است. اين موسسه رايزن فرهنگي سفارت ترکيه در تهران است و مرکز بين‌الملل وزارت آموزش و پرورش نامه اعتراض، هشدار و اخطار خود را به آنجا ارسال خواهد کرد ضمن اينکه دانش‌آموزان را از اين‌کار نهي مي‌کنيم چون به مالباخته تبديل خواهند شد!» در اين ميان و به گفته فياضي، نامه‌اي به اداره کل کنسولگري وزارت امور خارجه نوشته تا از فعاليت اين موسسه جلوگيري کند. در اين نامه آمده است: « نظر به اينکه هرگونه فعاليت آموزشي غير دولتي در داخل کشور مطابق قانون تأسيس مراکز و مدارس غيردولتي وزارت آموزش و پرورش مصوب 14 آذر 1395 مجلس شوراي اسلامي بايد با اخذ مجوز قانوني از سازمان مدارس غيردولتي و مشارکت‌هاي مردمي صورت پذيرد، اما بر اساس اطلاعات واصله، اخيرا برخي از مؤسسات خصوصي خارجي بدون اخذ مجوز قانوني براي فعاليت‌هاي آموزشي نسبت به جذب و ثبت‌نام دانش‌آموزان ايراني در مقاطع مختلف تحصيلي در مدارس کشورهاي خارجي مبادرت نموده‌اند که اين امر با منويات مقام معظم رهبري در خصوص جلوگيري از فعاليت‌هاي مؤسسات و مراکز آموزشي داخل کشور که موجب مهاجرت جوانان ايراني (مهاجرفرستي) به مدارس و دانشگاه‌هاي خارجي مي‌گردند، مغايرت دارد. لذا مستدعي است موضوع به سفارت ترکيه منعکس و از آنها خواسته شود فعاليت اعزام دانش‌آموزان ايراني به مدارس ترکيه از طريق موسسه «ي. ا» و بنياد م ترکيه متوقف گردد و امتحانات اخير دانش‌آموزان و خانواده‌هاي ايراني کان لم يکن اعلام شود و با هيچ يک از مؤسسات ايراني ديگر در اينگونه اعزام‌هاي بدون مجوز دانش‌آموزان ايراني به مدارس ترکيه همکاري ننمايند.»
تهديد نخبه‌هاي ايراني توسط ترکيه
در اين شرايط يک کارشناس حـــوزه آموزشي نيز، به انتشار اين خبر واکنش نشان داده و تحسين مصطفي، که هم‌اکنون دبير دبيرستان‌هاي مريوان است، به خبرنگار «آرمان ملي» مي‌گويد: «خبر برگزاري آزمون بورسيه مدرسه ترکيه‌اي در ايران زنگ خطر بسيار جدي است اما چون مادون صوت است، کسي آن را جدي نمي‌گيرد. امروز زنگ خطر مديريت آموزشي کشور، به‌ويژه آموزش و پرورش و سازمان پدافند غير عامل به‌صدا در آمده است، ولي مانند پيامک ارسال شده به رئيس بانک ملي دانشگاه ناديده گرفته مي‌شود و با اين تفاوت آنجا ضرر محدود مالي و اينجا استعداد و آينده کل کشور هدر خواهد رفت.» در اين ميان و در جنبه تاريخي اين موضوع که تحسين مصطفي، براي آن مثال مي‌آورد، ماجراي «شاپشال»، معلم روس مقلب به اديب السلطان است که وي معلم روس محمدعلي شاه قاجار بود و در ادامه گفته‌هايش مي‌افزايد: «اهميت معلم و نفوذ نرم، مي‌تواند مصداق اين حقيقت تاريخي باشد، خطرات جدي با کمترين صدا در آموزش و پرورش رخ مي‌دهد، مثلا خبر سوالات کنکور خارج از کتاب و برگزاري آزمون بورسيه در کشور، اثرش از دست رفتن آينده کشور است. » وي در پايان صحبت‌هايش مي‌افزايد: «چند دهه است دنيا دريافته که با يک بمب چند هزار دلاري مي‌توان چند هزار دلار تخريب ايجاد کرد، اما اگر يک استعداد برتر پرورش يافته را جذب کند بدون هيچ هزينه چند هزار دلار جذب کرده، و چند هزار دلار هم به کشورهاي ديگر ضرر وارد کرده است. با يک حساب سر انگشتي مي‌شود دريافت که براي پرورش يک دکتر سرانه آن حدود 5 ميليار تومان معادل 170 هزار دلار هزينه مي‌شود که مفت از دست مي‌روند.
آرمان ملی
