حديث اوّل مربوط به فضائل شيعه و حديث دوّم درباره صفت شيعه است.

1- ... دخلت على ابى بكر الحضرمى و هو يجود بنفسه فنظر الىّ و قال ليت ساعة الكذب أشهَدُ على جعفر بن محمّد أنّى سمعته يقول : لا تَمُسّ النار من مات و هو يقول بهذا الامر.

2- سليمان بن مهران قال دخلت الصادق(ع) و عنده نفر من الشيعة و هو يقول معاشر الشيعة كونوا لنا زيناً ولا تكونوا علينا شيئاً قولوا للناس حسناً احفظوا ألسنتكم و كفّوها عن الفضول و قبيح القول.(1)

ترجمه :

1- راوى مى گويد داخل بر ابى بكر حضرمى كه يكى از ياران مخصوص امام صادق(ع) بود شدم كه در حال جان دادن بود، نگاه به من كرد و گفت اين ساعت، ساعت دروغ گفتن نيست، شهادت مى دهم بر امام صادق(ع) و شنيدم كه اين جمله را مى فرمايد كه هر كس بميرد و قائل به ولايت اهل بيت(ع) باشد آتش دوزخ به او اصابت نمى كند.

2- سليمان بن مهران مى گويد وارد بر امام صادق(ع) شدم و عدّه اى از شيعيان نزد او بودند و او در حال گفتن اين مطلب بود كه اى شيعيان ما ، آبرو و زينت ما باشيد و باعث ننگ و بى آبرويى ما نباشيد با مردم خوب صحبت كنيد، زبانتان را حفظ كنيد و از حرف هاى اضافى و زشت بپرهيزيد.

شرح :

امام صادق(ع) در اين حديث دو مطلب را بيان مى كند، يك قاعده كلّى و يك مصداق روشن، قاعده كلّى اين است كه با اعمال خودتان باعث آبروريزى ما نشويد يعنى به گونه اى باشيد كه وقتى مردم شما را مى بينند به صاحبان آن مكتب درود بفرستند و بگويند آفرين به كسانى كه چنين افرادى را تربيت كرده اند و باعث بى آبرويى ما نشويد، زيرا ما فرزندان پيغمبر(ص) هستيم، سپس انگشت روى مصداق خاص مى گذارند كه زبان است; علماى علم اخلاق مى گويند در سير سلوك الى الله اوّلين جايى كه بايد اصلاح شود زبان است و تا زبان اصلاح نشود دل پاك نمى شود. زبان كليد تمام وجود انسان است به طورى كه انسان ها را از زبانشان مى توان شناخت، «اختبروهم بصدق الحديث» وقتى خواستيد مردم را امتحان كنيد ببينيد راست مى گويند يا دروغ. زبان اگر قفل و بست داشته باشد روى حساب و كتاب صحبت كرده و در آن چه كه مى گويد دقّت مى كند.

يكى از طرق حفظ زبان همان دستور آخر روايت است «كفّوها عن الفضول» زياد صحبت نكنيد، كم سخن گفتن يكى از راه هاى نخستين سير و سلوك است كه نام «صمت» است. يكى از دانشمندان مى گويد پنج چيز است كه هر ناقصى را كامل مى كند :

صمت و صوم [جوع ]سحر و عزلت و ذكرى به دوام

ناتمامان جهان را كند اين پنج تمام

واقعاً اگر كسى اينها را انجام دهد به قرب الى الله مى رسد و اوّلين آن صمت يعنى سكوت است، صمت به اين معنى نيست كه اصلا صحبت نكند بلكه به اين معنى است فضول الكلام و قبح الكلام را حذف كند.

پی نوشت :

1. بحارالانوار، ج 65، ص 161.

منبع : درس اخلاق حضرت آیت الله مکارم شیرازی ، پایگاه حضرت آیت الله مکارم شیرازی.