عزتمندی در تعاملات دیپلماسی در اردیبهشت سال 1368 به همراه رئیسجمهور وقت، حضرت آیتالله خامنهای، به چین رفتم. این، آخرین سفر خارجی ایشان در دوران ریاست جمهوریشان بود و مدت کوتاهی بعد از بازگشت از همین سفر بود که امام خمینی به لقاءالله پیوستند و ایشان به رهبری انتخاب شدند.
در یکی از روزهای اقامت در پکن در ساعات پیش از ظهر، دیدار با زائو ژیانگ نخستوزیر چین در برنامه سفر بود. زائو ژیانگ، دبیرکل حزب کمونیست و مرد قدرتمند چین بود. کمی قبل از ساعت دیدار، خبر رسید که امروز امکان انجام این برنامه وجود ندارد. پیدا بود که چینیها درصدد بالا بردن جایگاه خودشان و کممحلی کردن به ایران هستند. ما اعضاء هیات ایرانی در حالی که این برخورد را ناشایست میدانستیم، گوش به زنگ تصمیم رئیسجمهورمان بودیم. آن روز قرار بود به خارج از پکن هم برویم و دیوار چین را هم ببینیم. آیتالله خامنهای به زائو ژیانگ پیغام دادند فعلاً برای دیدن دیوار چین از پکن خارج میشویم و اگر بعد از برگشت به پکن این دیدار انجام نشود، فوراً چین را ترک خواهیم کرد.
پیام، بسیار قاطع و جدی بود. ما هنوز در حال دیدن دیوار چین بودیم که از دفتر زائو ژیانگ خبر دادند او آماده دیدار با رئیسجمهور ایران است...
این قاطعیت، عزّت ایران، صلابت رئیسجمهور کشورمان و کرامت هیات ایرانی در سفر به چین را تضمین کرد. دیدار هم بسیار عزتمندانه برگزار شد و هیات ایرانی به ریاست رئیسجمهور، در مدت باقیمانده از سفر با حرمت و تکریم بیشتر مواجه بود.
مقایسه این رفتار با آنچه در سفر رئیسجمهور رئیسی به مسکو مشاهده شد، ناظران را به این نتیجه میرساند که گوئی وضعیت جمهوری اسلامی ایران اکنون با سالهای دهههای اول و دوم تفاوت زیادی دارد. فیلمها و عکسهای مخابره شده از سفر آقای رئیسی به مسکو نشان میدهند از رئیس جمهوری اسلامی ایران در حیاط کرملین استقبال رسمی صورت نگرفت و ایشان بدون حضور ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه در حیاط کرملین وارد ساختمان ریاست جمهوری شد و بدون آنکه مشخص باشد در داخل کرملین چه اتفاقاتی افتاده، دو رئیسجمهور در دو طرف یک میز بزرگ و با فاصله زیاد دیده شدند که در حال مذاکره هستند. اگر به ظاهر همین صحنهها استناد کنیم، باید به این نتیجه برسیم که هیچ استقبالی از شخص اول اجرائی جمهوری اسلامی ایران در کرملین صورت نگرفته و حتی چگونگی نشستن و صحنه مذاکره ایشان با همتای روسی برخلاف معمول ترتیب داده شده که نشانهای از احترام و تکریم و تعزیز در آن وجود ندارد. اگر بهانه این کوتاهیها که روسها در انجام تشریفات رسمی و ترتیب دادن صحنه مذاکره به عمل آوردند، شرایط کرونائی بوده، پاسخ اینست که در همین شرایط کرونائی، رئیسجمهور روسیه دیدارهائی با روسای جمهور و سران چند کشور داشت که در آنها علاوه بر رعایت تشریفات رسمی، جلسه و میز مذاکرات کاملاً متفاوت بوده و همه چیز به صورت عادی برگزار شدند.
مردم ایران برای رئیسجمهور و سایر مسئولین کشورشان جایگاه عزتمندانه قائل هستند و رفتارهائی مشابه آنچه در کرملین با رئیسجمهور رئیسی شد را نشانه وظیفهنشناسی دولتمردان روسی میدانند. طبعاً مسئولان برنامهریزی سفر رئیسجمهور کشورمان نیز باید قبل از سفر با دقت و وسواس به جزئیات برنامهها توجه کنند و رعایت عزت و کرامت نظام جمهوری اسلامی و مسئولان آن را غیرقابل اغماض بدانند. آنهمه فداکاری که مردم ایران برای برچیدن بساط حکومت طاغوتی ظالم نسبت به ملت و ذلیل در برابر قدرتهای خارجی نشان دادند و آنهمه خون شهدا که برای تاسیس نظام مردمی جمهوری اسلامی و حفاظت از آن ریخته شد، باید ثمره خود را در نوع رفتار دولتمردان خارجی نسبت به مسئولین این نظام که نمایندگان مردم ایران هستند نشان دهد. متاسفانه دولتمردان روس، این اصل مهم را رعایت نکردند و افکار عمومی ملت ایران را نادیده گرفتند.
طرف ایرانی نیز علاوه بر ضرورت درنگ در انجام سفرهائی که ممکن است اصول مرتبط با عزت و کرامت مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران در آنها رعایت نشود، برای ترجمه سخنان شخصیتی همچون رئیسجمهور نیز باید دقت بالائی داشته باشد تا سخن احترامآمیز رئیسجمهور رئیسی نسبت به پوتین بگونهای انعکاس نیابد که خلاف عرف دیپلماتیک جلوه کند و سایت رسمی کرملین نیز آن را به نفع خود مصادره نماید. رعایت عزتمندی در تعاملات دیپلماسی از خود دیپلماسی مهمتر است. این تذکر خیرخواهانه را لطفاً در سفرهای بعدی رعایت نمائید.
*جمهوری اسلامی
|