از ابتدای سال بازار برنج بارها دچار نوسانات شد که در اوایل مهر ماه با رسیدن قیمت هر کیلو برنج به مرز ۵۰ هزار تومان به اوج خود رسید. هر یک از مسئولان و فعالان بازار دلایل خاص خود را برای این نابه سامانی‌ها مطرح کردند، اما آنچه حائز اهمیت است، این است که افزایش حدود ۲ برابری قیمت در بازه زمانی ۶ ماهه نتیجه‌ای جز کوچک شدن سفره خانوار یا حذف این‌ محصول از سبد مصرفی در بر ندارد.

گرچه شرایط خشکسالی و کم بارشی نسبت به دوره نرمال، اُفت ۱۸ تا ۲۰ درصدی تولید را به همراه داشت، اما به سبب ذخایر برنج های وارداتی در انبار و تامین کسری نیاز کشور از طریق واردات، این موضوع نباید عامل التهاب بازار شود، هر چند انجمن واردکنندگان برنج کمبود، تناقض در آمار تولید برنج و بی توجهی به هشدارهای کاهش دوره ممنوعیت را دلیل اصلی گرانی تلقی می‌کند.

این پایان ماجرا نیست؛ چرا که در هفته‌های اخیر قیمت هر کیلو برنج ایرانی برخی برندها تا ۸۰ هزار تومان هم در بازار رسیده که این موضوع با واکنش بسیاری از خانوارها در شرایط فعلی اقتصاد مواجه شده است، چرا که افزایش چندبرابری قیمت از ابتدای سال هیچ منطق اقتصادی جز سودجویی، دلال بازی و ضعف در نظارت‌ها ندارد، کما اینکه انجمن تولیدکنندگان، بسیاری از دست اندرکاران بخش کشاورزی و کارخانه داران شمال حداکثر قیمت برنج کیفی بدون خرده را ۴۷ هزار تومان اعلام می‌کنند که با این وجود جای این سوال  مطرح است که بر مبنای چه هزینه‌ای اختلاف قیمت برنج در بازار تهران و شمال باید ۳۳ هزار تومان باشد.حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا درباره علل گرانی برنج طی ماه‌های اخیر، میزان تولید و واردات و راهکار پایان دادن به نابه سامانی های بازار به منظور جلوگیری از حذف این محصول از سبد مصرفی خانوار با خبر شویم:

اختلاف ۷۵ درصدی قیمت واقعی برنج با بازار در سایه سودجویی دلالان
محمد جواد خاکزاد مشاور نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی گفت : در حال حاضر هر کیلو برنج کیفی در کارخانه‌های شمال ۴۵ تا ۴۶ هزار تومان است که حداکثر با قیمت ۵۰ هزار تومان باید به دست مصرف کننده برسد.
او اختلاف ۷۰ تا ۷۵ درصدی نرخ واقعی برنج با بازار را ناشی از سودجویی دلالان و واسطه گران اعلام کرد و گفت: در خصوص تولید برنج مشکلی نداریم و تنها ضعف در نظارت‌ها موجب شده تا محصول با سود معقول به دست مصرف کننده نرسد.

خاکزاد ادامه داد: کشاورزان برنج تولیدی خود را با احتساب ۱۰ تا ۲۰ درصد سود معقول عرضه می‌کنند که متاسفانه در زمان برداشت دلالان اقدام به خرید و نگه داری محصول در انبارها می‌کنند تا بتوانند سود هنگفتی را به جیب بزنند.مشاور نظام صنفی کشاورزی در واکنش به گرانی برنج ناشی از کاهش تولید گفت: هم اکنون قیمت هر کیلو برنج کیفی شمال ۴۷ تا ۴۸ هزار تومان و شیرودی و فجر ۳۰ هزار تومان است که واسطه گری و سوداگری علت اصلی حباب کاذب قیمت و گرانی است؛ چرا که کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی قیمت ناشی از شرایط خشکسالی در حدی نیست که بتواند منجر به گرانی شود.

او ادامه داد: همه ساله ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن کسری نیاز کشور از طریق واردات تامین می شود که امسال به سبب کاهش تولید این میزان به ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن می رسد و رقمی نیست که بتواند منجر به التهاب بازار شود.
به گفته خاکزاد، با توجه به آنکه ۸ ماه دیگر تا تولید جدید زمان باقی است، کاهش ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تنی نمی‌تواند تاثیر زیادی بر بازار داشته باشد، درحالیکه اگر کاهش ۵۰ درصدی تولید واقعیت داشت اختلاف قیمت برنج کیفی و پرمحصول ۱۵ هزار تومان نبود.مشاور نظام صنفی کشاورزی مشکلات پس از تولید، مدیریت بازار و ضعف در نظارت را علت اصلی گرانی دانست و گفت: دولت و حاکمیت باید تمهیداتی بیندیشند که موضوع را بیشتر نظارت کنند، چرا که اختلاف کنونی مزرعه تا بازار ۲۵۰ درصد است.

حداکثر قیمت برنج ایرانی در عمده فروشی ۶۲ هزار تومان
 قاسمعلی حسنی دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت: هم اکنون قیمت هر کیلو برنج تایلندی در عمده فروشی‌ها ۱۱ هزار و ۹۰۰ تومان، برنج هندی ۱۸ هزار تومان، برنج ایرانی ۳۷ هزار تا ۶۲ هزار تومان و کشت دوم ۶۶ هزار تومان است.او قیمت فروش برنج با نرخ هر کیلو ۸۰ هزار تومان در خرده فروشی‌ها را تکذیب کرد و گفت: اختلاف قیمت برنج از عمده فروشی تا خرده فروشی نباید بالای ۱۲ درصد باشد.

حسنی در واکنش به اظهارات انجمن تولیدکنندگان مبنی بر عرضه برنج با نرخ ۴۷ هزار تومان در کارخانه های شمال گفت: در عمده فروشی برنج با هر قیمتی که خریداری شود، حداکثر با احتساب ۲ هزار تومان سود عرضه می‌شود و گرانی برنج ایرانی تنها ناشی از سودجویی است.دبیرکل اتحادیه بنکداران مواد غذایی ادامه داد: قیمت‌های کنونی برنج ایرانی در بازار غیر معقول است و افزایش چندبرابری قیمت طی ماه‌های اخیر هیچ منطقی ندارد.

بی توجهی به هشدارهای کاهش دوره ممنوعیت علت اصلی نابه سامانی بازار
 مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفت: بعد از رفع دوره ممنوعیت، ابتدا برنج های رسوبی وارد بازار شد، اما به سبب آنکه وزارت جهاد نتوانست خود را با گمرگ از نظر ارزش‌هایی که با ما به توافق رسیدند، تطبیق دهد در نهایت مانع ترخیص کالا شد.او ادامه داد: بنابر آمار از ابتدای سال تاکنون ۸۰۰ هزار تن برنج وارد شده که یک سوم آن توسط بخش دولتی صورت گرفته است.

کشاورز گفت: تا پایان سال به طور متوسط ماهیانه ۱۵۰ هزار تن برنج مورد نیاز است که امیدواریم در دی و بهمن مشکلی نداشته باشیم.دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره علل گرانی برنج در بازار گفت: بارها به مسئولان اعلام کردیم که دوره ممنوعیت را کاهش دهند که متاسفانه نسبت به این موضوع بی توجهی کردند و در نهایت این امر منجر به گرانی برنج شده است.به گفته او، در شرایط فعلی تاخیر در ثبت سفارش و عدم تغییر پنل‌های گمرک منجر به کمبود و افزایش قیمت برنج در بازار شد.

این مقام مسئول در واکنش به آمار اعلامی تولید برنج گفت: اگر آمار اعلامی ۲ میلیون تن تولید صحیح باشد، دستگاه‌های نظارتی باید جلوی احتکار و دپو محصول در انبارها را بگیرند.کشاورز با تاکید بر این موضوع که انبارهای برنج ایرانی نیازمند حضور فیزیکی ناظران دستگاه های مسئول است، گفت: اگر میزان آمار اعلامی تولید صحیح نیست و برنجی در انبارها دپو نشده است، بنابراین کسری نیاز کشور هر چه سریع‌تر باید از محل واردات تامین شود تا قیمت برنج ایرانی و خارجی افزایش نیابد.

به گفته این مقام مسئول قیمت هر کیلو برنج پاکستانی در عمده فروشی ۲۵ هزار تومان است، درحالیکه هر کیلو برنج هندی برای مصرف کننده ۲۸ هزار تومان تمام می‌شود. دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفت: قیمت برنج پاکستانی در مقایسه با برنج هندی مناسب تر است؛ چرا که با افزایش قیمت جهانی برنج هندی، تاکنون واردکنندگان وارد نکردند.گفتنی است، براساس دستورالعمل ابلاغ شده از سوی سازمان امور مالیاتی، معافیت مالیاتی کالا‌های وارداتی نظیر برنج و روغن حذف خواهد شد.