| مي‌روند؛ اما ساكت و ناخشنود... طرح جوانی جمعیت را ارائه می‌کنند اما از معضل دیگر که شاید خطر بیشتری از پیر شدن جامعه ایرانی دارد را فراموش کرده‌اند که همان مهاجرت نخبگان در حوزه‌های مختلف از کشور است. آمارها نشان می‌دهد طی یک بازه زمانی ۱۱ ساله، ۲۵ درصد نخبگان ایرانی از کشور مهاجرت کرده‌اند. بر اساس جدیدترین آمارهای رصدخانه مهاجرت ایران، ۳۷ درصد از دارندگان مدال در المپیادهای دانش‌آموزی در بازه زمانی سال‌های ۸۰ تا ۹۱ مهاجرت کرده‌اند. ۲۵ درصد از مشمولان بنیاد نخبگان و ۱۵ درصد از رتبه‌های زیر هزار کنکور سراسری هم مقیم کشورهای دیگر هستند. آنها از بهتر شدن وضعیت کشور ناامید بودند. چمدان‌هایشان را بستند و مهاجرت از کشور را انتخاب کردند. خروج سرمایه‌های انسانی از کشور با همین چند آمار قابل توجه می‌شود. بر اساس جدیدترین آمارهای رصدخانه مهاجرت ایران، از تعداد ۲ هزار و ۷۶۵ نفر دارندگان مدال المپیاد دانش‌آموزی در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۱ بیش از هزار نفر مقیم خارج هستند. همچنین حدود هزار نفر از آنها نیز سابقه خروج دارند و تنها ۱۲۲ نفر از مهاجران بازگشتند. همچنین بیش از ۵ هزار و ۶۰۰ نفر تعداد مشمولان بنیاد نخبگان طی بازه زمانی ۸۰ تا ۹۴ هستند. از این تعداد نیز حدود ۱۵۰۰ نفر مقیم خارج هستند. حدود 1500 نفر نیز سابقه خروج دارند. اما تنها حدود ۲۰۰ نفر از آنها برگشتند. در همین بازه زمانی از تعداد حدود ۵۴ هزار نفر از رتبه‌های زیر هزار کنکور سراسری، بیش از ۸ هزار نفر مهاجرت کردند. حدود 1500 نفر از آنها به کشور بازگشتند. به عبارتی بسیاری از نخبگان شرایط کشور را مناسب کار و زندگی ندانستند. پیش از این هم صندوق بین المللی پول گزارشی داد که بر اساس آن ایران با صدور سالانه ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نخبه به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشورِ در حال توسعه رتبه اول را داشت. با بررسی آمار مهاجرت در سال‌های اخیر این خطر بیش از همیشه احساس می‌شود. واضح است که سرنوشت جامعه‌ای که نخبگانش خدمت در کشورهای دیگر را به ماندن در وطن و سازندگی ایران ترجیح می‌دهند چه خواهد بود.
شرایط را مهیا کنید، مهاجرت نکنند
طبیعی است که نمی‌توان با وضع قانون در مجلس دلواپسان خروج نخبگان از کشور را ممنوع کرد چرا که نه تنها نتیجه عکس دارند بلکه سبب فشارهای بین المللی به کشور می‌شود. پس چه باید کرد؟ پاسخ به این سوال آسان است اما تحققش نیاز به اراده تصمیم‌سازان در کشور دارد. نخستین گمانه که از چرایی مهاجرت نخبگاه به ذهن خطور می‌کند وضعیت اقتصادی و معیشتی در ایران است. بسیاری از سرمایه داران ترجیح می‌دهند به ساخت یا خرید خانه در ترکیه بپردازند و سرمایه خودشان را در ایران هزینه نکنند چراکه اطمینانی از وضعیت فردای کشور ندارند و نمی‌دانند تصمیم سازان چه برنامه‌ای برای آینده دارند و مهمتر از آن وضع تحریم‌ها بر نگرانی سرمایه داران اضافه می‌کند. مذاکرات هسته‌ای و امضای برجام در مقطعی سبب امیدوار شدن اقشاری شد که قضد خروج از کشور را داشتند و این انتظار پدید آمد که وضعیت اقتصادی کشور بهبود پیدا کند اما با خروج آمریکا از برجام بار دیگر ناامیدی به جامعه‌ای ترزیق شد که در اندیشه مهاجرت بود. در بخش پزشکی هم شاهد مهاجرات متخصصان هستیم چنانکه در تیرماه سال جاری ئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران به مهاجرت پزشکان اشاره کرد و افزود: «مهاجرت در اقشار تحصیلکرده یک خسارت برای کشور است و فقط خاص جامعه پزشکی نیست. اما در شرایط خاصی شاهد افزایش موارد مهاجرت هستیم و سالی ۳۰۰۰ درخواست برای مهاجرت پزشکان داریم.» به گزارش «آرمان ملی»؛مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس دهم و نماینده فعلی تبریز درباره مهاجرت پزشکان گفت:«پزشکان در مقایسه با سال‌های قبل از وضعیت مورد رضایتی برخوردار نیستند و درآمد آنها کاهش پیدا کرده پس طبیعی است که برخی از متخصصان رغبتی به ادامه کار در کشور نداشته باشند و بخواهند مهاجرت کنند» او توضیح داد:« کاهش درآمد یکی از دلایل مهاجرت پزشکان است به‌ویژه آنکه این مهاجران پزشکان متخصصی هستند که کشور به حضور آنها نیاز دارد. موضوع دیگر که سبب میل به مهاجرت در پزشکان می‌شود به نحوه مواجهه با آنهاست و اینکه جایگاه و حرمت حرفه آنها مدنظر قرار نمی‌گیرد.» وی اشاره کرد که برخی از آقایان برای درمان به خارج کشور می‌روند و بسیار بیش از هزینه درمان در داخل، برای سلامتی‌شان خرج می‌کنند اما در داخل کشور توجهی به پزشکان نمی‌شود.» پزشکیان جراح قلب است اما هیچگاه آرمان‌هایش را فدای درآمد کلان نکرده و می‌گوید:« من در خواب هم این همه حقوق را نمی‌دیدم. انقلاب نکردم که بیایم برای خودم پول و خانه درست کنم. بعد از وزارت، تازه رفتم زمین و باغ گرفتم و برای بچه‌هایم خانه گرفتم. آن هم چون جراحی می‌کردم، به حسابم پول واریز می‌کردند. قبلا کارمند بودم، حقوق کارمندی به من می‌دادند. ما دنبال پول نبودیم، ولی در این جامعه نباید کاری کنیم که پیشکسوتان انقلاب که برای جامعه کاری کردند، برای کرایه کردن خانه مشکل داشته باشند. من پزشکم، الان می‌توانم زندگی‌ام را اداره کنم، اگر کارمند بودم نمی‌توانستم.» یک نماینده مجلس هم دیروز صریح کرد: متاسفانه طی سه سال گذشته حدود ۴ هزار نفر پزشک و حدود ۳۰۰ هزار نفر از جمعیت دانشگاهی که مدارک آنها فوق لیسانس و دکترا بوده، از کشور مهاجرت کردند. قاضی‌زاده هاشمی افزود: وقتی جمعیت وسیع نخبگانی میل به مهاجرت پیدا کرده و یا شرایط آن را پیدا کرده، نشان‌دهنده آن است که در کشور نیازمند مؤلفه‌های امیدآفرینی هستیم.
تا دیر نشده اقدام کنید
ظاهرا در داخل هم برخی هستند که مهاجرت را یک روال هادی و غیرقابل کنترل می‌دانند به نحوی که نادانسته در روند تسریع آن گام بر می‌دارند مانند صرح صیانت از فضای مجازی که سبب نگرانی بسیاری از آنانی شد که درآمدشان از فضای مجازی بود و به‌طور طبیعی امکان دارد بخشی از این افراد راهی جز مهاجرت برای‌گذران زندگی نداشته باشند. در نهایت ساحت کشورهای دیگر با سرمایه ایرانیان موضوع تلخی برای کشور است و نمی‌توان پذیرفت بیماران در ایران به دلیل مهاجرت پزشکان متخصص فوت می‌کنند و... مسئولان عرصه‌های مختلف به‌ویژه مذاکره کنندگان هسته‌ای و نمایندگان مجلس و... باید تا دیر نشده فکری برای بهبود فضا کنند تا آمار مهاجرت کاهش پیدا کند.
*آرمان ملی
|
