دوران پنج ساله ریاست آقای دکتر علی عسگری در هفته اول مهر ۱۴۰۰ به پایان رسید. اگر دوران کوتاه مدیریت آقای محمد سرافراز در صداوسیما را به دلیل حواشی و شرایط خاصی که پیش آمد و به سرانجام نرسید، استثنا کنیم، آقای علی عسگری اولین رئیس صداوسیما بود که ریاستش به دور دوم نکشید و تمدید نشد. در بررسی و نگاهی کلی به مدیریت رئیس و حرکت سازمان صداوسیما در پنج سال مورد بحث، به طور اختصار می توانیم نکات زیر را مرکز توجه قرار دهیم:
-می توان گفت در دو دهه اخیر ریاست صداوسیما اشراف کاملی بر بخش خبر و سیاسی رسانه نداشته است. این اشراف در زمان آقای علی عسگری به کمترین حد خود رسید. آقای علی عسگری در اواخر دوران ریاست آقای علی لاریجانی به صداوسیما منتقل شد و به عنوان مشاور ریاست شروع به کار کرد. او تا قبل از ریاست، در حوزه های فنی و آموزش مشغول فعالیت بود و سابقه کار و مدیریت در بخش های خبر و تولید و مجموعا حوزه پیام را که از حوزه های هدف در صداوسیما محسوب می شوند، نداشت. -در دوران ریاست آقای علی عسگری، نقدها به دولت وقت به اوج رسید و مواضع سازمان تندتر از هر زمان شد. نگاه برنامه های صداوسیما در شبکه های مختلف در اواخر دوران مذکور، نسبت به دولت به جایی رسیده بود که مجریان رسانه بدون نگرانی مستقیما هیئت دولت و شخص رئیس جمهور را مورد خطاب و تذکر قرار می دادند؛ حتی در هفته های پایانی کار دولت دوازدهم در موردی، خانم مجری در برنامه زنده خطاب به دولت وقت گفت بهتر است زودتر بساطتان را جمع کنید و بروید! - همه گیری کرونا در کشور، انجام وظایف جاری و معمول همه سازمان ها و نهادها را سخت کرد. صداوسیما نیز در شرایط جدید، مشکلاتش برای اطلاع رسانی، تهیه گزارش و تولید برنامه ها بیشتر شد و در شرایطی قرار گرفت که به هیچ وجه آمادگی مواجهه با آن را نداشت. سازمان صداوسیما در ماه های اول انتشار و فراگیری بیماری کرونا دچار اشتباهاتی شد، ولی با طولانی شدن روند در کشور، خود را با وضع جدید وفق داد و در حد توان برای اطلاع رسانی و آموزش های عمومی تلاش کرد. - در هفته های اول بروز نشانه های بیماری کرونا در جامعه که بسیاری از دستگاه های ذی ربط، به ویژه وزارت بهداشت، غافلگیر شده بودند، صداوسیما علاوه بر غافلگیری، به اصرار هرگونه اتفاق جدیدی در کشور را تکذیب می کرد؛ پخش گزارش های تصویری مصاحبه با مردم کوچه و بازار در شهر قم مبنی بر شایعه بودن ورود ویروس کرونا و بیمارشدن مردم هنوز در ذهن مخاطبان هست و بارها دستاویز منتقدان در فضای مجازی و محافل علمی شده است. در چندماهه اول درگیرشدن مردم با این بیماری، با وجود نیاز جامعه به برنامه های مناسب و آرامش بخش و همچنین
با وجود توصیه مسئولان کشور، صداوسیما نتوانست کار چشمگیری در این زمینه انجام دهد؛ البته در ماه های بعد شرایط قدری بهتر شد. - شروع دوره ریاست آقای علی عسگری (سال ۱۳۹۵) هم زمان بود با مصوبه مجلس مبنی بر ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان. صداوسیما در این دوره کمترین تلاش را برای تحقق و اجرای به کارگیری جوان تر ها به جای بازنشستگان انجام داد و تعداد زیادی از مدیران بازنشسته برای چندین سال پیاپی به همکاری خود ادامه دادند.
- برخورد یک سویه با منتقدان و غیر همفکران داخلی و اجازه ندادن به آنها برای حضور یا انعکاس پاسخشان در دوران ریاست آقای علی عسگری ادامه و تا حدی توسعه یافت و متاسفانه در این دوران پنج ساله برخورد غیر منصفانه با برخی از شخصیت ها، به ویژه برخورد حذفی با یاد و نام مرحوم هاشمی رفسنجانی از تاریخ انقلاب و جنگ تحمیلی، به اوج رسید. - کرسی های آزاداندیشی که قبلا بارها مورد تاکید رهبری قرار گرفته بود، یا بحث شفاف سازی مورد مطالبه مردم، گرچه به صورت لفظی گاهی مطرح شد، ولی در عمل چندان دنبال نشد و لااقل دایره آن شامل تفکرات درون نظام نیز نشد. موضوع شفاف سازی در اداره امور سازمان صداوسیما نیز مورد توجه قرار نگرفت.
- بسیاری از کارمندان صداوسیما رفتار شخصی آقای علی عسگری با همکاران خود در حوزه های مختلف کاری تا قبل از ریاست را صمیمی و نزدیک توصیف می کردند، ولی او در مقام ریاست نتوانست انتظارات بحق کارمندان سازمان را برآورده کند. کارمندان صداوسیما، به ویژه بازنشستگان سازمان، از سال ها پیش از پایین بودن حقوق خود گلایه مند بوده و به آن اعتراض داشته اند. در زمان ریاست آقای علی عسگری، بعد از چندین سال انتظار و تاخیر، درصدی بر حقوق آنان افزوده شد، ولی در مقام مقایسه با سازمان ها و نهادهای مختلف و عقب ماندگی های به جا مانده از قبل ناچیز بود؛ بنابراین درخواست بازنشستگان سازمان برای برقراری عدالت و احقاق حقوقشان به طور مستمر ادامه دارد.
-از انتقادهای واردشده به آقای علی عسگری، انتصاب و مبسوط الیدگذاشتن برخی از خویشان خود در مدیریت های بالای سازمان بود؛ افرادی که سابقه رادیو و تلویزیونی هم نداشتند.
- سال هاست صداوسیما در کنار نیروهای مستعد و کارآمد، از تورم و انباشت نیروهای غیرکارآمد و بدنه ای فربه رنج می برد. آقای محمد سرافراز در ابتدای ریاست خود، برنامه تعدیل و متناسب سازی نیروها را شروع کرد، اما با توقف و پایان ناگهانی مدیریت وی ، آن طرح ها ادامه نیافت. در همه سال های گذشته، صداوسیما به دلیل قواعد متفاوت خود، در جذب نیرو مستقیم و مستقل از دولت عمل کرده و علی رغم ممنوعیت به کارگیری و استخدام جدید در سال های مختلف، نیروهای جدیدی را به کار گرفته است.
-تجربه نشان داده است هر قدر مدیریت کلان صداوسیما قوی تر و منسجم تر عمل کند، اقدامات شخصی و اعمال سلیقه های فردی مدیران زیرمجموعه نیز کمتر فرصت بروز و ظهور پیدا می کند. در دوره محل بحث، سلایق مدیران و ناپختگی برخی از آنان باعث تعطیلی تعدادی از برنامه های موفق یا ممنوعیت بعضی از مجریان شاخص شد؛ اقداماتی که متاسفانه غالبا در مقابل خواست و سلیقه اکثر مخاطبان بود. عجیب این است که رئیس صداوسیما نیز نتوانست یا نخواست در این موارد دخالت کند.
- در سال های اخیر تعداد زیادتری از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، شبکه های اجتماعی و امکانات فضای مجازی بیش از قبل در دسترس کاربران و مخاطبان داخلی قرار گرفته اند. علاوه بر این پلتفرم های مختلف با تولید برنامه های نمایشی متنوع تر، با چارچوب هایی فراخ تر از تلویزیون، طیف های وسیعی از مخاطبان را جذب کرده اند. با این تحولات، نیاز به تنوع، کارآمدی و برنامه ریزی های کلان و به روزتر در صداوسیما وجود داشت که چنین اتفاقی نیفتاد و کمابیش روال قبلی ادامه یافت. البته در هر حال صداوسیما به دلیل در اختیار داشتن انحصار پخش رادیو و تلویزیون در سراسر کشور همچنان رسانه پرمخاطبی است، اما در سال های اخیر ، گذر زمان به نفع این رسانه بزرگ نبوده است.
- در دوران مسئولیت آقای علی عسگری، به دلیل پیشینه فنی وی، اقدامات مثبتی مانند تبدیل و انتقال سیستم فناوری قدیمی آنالوگ به دیجیتال که پایه های آن در دوران معاونت او در حوزه توسعه و فناوری گذاشته شده بود، صورت گرفت و همچنین راه اندازی سیستم تلویزیون در این دوره انجام شد.
- رئیس سابق صداوسیما در جلسه تودیع خود، تولید تعداد زیاد سریال های تلویزیونی (بیش از ۱۷۰) را در مدت پنج سال از دستاوردهای دوران ریاستش ذکر کرد. هرچند سریال های اشاره شده در مجموع مخاطبان درخور توجهی داشته اند، ولی دو نکته در این خصوص شایان یادآوری است؛ یکی اینکه سریالی در حد و اندازه سریال های امام علی، تنهاترین سردار، سریال مختار یا قدیمی تر مانند روزی روزگاری و... در این پنج سال ساخته نشد و دیگر اینکه در این دوره با وجود تاکیدات مستقیم مقامات و علی رغم نیاز شدید جامعه گرفتار گرانی و کرونا به برنامه های شاد، به ویژه سریال های طنز، در این زمینه اقدام درخوری انجام نشد و در عوض تولیدات نمایشی سیاسی- امنیتی مانند گاندوی یک و دو ساخته شد.
آنچه گفته شد صرفا رویکرد آقای علی عسگری، رئیس سابق صداوسیما، نبوده است؛ سال هاست که صداوسیما با وجود توانایی های زیاد به لحاظ امکانات، تجهیزات، نیروی انسانی، بودجه و اعتباری معادل یا بیشتر از سایر دستگاهای فرهنگی و رسانه ای، مرجعیت خود را در زمینه های مرتبط با حوزه فعالیت تعریف شده خود از دست داده است.
با همه نکات نقدی که اشاره شد، زحمات رئیس و نیروهای سازمان صداوسیما در حوزه های مختلف، در دوران فراگیری کرونا در کشور قابل تقدیر بوده و ذکر این نکته ضروری است که علاوه بر سهم ویژه رئیس صداوسیما در چگونگی عملکرد و خط مشی این رسانه بزرگ، بسیاری مشکلات یا انتقادها به کارکرد صداوسیما، به ساختار، شرایط و برایند توقعات بیرونی از سازمان برمی گردد.
*شرق
