| رشد محسوس بی‌خانمان‌های شهر تعداد افراد بی‌خانمان و کارتن خوابی که با یک پتو و یک ساک در حال گذران زندگی هستند به قدری زیاد شده که برای دیدن آن‌ها نیازی نیست از زیر پوست شهر با خبر باشیم بلکه تمام پوست کلان شهرهایی مانند تهران را افراد بی‌خانمان پوشانده‌اند. پدیده کارتن خوابی و بی‌خانمانی پدیده جدیدی نیست اما اکنون شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که در فعالیت‌های روزمره با این افراد به وفور مواجه می‌شویم؛ افرادی که جزئی از محیط شهرهایی شده‌اند و جایی برای اسکان آن‌ها نیست. حال با فرا رسیدن فصل پاییز که خبر از سوز سرمای زمستان می‌دهد نگرانی‌ها باید برای این افراد بیشتر شود زیرا که در سوز برف زمستانی کارتن خوابی دیگر سبک زندگی (!) نیست و می‌تواند به بیماری و حتی مرگ عده‌ای منجر شود. قطعا ازدیاد بی‌خانمان‌ها خطر خاموشی برای جامعه است که هر لحظه امکان شعله‌ور شدن دارد. حقوق و اخلاق انسانی حکم می‌کند که هر چه زودتر برای این مسئله چاره اندیشی شود. آنقدر فقر در جامعه زیاد شده است که راهی برای پنهان کردن آن وجود ندارد و این موضوع خود را به صورت عیان در پوشش‌های مختلف نشان می‌دهد.
شکل‌گیری نوعی تحقیر عمومی
سعید معدنی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در پاسخ به چرایی افزایش تعداد افراد بی‌خانمان به آفتاب یزد گفت: «در واقع این اتفاق در راستای قدرت خرید مردم، گرانی، بیکاری و رها شدن جامعه به حال خود رخ داده است. بعد از تحریم‌های کمرشکن ترامپ کشور رو به تنزل حرکت کرد. در حقیقت نوعی تحقیر عمومی در حال شکل گرفتن است. گاهی اوقات من آگهی‌های استخدامی می‌بینیم که وعده از حقوق تامین اجتماعی می‌دهند و آن را مزیت محسوب می‌کنند؛ در صورتی که این حق فرد است که حداقل حقوقی را دریافت کند. از سوی دیگر من سرایداری را می‌شناسم که برای کار تماس گرفته است و به او گفته‌اند که ما برای کار تو حقوق نمی‌دهیم فقط یک اتاق و دستشویی در ازای کارت در اختیار تو قرار می‌دهیم. چقدر در این جامعه انسان‌ها تحقیر شده‌اند. انتظار ما این بود که بعد از رفتن ترامپ ارتباطات با جهان تسهیل شود تا اقتصاد رونق بگیرد و اشتغال ایجاد شود. اما ظاهرا تمام این موارد فراموش شده است و مردم به حال خود رها شده‌اند. درآینده تعداد این افراد بیشتر خواهد شد. تصور کنید کارگری که حقوق
۳ میلیونی دریافت می‌کند چگونه توانایی خرید برنج کیلویی ۶۰ هزارتومان
را دارد. من فکر می‌کنم اگر فکر عاجل و فوری‌ای در این باره نشود در آینده شاهد معضلات بیشتری خواهیم بود که حداقل امنیت کوچه‌ها و خیابان‌های شهرها از بین خواهد رفت. زیرا آوارگانی که در کوچه‌ها زندگی می‌کنند و پولی برای خرج کردن ندارند حتما به ایجاد مزاحمت روی می‌آورند.»
فقر، سوء مدیریت وعدم رسیدگی به وضع و حال مردم
امان الله قرائی مقدم جامعه‌شناس نیز در این باره به آفتاب یزد گفت: «به دلیل جاذبه‌های کلان شهرها و تبلیغات مختلف در این باره رشد حاشیه نشینی و بی‌خانمانی در شهرهای بزرگ سرعت گرفته است. جمعیت روستا‌ها و شهرهای کوچک به دلیل بیکاری و شرایط نابسامان به شهرهای بزرگ روی می‌آورند و چون امکان اجاره کردن و گرفتن سرپناه ندارند به خیابان‌ها سرازیر شده‌اند. بسیاری از این افراد به امید کسب درآمد به کلان شهرها آمده‌اند و الان در تمام نقاط شهر دیده می‌شوند. این افراد نه توانایی اجاره کردن خانه دارند و نه کسی به آن‌ها خانه اجاره می‌دهد. برخی از این افراد همراه بیمار هستند و چون جا ندارند مجبور به این شده‌اند که در ماشین و خیابان بخوابند. این پدیده به دلیل فقر و بیکاری بالا در جامعه افزایش پیدا خواهد کرد. در گذشته تعداد این افراد کمتر بود اما ازدیاد آن‌ها نتیجه فقر، سوء مدیریت، عدم رسیدگی به وضع و حال مردم و شکاف طبقاتی عمیق است. این حالت در شهرهای بزرگ از مدت‌ها قبل شروع شده است و هر روز در حال افزایش است. در بالا شهر تهران هم جوانانی دیده می‌شوند که بر روی پله‌های فروشگاه‌ها خوابیده‌اند. اینگونه افراد می‌توانند به انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی بپردازند. بزرگترین صدمه این پدیده اتلاف و
هدر دادن نیروی انسانی فعال و جوان است. چون جامعه نظارت و کنترلی بر این افراد ندارد خودشان هم ترس از شناخته شدن ندارد دست از جان می‌شویند و به انواع آسیب‌ها دچار می‌شوند.»
دامنه عمیق و گسترده فقر
در آخر جعفربای محقق اجتماعی در این باره به آفتاب یزد گفت: «فقر ناشی از کند شدن گردش مالی و ضعف مسائل اقتصادی به واسطه رشد تورم یک وضعیتی در کشور به وجود آورده است که ما الان با گرسنگانی مواجه هستیم که مشکل تهیه نان دارند. متاسفانه این روزها تعداد زیادی از مردم گرسنه می‌خوابند. به دلیل بیکاری، تورم و گرانی توان خرید مردم مرتبا رو به کاهش است. زمانی که درصد افراد زیر خط فقر روز به روز افزایش پیدا می‌کند تجلی آن را در ازدیاد بی‌خانمان‌ها به راحتی می‌توان دید. افزایش آمار بزهکاری و سرقت و پدیده دزد اولی‌ها تجلی نامیمون فقر در جامعه است. با توجه به رشد تورم و گرانی افسار گسیخته که جامعه را بلعیده است به ویرانی افرادی می‌انجامد که چاره‌ای جز زندگی در خیابان‌ها ندارند. الان شرایط به گونه‌ای است که افراد قدرت پنهان کردن فقر خود را ندارند زیرا دامنه فقر عمیق و گسترده شده است. به حدی فقر در بخش‌های مختلف جامعه ریشه دوانده است که دیگر امکان پنهان کردن و تحمل آن وجود ندارد. طبیعتا دامنه فقر خود را کم کم نشان می‌دهد. وقتی فقر لجام گسیخته گسترش پیدا می‌کند به هیچ عنوان قابلیت تحمل آن وجود ندارد. تصور اینکه فرد نان شب نداشته باشد و در خیابان بخوابد برای بسیاری غیر ممکن است. عده‌ای در این شرایط به تکدی‌گری روی می‌آورند. مع الاسف بی‌خانمان‌ها چهره فقر در جامعه هستند. زمانی که کاری وجود نداشته باشد تا افراد به آن وسیله تامین معاش کنند به بی‌خانمانی روی می‌آورند. نمایش اینگونه فقر احساسات و عواطف عمومی را مخدوش می‌کند. فقر باعث از بین رفتن آرامش اجتماعی شده است و انسان‌ها برای نجات از آن به هرکاری دست می‌زنند. اگر روند به همین شکل ادامه پیدا کند تعداد بی‌خانمان‌ها روزانه بیشتر خواهد شد.»
کارتن خوابی نوعی سبک زندگی است!
چندی پیش عضو شورای شهر تهران کارتن خوابی را نوعی سبک زندگی دانست. زهرا شمس احسان ضمن سبک زندگی خواندن پدیده کارتن خوابی که آسیب اجتماعی است به این نکته اشاره کرد که شهرداری تهران به تنهایی نمی‌تواند این افراد را به چرخه زندگی بازگرداند. زهرا شمس‌احسان در گفتگو با روزنامه همشهری گفت: «باید پذیرفت در تهران شاهد چنین آسیب اجتماعی هستیم. درحقیقت کارتن‌خوابی، نوعی سبک زندگی است که الزاما با اعتیاد گره نمی‌خورد؛ بنابراین وقتی درخصوص موضوع کارتن‌خوابی زنان صحبت می‌شود باید حتما مدل اقدام و عمل برای تغییر سبک زندگی آن‌ها ارائه دهیم. مثلا خانمی که بنا به هر دلیلی و در یک فرآیند خاصی ۲۰سال در خیابان کارتن‌خوابی را تجربه کرده است را نمی‌توان یک‌دفعه از چنین سبک زندگی جدا کرد و به کانون خانه و خانواده سوق داد. پس باید تلاش کنیم آرام آرام در یک بستر مناسب بازگشت به چرخه زندگی سلامت رخ دهد که قطعا در این فرآیند شهرداری تهران به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد و سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها ازجمله سازمان بهزیستی هم باید حضور داشته باشند.»
*آفتاب یزد
|
