شاید همین یک جمله که گفتند« تشنگان خدمت بروند خیریه بزنند» سبب شد تا مسئولین و چهره‌های سیاسی به سمت موسسات خیریه سرازیر شوند و حالا می‌بینیم صد‌ها نهاد خیریه در کشور مشغول به فعالیت هستند که شناسنامه آن‌ها به نام برخی مقامات مزین شده است! این در حالی است که حالا اسنادی از بروز فسادهای مالی در برخی خیریه‌ها منتشر شده اما متاسفانه هیچ کس پاسخگو نیست! در این بین سوال این است که چرا برخی مسئولان و چهره‌های سیاسی در کشور ما تا این اندازه علاقه به تشکیل خیریه دارند؟ از سوی دیگر اگر عملکرد این همه خیریه تحت پوشش مسئولین در طی این سالها درست بوده است چرا هنوز بخش زیادی از جامعه با فقر و نداری دست و پنجه نرم می‌کنند؟ برای بررسی این موضوع گریزی به چند خیریه تحت حمایت چهره‌های سیاسی می‌زنیم و به واکاوی عملکرد آنها می‌پردازیم.هر چند این بررسی لزوما به معنای مشکل دار بودن این خیریه‌ها نیست.
پورمحمدی؛ ائتلاف در خیریه با نواب!
مصطفی پورمحمدی شاخص‌ترین چهره حاضر در مجمع خیرین کشور است. پورمحمدی سابقه همکاری با محمود احمدی‌نژاد به عنوان وزیر کشور، صادق لاریجانی و دولت روحانی به عنوان وزیر دادگستری را در کارنامه خود دارد.
به جز همه این مسئولیت‌ها، پورمحمدی در موسسه طلوع مهر هم حضور دارد. جایی که علی لاریجانی، محمدعلی ولایتی، صدرالدین شریعتی (رئیس دانشگاه علامه در دولت احمدی‌نژاد) و رضا فرجی دانا نیز در میان اعضای مدیریت آن دیده می‌شوند.
خیریه‌ای که پورمحمدی در آن فعالیت می‌کند و به واسطه آن عضو «مجمع خیرین کشور» شده، احتمالا «موسسه خیریه انوار آفتاب» است که وابسته به خاندان نیکوکار پورمحمدی به شمار می‌رود. انوار آفتاب سایت رسمی ندارد اما دو سال قبل یک مرکز اوتیسم در قم افتتاح کرده و دو خیریه ثبت شده هم دارد. یکی خیریه فرهنگی و اجتماعی «انوار آفتاب» و دیگری «انوار آفتاب کوثر جمیل».
در «آفتاب کوثر جمیل» البته خانواده مصطفی پورمحمدی حضور دارند اما خود او نیست و در عوض ابوالحسن نواب در آن فعالیت دارد. ابوالحسن نواب ارتباط بسیار نزدیکی با مصطفی پورمحمدی دارد و آنطور که رسانه‌های نزدیک به جامعه روحانیت مبارز می‌نویسند، بعد از فوت مرحوم مهدوی کنی، ائتلاف پورمحمدی و ابوالحسن نواب توانست دبیرکلی را برای پورمحمدی به ارمغان بیاورد.
حبیب الله بوربور، پدر تشکیلات خیریه در ایران
سایت مجمع خیرین کشور درباره حبیب الله بوربور می‌نویسد: «مهندس حبیب‌الله بوربور، رئیس هیئت مدیره مجمع خیرین کشور را باید پدر تشکیلات خیری در ایران معرفی کرد؛ کسی که به فعالیت‌های خیّری ساختار بخشید و با این اقدام خود جمعیت خیرین کشورمان را از نظر کمی و کیفی، ارتقا داد. آوازه او را باید در جای‌جای پهنای ایران و به قدمت تاریخ جمهوری اسلامی ایران جستجو کرد.»
بوربور سال‌هاست در میان حلقه افراد معتمد مصطفی پورمحمدی قرار دارد. در دولت احمدی‌نژاد با پورمحمدی به وزارت کشور رفت و به عنوان معاون عمرانى وزارت کشور منصوب شد. بعد در دولت روحانی با حکم پورمحمدی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانى وزارت دادگسترى شد. بوربور در جامعه خیرین حامی معلولین امید ایرانیان، مجمع خیرین امید کشور و جامعه خیرین حوزه‌های علمیه خواهران با بسیاری از اعضای هیئت مدیره مجمع خیرین کشور فعالیت دارد و به نظر می‌رسد این چند مجموعه همپوشانی زیادی با هم دارند و اعضای اصلی آنها یکی است.
مجتبی رحماندوست و خیریه‌های متعدد
مجتبی رحماندوست نماینده اصولگرای مجلس نهم و برادر مصطفی رحماندوست است. او در ده‌ها شرکت و موسسه حضور جدی دارد. هرچند در مجلس یازدهم در میان منتخبان نبود، اما در موسسه خدمتگزاران ایثار و مقاومت با روح الله ایزدخواه نماینده تهران در مجلس یازدهم، همکار است.
اقبال شاکری عضو سابق شورای شهر تهران و دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی از اعضای موثر این جمعیت است اما چهره اصلی آن غلامرضا جوکار رئیس هیئت مدیره یا همانطور که خود می‌گوید دبیرکل این مجموعه است که همزمان با پرویز سروری موسسه خدمتگزاران آبادانی و پیشرفت را دارد.
یکی دیگر از خیریه‌های مجتبی رحماندوست، «جامعه خیرین اشتغال و کارآفرین کشور» است. مدیر این موسسه «نادر ریاحی سامانی» است که در ابتدای دولت روحانی از سوی مجید انصاری به عنوان «مشاور معاون امور مجلس رئیس‌جمهور» منصوب شد.
نادر ریاحی سامانی خود عضو هیئت مدیره مجمع خیرین سلامت کشور است که اعضای آن مجموعه نیز همگی ید طولایی در کار‌های عام المنفعه در حوزه سلامت دارند.موسسه خیریه شهید محمد رحیم کیانی نور و بنیاد عفاف و حجاب اسلامی از دیگر موسساتی است که مجتبی رحماندوست در آن‌ها به کار خیر می‌پردازد. در موسسه عفاف و حجاب به جز رحماندوست و مرحوم فاطمه رهبر، افراد سرشناس دیگری نیز حضور دارند که اکثرا عضو جمعیت موتلفه هستند. نرگس معدنی پور (شهردار منطقه ۱۳ در دوران قالیباف) لاله افتخاری، منیره نوبخت، طیبه صفایی و محمد نبی حبیبی، نمایندگان اسبق مجلس از اعضای موسسه عفاف و حجاب به شمار می‌آیند.
عباس شیبانی و امور خیریه
بعید است کسی اهل سیاست باشد و نام عباس شیبانی را نشنیده باشد. شیبانی متولد ۱۳۱۰ است و سابقه فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی او تقریبا به یک قرن می‌رسد. شیبانی عضو هیئت مدیره بنیاد فرهنگی مهدی موعود، نائب رئیس هیئت مدیره خیریه بیت المهدی(عج) واقع در تهران، مدیر عامل خیریه ره پویان امام زمان (ع) و رئیس هیئت مدیره انجمن خیرین کتابخانه‌ساز ایرانیان است که نشان می‌دهد بزرگوار تا چه اندازه در کار‌های خیر و خیریه‌ای متنوع عمل می‌کند. شیبانی در انجمن خیرین کتابخانه‌ساز ایران با اسدالله بادامچیان (دبیرکل موتلفه اسلامی و از اعضای شناخته شده موتلفه اسلامی) مسلم میرزاپور (نماینده سابق مجلس و از نیرو‌های نزدیک به جریان موتلفه) حمیدرضا چاکری (از اعضای ارشد نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور) همکار است. منصور واعظی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی در دولت احمدی‌نژاد که یکی از نزدیکان اسفندیار رحیم مشایی به شمار می‌رفت مدتی مدیرعامل این خیریه بوده است.
حسین مظفر، هم کار خیر، هم وزارت
حسین مظفر یکی دیگر از اعضای هیئت مدیره/ شورای مرکزی مجمع خیرین کشور است. او در بنیاد فرهنگی مهدی موعود با عباس شیبانی همکار است، اما افراد شناخته شده دیگری نیز در بنیاد فرهنگی مهدی موعود فعالیت می‌کنند. محسن قرائتی (که عضو مجمع خیرین مسجدساز هم هست)، محسن رفیقدوست (رئیس هیئت مدیره خیرین علم و فناوری تهران، خیریه عترت فاطمی و خیریه باقیات صالحات و ده‌ها نهاد خیریه‌ای و فرهنگی دیگر)، محمود لولاچیان (از بازاریان ثروتمند و مالک ده‌ها شرکت، خیریه و سازمان فرهنگی) حسین میرمحمد صادقی (میلیاردر و فعال سیاسی اقتصادی نزدیک به موتلفه) و مجتبی عراقچی تاجر شناخته شده فرش، از دیگر فعالان حاضر در بنیاد مهدی موعود است که بر اساس اطلاعات سایت این خیریه، در سی مرکز استان دفاتری دارد.
جمعیت دفاع از ملت فلسطین نام موسسه دیگری است که حسین مظفر در کنار چهره‌هایی مثل محسن مهرعلیزاده، سیدمحمد حسینی و زهرا مصطفوی در آن حضور دارند. کار‌های خیر حسین مظفر به همین میزان محدود نمی‌شود. او در انتشارات عام المنفعه غیر انتفاعی امیرکبیر با علی لاریجانی، میثم نیلی احمد آبادی و سید حسن میرکریمی همکار است.
معصومه ابتکار؛ بنیاد زینب
شاید نام فاطمه برزگر به عنوان مدیرعامل بنیاد زینب کبری (س) برای خیلی‌ها ناآشنا باشد. او مادر معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در دولت حسن روحانی است که بنیاد نیکوکاری خود را در سال 58 تاسیس کرد. در این بنیاد که معصومه ابتکار یکی از اعضای هیئت امنای آن است فعالیت‌های مختلف در زمینه‌های گوناگون انجام می‌شود. این بنیاد مدعی است که در بخش کودکان بی‌سرپرست و یا بدسرپرست، برای اولین بار الگوی شبه خانواده را برای نگهداری از کودکان بی‌سرپرست پیاده کرد. گفتنی است نام مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز در بین اعضای هیئت امنای این بنیاد دیده می‌شود.
فاطمه تندگویان؛ موسسه رایحه
فاطمه تندگویان، خواهر وزیر نفت شهید، جواد تندگویان در سال 72 موسسه رایحه را با هدف حمایت از زنان بی‌سرپرست تاسیس کرد و از سال 76 به فعالیت‌های خیریه در این زمینه پرداخت. لازم به ذکر است که فاطمه تندگویان مشاور بیژن زنگنه، وزیر نفت کابینه روحانی بود.
فاطمه دانشور؛ موسسه خیریه مهرآفرین
فاطمه دانشور که پیشتر با لقب ثروتمندترین بانوی ایران شناخته می‌شد عضو اسبق شورای شهر تهران و رئیس هیئت مدیره موسسه خیریه مهرآفرین است. در راستای کارهای فرهنگی این موسسه، اسفندماه سال 86 بود که چهره ی شناخته شده ی سینمای ایران یعنی «فاطمه معتمدآریا» به عنوان اولین سفیر مهرآفرین معرفی شد. البته نام هنرمندان و ورزشکارانی چون رضاصادقی، هادی ساعی و مریلا زارعی نیز در لیست سفیران مهر این بنیاد به چشم میخورد.
همسر قالیباف و خیریه امام رضا(ع)
خیریه امام رضا (ع) طبق آنچه در روزنامه رسمی ثبت شده است، در فروردین سال ٩٣ به ثبت رسیده و به‌جز زهرا مشیر، دیگر اعضای آن عموما چهره‌های رسانه‌ای نیستند. زهراسادات مشیراستخاره، همسر محمدباقر قالیباف است. فرهاد یعقوبی‌قزوینی که در روزنامه رسمی سمت رئیس هیئت‌مدیره را برای او آورده‌اند سال‌ها قبل وقتی قالیباف فرمانده نیروی انتظامی بود، معاون هماهنگی در نیروی انتظامی تهران ًبزرگ بود. عضو دیگر هیئت‌مدیره این خیریه رضا شیران‌خراسانی است که گفته می‌شود به‌عنوان یکی از دوستان قدیمی شهردار تهران در برنامه‌های انتخاباتی او نقش موثری داشته است. محمدباقر ضمیرخرسندی یکی دیگر از اعضای هیئت‌مدیره است که فردی رسانه‌ای نیست؛ اما در همان سال ٩٣ اسمش در هیئت‌مدیره «شرکت توسعه بازرگانی بین‌المللی شهر» که بی‌ارتباط با شهرداری تهران هم نیست، ثبت شده است. نفر دیگر این خیریه مصطفی غفاری، دستیار پروفسور سمیعی است. سیدعباس متولی‌عنبرانی هم به‌عنوان مدیر پروژه ساخت بزرگ‌ترین بیمارستان فوق‌تخصصی مغز و اعصاب جهان معرفی شده است. محمدتقی کشاورز نیز در هیئت‌مدیره این خیریه حضور دارد؛ اما اطلاعات بیشتری از او وجود ندارد. در مورد این خیریه ابهامات مالی زیادی وجود دارد و در زمان شورای شهر پنجم حواشی بسیاری در رابطه با این خیریه و کمک‌های قالیباف که در آن زمان شهردار تهران بود، به وجود آمد.
از منفعت مالی تا اعتبار اجتماعی
با این همه باید دید چرا مسئولان جمهوری اسلامی تا این حد به خیریه علاقه دارند؟ محمد صادق جوادی حصار، فعال سیاسی در این رابطه به آفتاب یزد می‌گوید:« یکی از جاهایی که کمتر مشمول نظارت‌های اقتصادی می‌شود همین خیریه‌ها هستند. این خیریه‌ها عموما معاف از مالیات بوده و یا تحت عنوان فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی خیریه ای، تحت معافیت‌های شدید مالیاتی قرار می‌گیرند. بنابراین یکی از جاهایی که افراد تقریبا بدون مشکل می‌توانند فعالیت کنند و از گزند نظارت‌های قانونی و دولتی در امان باشند همین امور خیریه‌ای است.» وی تصریح می‌کند:« امکاناتی هم که برای این خیریه‌ها در نظر گرفته می‌شود عموما امکانات خوبی است، تا جایی که من خبر دارم یک سری امکانات عمومی مثل پروانه ساخت و غیره برای آن‌ها در نظر می‌گیرند که این موضوع سبب می‌شود دایر کردن خیریه برای افراد توجیه اقتصادی داشته باشد. بنابراین من فکر می‌کنم یکی از دلایل علاقه چهره‌های سیاسی به دایر کردن خیره این است که منافع مدیران این مجموعه‌ها بیشتر تامین می‌شود.»جوادی حصار ادامه می‌دهد:« علاوه بر همه این ها، فعالیت در خیریه‌ها در فضا‌های فرهنگی و اجتماعی هم یک امر پسندیده فرهنگی است. در واقع افراد با چنین فعالیت‌هایی می‌توانند اعتبار اجتماعی کسب کنند. دلایل برای این که چهره‌های سیاسی به سمت تشکیل خیریه‌ها بروند خیلی زیاد است اما عمده‌ترین دلایل همین‌ها هستند.»