شناسایی موارد ابتلا به بیماری سرخک در ایران موجب شد تا مسوولان بهداشت و درمان کشور نسبت به شیوع این بیماری به خانواده‌ها هشدار دهند که واکسیناسیون کودکان خود رافراموش نکنند، این درحالی‌ است که ایران در سال‌های گذشته تاییدیه سازمان جهانی بهداشت رابرای حذف ویروس بومی سرخک دریافت کرده‌است.

بیماری ویروسی سرخک در کودکان که با علائم تب و بثورات جلدی قرمز رنگ ظاهر می‌شود و با علائم تنفسی، سرفه و آبریزش بینی و همچنین قرمز شدن مخاط چشم همراه است، بسیار مسری بوده و از طریق تنفس منتقل می‌شود که در صورت تشدید می‌تواند عوارض خطرناکی برای آنها داشته باشد.

در ابتدای دوره ابتلا به این بیماری در داخل دهان کودک یک سری ضایعات ایجاد می‌شود و از روز سوم تا چهارم بیماری، علائم پوستی بیماری آغاز می‌شود؛ این علائم در روزهای اول به صورت دانه‌های قرمز مجزا از هم در صورت دیده می‌شود و در روزهای بعدی، در بدن و سپس روی دست و پا ظاهر می‌شود. در ایران به کودکان در ۱۲ و ۱۸ ماهگی، واکسن ام ام آر ( MMR) برای ایمنی‌زایی در برابر سرخک تزریق می‌شود.

براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی محسن زهرایی رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت از ابتدای سال جاری میلادی یعنی از اوایل دی ماه ۱۴۰۰ تاکنون ۹۸ بیمار مبتلا به سرخک در کشور شناسایی شده است که ۲۸ نفر ایرانی، ۶۶ نفر افغانستانی و چهار نفر پاکستانی بودند. این تعداد بیمار با بررسی بیش از سه هزار مورد مشکوک به بیماری در سراسر کشور شناسایی شده اند.

به گفته وی در اتباع خارجی مواردی از ابتلا حتی در گروه سنی بالاتر از ۲۰ سال هم مشاهده شده است که این افراد بیشتر سابقه واکسیناسیون علیه سرخک را نداشته اند.

مسوولان وزارت بهداشت ضمن هشدار نسبت به افزایش ابتلا این بیماری در کشور تاکید کردند: اگر خانواده‌ها به واکسیناسیون کودکان‌ خود دقت کافی کنند و دو نوبت واکسن را در زمان مقرر ۱۲ و ۱۸ ماهگی به آنها تزریق کنند، جای نگرانی نخواهد داشت. همچنین ساکنان در ایران فارغ از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و تاکنون تزریق این واکسن را انجام نداده اند، ‌ حتما برای واکسیناسیون کودک خود علیه سرخک اقدام کنند.

براساس اعلام مسوولان بهداشت و درمان کشور یکی از عوامل احساس خطر درباره شیوع مجدد سرخک در کشور، مرزهای شرقی و غربی ایران هستند.

دکتر احسان مصطفوی رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران و استاد اپیدمیولوژی این مرکز تحقیقاتی در این زمینه علت اصلی گزارش موارد سرخک در ایران را شیوع بسیار بالای این بیماری در کشورهای همسایه شرقی و به طور خاص افغانستان و تردد اتباع واکسن نزده این کشور به ایران دانست.

وی در عین حال تاکید کرد که شیوع بیماری کرونا و تمرکز بیشتر مردم و نظام مراقبت و بهداشتی کشور به این بیماری، می تواند یک عامل مستعد کننده برای توجه کمتر به سایر بیماری ها باشد.

رییس بخش اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران اظهار داشت: سرخک نوعی عفونت سیستم تنفسی است که به‌شدت واگیردار است و حدود ۹۰ درصد افرادی که علیه این بیماری واکسینه نشده اند، اگر با بیمار مبتلا به سرخک در تماس نزدیک باشند، می توانند این بیماری را از فرد مبتلا بگیرند.  

مصطفوی همچنین گفت: واقعیت این است که در دوران همه گیری ویروس کووید ۱۹ با توجه به اهمیت زیاد این بیماری برای جامعه جهانی تاحدود زیادی توجه معمول به نظام مراقبت و گزارش دهی سایر بیماری ها در دنیا کم رنگ شد و این موضوع زمینه ای را برای بروز مجدد بیماری های واگیرداری که سالیان سال این تصور در مورد آن وجود داشت که به یک کنترل نسبی درمورد آنها رسیده ایم، فراهم کند.

وی یادآور شد: گزارش بیماری هایی نظیر سرخک در کشورهای مختلف و فلج اطفال در مناطقی از دنیا که سال ها و دهه ها به مرحله حذف این بیماری ها رسیده بودند، گویای لزوم توجه دوباره و فراگیر به مراقبت تمام بیماری های واگیردار قابل پیشگیری است.

رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران ادامه داد: این موضوع نشانگر آن است که باید بعد از ۲ سال از همه گیری کووید ۱۹ و با توجه به درس آموخته های این پاندمی، بازتعریف مجددی از نظام مراقبت بیماری ها، هشدار و گزارش دهی بیماری های واگیردار در تمام کشورهای دنیا انجام شود تا شاهد بازپدیدی بیشتر و مشکلات ناشی از شیوع گسترده تر برخی بیماری های واگیردار در آینده نباشیم.

مصطفوی گفت: پاندمی کووید۱۹ لزوم توجه و اولویت دادن به بیماری های واگیردار را یکبار دیگر برای جامعه جهانی روشن کرد و از این فرصت باید به بهترین شکل برای تقویت زیرساخت های بهداشتی کشورها استفاده کرد.

وی افزود: اگر چه عامل اصلی گزارش موارد سرخک در ایران، ناشی از یک همه گیری بزرگ این بیماری در کشور افغانستان است ولی قسمتی از افزایش موارد ابتلا به این بیماری در کشور ما می تواند ناشی از عوارض پاندمی کرونا هم باشد که متاسفانه باعث توجه کمتر به لزوم واکسیناسیون کودکان علیه سایر بیماری هم شد. طبق برنامه کشوری، باید واکسن ام ام آر( MMR  سرخک، سرخچه و اوریون) در ۲ مرحله و قبل از ۶ سالگی در کنار سایر واکسن ها به کودکان تزریق شود.

اپیدمیولوژیست انستیتو پاستور ایران تصریح کرد: در روزهای اول که موج ضدواکسن کرونا در دنیا اتفاق افتاد، این دغدغه خیلی جدی مطرح شد که این موج می تواند در آینده برای سایر بیماری های واگیردار هم مشکل ایجاد کند، بنابراین اگر مجالی فراهم شد که برخی کمپین ها یا مجامع ضد واکسن ابراز نظر علنی و عمومی داشته باشند، نتیجه عملکرد آنها این شد که تاحدودی نگاه مردم در کشورهای مختلف به تمام واکسن ها تحت تاثیر قرار گیرد و این موضوع می توانست تاثیرگذار بر روند واکسیناسیون کودکان علیه سایر بیماری ها در ایران هم باشد.

مصطفوی بر کنترل مرزها برای جلوگیری از شیوع بیماری های واگیردار در کشور تاکید کرد و گفت: با توجه به همه‌گیری شدید سرخک در افغانستان که در آن با وجود نظام مراقبت بیماری ها و گزارش دهی بسیار ضعیف در این کشور، حدود ۵۰ هزار مورد ابتلا و صدها مورد مرگ ناشی از این بیماری گزارش شده است، در ماه‌های اخیر تعداد موارد وارد شده به ایران هم روند افزایشی داشته است و بیمارانی در استان‌های مختلف شناسایی شده‌اند.

وی یادآور شد: همین موضوع، موجب شده که به دلیل شدت سرایت این ویروس، تمام کودکانی که تاکنون واکسیناسیون آنها تکمیل نشده است، برای تزریق واکسن ام ام آر ( MMR سرخک، سرخچه و اوریون) فراخوان شوند.

رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران همچنین اظهار داشت: سرخک که در حال حاضر از کشور همسایه وارد ایران شده است در استان‌هایی نظیر سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان، بوشهر، فارس، اصفهان، قم و تهران گزارش شده است. از این رو، ترددهای مرزی را باید به صورت جدی تر کنترل و پایش مرزی هم باید همچنان به قوت دنبال شود.

مصطفوی پایش جدی‌تر ترددهای مرزی، گسترش واکسیناسیون اتباع افغانستانی در ایران علیه سرخک و تکمیل برنامه واکسیناسیون کودکان ایرانی را از مهم‌ترین عوامل کنترل شیوع این بیماری در کشور دانست و گفت: با گذشت ۲ سال از همه‌گیری کووید۱۹ هنوز اثرات این بیماری بر سایر بیماری های واگیردار مشهود است و باید بر اساس درس آموخته های این بیماری عالم گیر، بازتعریفی از نظام مراقبت و هشدار بیماری‌های واگیر در دنیا انجام شود.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران از سه سال پیش گواهینامه حذف سرخک را از سازمان جهانی بهداشت دریافت کرده است این به آن معنی است که سازمان جهانی بهداشت تایید کرده است که انتقال سرخک در داخل کشور از یک ایرانی به ایرانی دیگر اتفاق نمی افتد اما هر سال تعدادی موارد ابتلا به سرخک در کشور وجود داشته است. بخش قابل‌توجهی از مبتلایان، مربوط به جمعیت غیرایرانی بودند که واکسیناسیون سرخک را در کشورشان انجام نداده‌اند.

استاد اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران یادآور شد: این افراد اگر مبتلا باشند و کودکی در تماس با آنها قرار گیرد و واکسیناسیون سرخک آن کودک هم کامل نشده باشد، می‌تواند بیماری را به سرعت به کودک منتقل کنند.

مصطفوی همچنین گفت: در شرایط حاضر باید ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺐ ﻭ ﺑﺜﻮﺭﺍﺕ ﺟﻠﺪﯼ ﻣﺎﮐﻮﻟﻮﭘﺎﭘﻮﻟﺮ (دانه‌های پوستی در سرخک) ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺟﺪﺍﺳﺎﺯﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺳﺮﺧﮏ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ.

*ایرنا