مصباحی مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، درباره FATF گفته است: اخیرا این سازمان باز هم نام ایران را در ادامه تصمیمات خود آورده و ایران را به عنوان یک دولت غیر همکار معرفی کرده است و عده ای در مطبوعات و رسانه ها سر و صدا به راه انداخته اند، ولی اتفاق تازه ای رخ نداده است و دولت ها و شرکت هایی که با ما کار می کردند، باز هم کار خواهند کرد؛ چون احتیاطات خود را دارند و می دانند که کشور ما پول شویی و تامین مالی تروریست ندارد و امنیت در کشور ما برقرار است و وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه بر اوضاع امنیتی مسلط هستند. مصباحی مقدم ادامه داد: ایران با وجود لیست سیاه هم با کشور ها دادو ستد می کند و روابط مالی دارد و چیزی نسبت به وضعیت گذشته ما فرق نمی کند. بله تحریم های آمریکا که مستقل از FATF کار می کنند، وجود دارند، ولی آنها هم تقریبا از کارایی و خاصیت افتاده اند. شاید روزی بسیار اثرگذار بودند، ولی کم کم آثار آنها خنثی شده و اثربخشی آن از بین رفته است. آمریکا بر این مطلب اذعان دارد و گاهی صاحب نظران و افرادی از کنگره و حتی رئیس جمهور به این مطلب اشاره دارند. الحمدالله آن طور که گفته می شد، نبود و اقتصاد ایران فلج نشد. این سخنان در حالی بیان شده است که ایران در سال گذشته نزدیک به چهار میلیارد دلار بیش از صادرات غیرنفتی خود کالا وارد کرده است. مطابق تازه ترین گزارش بانک مرکزی، تراز تجاری ایران در سال ۹۹ فقط در ماه مهر مثبت و در تمام ماه های دیگر منفی بوده است. صندوق بین المللی پول در برآوردهای خود از وضعیت تجارت خارجی جمهوری اسلامی در سال گذشته، منفی بودن تراز واردات و صادرات را پیش بینی کرده بود که طبق آمار بانک مرکزی این گونه هم شده است. دقیقا در روزهایی که مجمع فرصتی برای بررسی و اعلام نظر در رابطه با دو لایحه سی اف تی و پالرمو در نظر نمی گرفت، شرایط تجاری و مالی ایران در سراشیبی قرار داشت و حتی کشورهای دوست مانند همسایگان و حتی روسیه نیز به ایران هشدار می دادند که برای داشتن رابطه مالی و تجاری خروج از لیست سیاه الزامی است.

تراز تجارت خارجی کشورها یکی از شاخص های مهم سنجش توانمندی اقتصاد آنها به شمار می رود. تراز مثبت تجارت خارجی به معنای ارزآوری و افزایش توان سرمایه گذاری و قدرتمندشدن پول ملی است. از اردیبهشت ۹۷ که آمریکا از توافق هسته ای خارج شد و تحریم های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی دوباره اعمال شدند، مراودات تجاری ایران با شریکان و طرف های اصلی تجاری آن مانند چین، کره جنوبی و هند نیز دچار اختلال شد. تاثیر تحریم ها در منفی شدن تراز تجارت خارجی ایران در سال ۹۸ نیز آشکار شد. میزان صادرات در این سال ۴۱ میلیاردو ۳۷۰ میلیون دلار در برابر ۴۳ میلیاردو ۷۳۵ میلیون دلار واردات بود.

با این حساب، کسری تجاری ایران در دادو ستد خارجی در دو سال گذشته شدیدتر شده و از دو میلیاردو ۳۶۵ میلیون دلار در سال ۹۸ به حدود چهار میلیارد دلار در سال گذشته رسیده است. تبعات سنگین دورزدن تحریم ها برای کشورهای طرف معامله با ما، انگیزه طرف های خارجی را به شدت کاهش داده و حتی عضویت در پیمان شانگهای نیز در نهایت با ماندن ایران در لیست سیاه آورده چشمگیری برای ما نخواهد داشت؛ زیرا همه کشورهای عضو ملزم به پیوستن به FATF هستند. ایران و کره شمالی تنها کشورهایی هستند که همچنان اصرار بر عدم عضویت در گروه اقدام ویژه مالی را دارند. البته چندی پیش مصباحی مقدم گفت: به هر دلیلی اگر تحریم های آمریکا لغو شود، ممکن است FATF در مجمع دوباره بررسی شود. مسئله ما تحریم های آمریکاست و اگر این تحریم ها نباشد، ما نگرانی های کمتری خواهیم داشت. درحالی که انتظار می رفت با آمدن دولتی اصولگرا، بررسی لوایح FATF سرعت گیرد و برای خروج ایران از لیست سیاه گروه اقدام ویژه مالی اقداماتی جدی انجام شود، اما نه ایران رسما به مذاکرات وین بازگشته و نه بررسی این لوایح شروع شده است. در همین مدت، مردم تورم کمر شکنی را تحمل کرده اند و حتی مراجع نیز به نقد وضعیت افتصادی نابسامان پرداخته اند. اصولگرایان که همه مشکلات اقتصادی را به دولت روحانی مربوط می دانستند، در انتخابات ریاست جمهوری از حل سریع همه مشکلات در دولت اصولگرای سیزدهم خبر می دادند، اما تا کنون نه تنها مشکل تورم کنترل نشده بلکه تقریبا از دست خارج شده و شرایط بسیار سخت تر از روزهای پایانی دولت دوازدهم است. اوایل دی ماه سال گذشته بود که آملی لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، از آغاز بررسی مجدد لوایح FATF در مجمع خبر داد و گفت: حسب ارجاع مقام معظم رهبری، بررسی مجدد این لوایح در دستور کار قرار گرفته و اعضای مجمع فارغ از فضاسازی های مختلف از سوی گروه ها و جریان های سیاسی و در جهت مصالح و منافع مردم و کشور، آن را بررسی خواهند کرد. شرایط برای بررسی در حال مهیاشدن بود و احتمال تصویب لوایح هم وجود داشت، اما خبری مبنی بر بررسی لوایح در صحن منتشر نمی شد و تعطیلی های کرونایی هم مانع از تشکیل منظم جلسات مجمع بود تا اوضاع به کام اصولگرایان مخالف این لوایح ادامه یابد. هرچند محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، به خبرگزاری برنا گفته بود: «فکر می کنم ظرف ۱۵ روز آینده «لوایح FATF» به صحن مجمع بیاید و امیدواریم مجمع نظر خوبی براساس منافع ملی داشته باشد. به نظر من، FATF به احتمال زیاد تصویب می شود، ولی حق تفحص ها باید در کنار این موضوع بررسی شود که امروز هم فقط حق تفحص ها مورد بررسی است». اما با گذشت ماه ها خبری از بررسی لوایح نیست و تداوم حضور ایران در لیست سیاه، هم برای اصولگرایان خوشایند بوده و هم برای کاسبان تحریم و فقط مردم ایران در شرایط نابسامان اقتصادی مجبور به گذران سخت زندگی خود هستند.

*شرق