جماران: قریب به دو ماه و نیم از روی کار آمدن دولت سیزدهم می گذرد. دولتی که وظیفه ادامه مذاکرات با غرب را برای خروج از بن بست ایجاد شده در پرونده هسته ای ایران بر عهده دارد. اما با گذشت این مدت، هنوز موضع روشنی از سوی مسئولین وزارت خارجه اتخاذ نشده است.

در همین رابطه، یک تحلیلگر مسائل بین الملل معتقد است ما هرچه زودتر به مذاکرات بازگردیم می توانیم از مجموعه شرایط مثبتی که داریم استفاده کنیم. قدرت غنی سازی به تنهایی نمی تواند موضع ما را در شرایط مطلوبی قرار دهد و باید به سایر عوامل نظیر تحولات همسایگان و مسائلی که در دنیا اتفاق می افتد و همچنین مکانیسم ماشه توجه کرد.

جلال ساداتیان در گفت و گو با خبرنگار جماران، گفت: همانطور که برخی تحلیلگران هم اشاره داشته اند، یک بلاتکلیفی در  خصوص تمایل تیم دیپلماسی ایران به مذاکره دیده می شود که ناشی از نداشتن نقشه راه مشخص است. بدین مفهوم که مجموعه این جریان به طور کلی در گذشته منتقد مذاکرات برجامی بودند که آقایان روحانی، ظریف و عراقچی دنبال می کردند.

وی افزود: شش دوره مذاکرات صورت گرفته بود و می توان گفت که طرفین برجام به نقطه ای مشخص رسیده بودند. اما در روزهای آخر دولت آقای روحانی با ادامه این روند به شدت مخالفت کردند و همانطور که آقایان ظریف و روحانی اشاره کردند نگذاشتند توافقی حاصل شود. وگرنه کار مذاکرات به مرحله پایانی رسیده بود.

آمریکا شرط ما را نمی پذیرد

این تحلیلگر حوزه بین الملل گفت: آقایان برای اینکه طرحی دیگر دراندازند گفته اند که می خواهند مبنای مذاکرات را تغییر دهند. آنچه ما از تغییرات مبنایی در مذاکراتی که اشخاص جدید دنبال می کنند می فهمیم این است که آمریکا برای نشان دادن حسن نیت خود در همین ابتدا همه تحریم ها اعم از تحریم های کنگره، هسته ای و حقوق بشری را بردارد و به عنوان مثال سه ماه بگذرد تا ایران بتواند راستی آزمایی کند و پس آن مذاکره انجام شود. طبیعتا این رویکرد دیگر معنای مذاکره نمی دهد و حتی به معنی بازگشت به برجام هم نیست. 

او ادامه داد: آمریکا این شرط را نمی پذیرد، ولی می بینیم که در این مدت مقامات وزارت خارجه اش اعلام کردند که می خواهند به میز مذاکره بازگردند. صرفا برای اینکه بگویند این ایران است که حاضر به مذاکره نیست و با این ترفند، اروپا را به خود نزدیک کنند.

تلاش لابی های اسرائیلی برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران

وی گفت: زمان آقای ترامپ، او با قلدری تنها حرف خود را می زد و در نتیجه علاوه بر مخالفت اروپا با برخی تصمیماتش، شاهد بودیم که حتب دو مرتبه سر آقای ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل به سنگ خورد و او که به شدت به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران بود، موفق به این کار نشد. 

ساداتیان گفت: بایدن و بلینکن این زیرکی را دارند که بتوانند اروپایی ها را با خود همراه کنند و به نظر می رسد با لابی ای که اسرائیلی ها انجام می دهند، درحال سوق دادن ایران به این سمت هستند که مکانسیم ماشه را علیه اش فعال کنند. چنانکه حتی از زبان مقامات رژیم صهیونیستی شنیدیم که گفتند اگر برنامه هسته ای تحت کنترل قرار گیرد، ما با مذاکرات موافقیم. اسرائیلی که از ابتدا مخالف برجام بود و به شدت مخالفت می کرد و دست از تهدیدهای نظامی برنمی داشت و در مواقعی هم زهر خود را علیه برنامه هسته ای ایران می ریخت، دچار تغییر لحن می شود. بنابراین، باید حواس خود را بیشتر جمع کنیم که چه طرحی را دنبال می کنند.

ایران در مقابل مذاکرات وقت کُشی می کند بلکه به راه حلی مناسب دست یابد

وی بیان کرد: ایران در مقابل مذاکرات وقت کُشی می کند بلکه به راه حلی مناسب دست یابد تا از مخمصه ای که برای خود ایجاد کرده است، بیرون آید. در اینجا مقامات وزارت خارجه یا باید به نقطه ای که پس از شش دور مذاکرات حاصل شده بود، بازگردند و در معرض این انتقاد قرار گیرند که چطور با آن همه مخالفت به همان نقطه ای بازگشتید که آقایان روحانی و ظریف رسیده بودند یا همچنان بر برداشتن کامل تحریم ها از سوی آمریکا تاکید کنند که شدنی نیست. 

این تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: با تعللی که اتفاق می افتد این خطر وجود دارد که اروپا و آمریکا با یکدیگر بر سر فعال سازی مکانیسم ماشه همکاری کنند. چنانچه این مکانیسم علیه برجام و ایران فعال شود نیازی به اظهارنظر یا رأی روسیه و چین وجود ندارد و شرایط برای کشور دشوار می شود. تیم مذاکره کننده ای که کاملا متخصص این کار باشند و توانمندی های لازم را داشته باشند، امروز حضور ندارد. متأسفانه امروز به جای آقای دکتر عراقچی که سال ها در مذاکرات بوده، شخص دیگری قرار گرفته که در گذشته مواضعی ضد برجامی داشته است. 

سردرگمی و ندانستن راهکار به علاوه عدم تخصص ها، وضعیت امروز را به وجود آورده است

وی افزود: امروز به مقامات بالاتر از وزارت خارجه هم که قاعدتا در جریان مسائلی که به آنها گزارش داده می شد، قرار داشتند مانند شورای عالی امنیت ملی و...خوراکی داده نمی شود که راهکاری موثر از آن ناحیه ارائه شود. به نظر می رسد که سردرگمی و ندانستن راهکار به علاوه عدم تخصص ها، وضعیت امروز را به وجود آورده است. و حالا باید ببینیم که مسئولین در این مدت توانسته اند به جمع بندی روشنی برسند. متأسفانه تا این لحظه آثاری از یک جمع بندی راهگشا از سوی تیم دیپلماسی کشور نمی بینیم. امیدواریم که وزارت خارجه هرچه سریعتر جمعی از متخصصین و تحلیلگران را در این خصوص گردهم آورد و به راه حلی روشن برسند تا نقشه راه تعیین شود. 

ساداتیان گفت: همگان توجه داشته باشند که چنانچه مذاکره ای صورت نگیرد و مکانیسم ماشه که آرزوی ترامپ و وزیر امور خارجه اش بود، فعال شود وضعیت ما از آنچه امروز در آن قرار داریم به مراتب بدتر خواهد شد و فشارهای معیشتی و تورم افزایش چشمگیر پیدا خواهد کرد.

آقایان هنوز در موضوع FATF مقاومت دارند

این کارشناس روابط بین الملل گفت: برخی نظراتی که درباره تکیه بر توان داخل و مقاومت در برابر تحریم ها و یا خروج از NPT از سوی افراد مطرح می شود، با واقعیات همخوانی ندارد. همین امروز هم مشخص است که مدعیان چنین حرف هایی نتوانسته اند اقتصاد کشور را از بن بست ها و تنگناها خارج کنند. به فرض هم که بتوانیم تولیداتی داشته باشیم، آن تولیدات باید بازارهای مناسبی برای صادرات پیدا کنند و همه این ها به شرطی موثر هستند که بتوانیم پول فروش تولیدات خود را بدون دردسر دریافت کنیم. این درحالی است که آقایان هنوز در موضوع FATF مقاومت دارند.

وی افزود: شما وقتی نمی توانید با سیستم بانکی دنیا در تعامل باشید، قاعدتا نمی توانید با گونی پول جابه جا کنید. ممکن است بتوانید در برخی موارد خاص این کار را انجام دهید ولی در اغلب موارد به مشکل می خورید؛ چنانچه می بینیم که امروز نمی توانیم طلب های خود را از کشورهایی مانند کره جنوبی، ژاپن، هند، چین و ... وصول کنیم و ناچار به تهاتر کالا آنهم کالاهای درجه چندم می شویم. 

باید با دنیای امروز در تعامل باشیم

ساداتیان گفت: اگر بخواهیم به رونق تولید و توسعه و اشتغال فکر کنیم باید با دنیای امروز در تعامل باشیم. آن زمان است که می توانیم تولیدات خود را بیشتر کنیم و با رونق اشتغال، محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کرده و پول آن را دریافت کنیم. این ها همه مسائلی هستند که بارها راجع به آن ها گفت و گو شده و در مواردی حتی مناظراتی درباره شان صورت گرفته است ولی آقایان نمی خواهند به غیر از مواردی که در ذهن شان وجود دارد، عمل کنند. 

وی ادامه داد: مسئولان اگر می خواهند توسعه ای در کشور اتفاق بیفتد، باید هرچه سریعتر به برجام برگردند و اگر خودشان هم نمی دانند، متخصصین را دعوت کنند. جدای از افراد خطی و ربطی، حتی از مسئولین قبلی وزارت امور خارجه دعوت کنند و آنها را به کار گیرند و هرچه سریعتر وارد بحث و گفت و گو شوند تا روزنه هایی به سوی توسعه و حل وفصل امور مردم باز شود. 

ایران باید بتواند مسائل را مدیریت کند

ساداتیان بیان کرد: این روزها شاید بتوان جمله معروف آقای ظریف را با صراحت بیشتری تکرار کرد که «میدان بر دیپلماسی غلبه دارد». به نظر می رسد تحلیلی وجود دارد مبنی بر اینکه هیچ اتفاقی با عدم مذاکره رخ نخواهد داد و کسی هم جرأت ندارد به ما نزدیک شود. در تاکید بر این تحلیل نیز گفته شده که ما توان بازدارندگی و حتی توان تهاجمی لازم را داریم و می توانیم پاسخگو باشیم. بنابراین ممکن است که این تحلیلی نگذارد دیپلماسی و مذاکره در پیش گرفته شود. 

این تحلیلگر ادامه داد: عده ای  هم بر این باورند که بگذارید زمان بگذرد تا ما بتوانیم تولیدات خود را در بخش هسته ای افزایش دهیم و با دست بالاتری وارد مذاکرات شویم. در حالی که مهلت تصمیم گیری برای ما کوتاه است. من نمی گویم اروپا و آمریکا کار خاصی می کنند؛ تهدیدهای نظامی اسرائیل هم در این مقطع پوشالی است، چرا که خودشان هم می دانند در این شرایط بسیار آسیب پذیر هستند؛ ولی نقشه های دیگری دارند نظیر مستقر کردن طالبان در افغانستان و مسائلی که در آذربایجان رخ داد و مسائل دیگر. از این رو، ایران باید بتواند مسائل امروز را مدیریت کند.

هرچه زودتر به مذاکرات بازگردیم می توانیم از مجموعه شرایط مثبتی که داریم استفاده کنیم

وی گفت: هرچه بیشتر زمان بگذرد، به باورم موضع ایران ضعیف تر خواهد شد. باید دید که مساله غنی سازی و سانتریفیوژهای نسل جدید تا چه اندازه می تواند موضع ما را بالاتر بیاورد. شاید حداکثر ۱۰ درصد بتواند روی قوی تر شدن موضع ایران اثر بگذارد در حالی که عوامل دیگر هم بسیار موثرند. ما هرچه زودتر به مذاکرات بازگردیم می توانیم از مجموعه شرایط مثبتی که داریم استفاده کنیم.

ساداتیان در پایان گفت: قدرت غنی سازی به تنهایی نمی تواند موضع ما را در شرایط مطلوبی قرار دهد و باید به سایر عوامل نظیر تحولات همسایگان و مسائلی که در دنیا اتفاق می افتد و همچنین مکانیسم ماشه توجه کرد. علاوه بر همه این ها باید به فشارهای اقتصادی، تورم موجود در کشور و کسری بودجه و... هم توجه نشان داد. مسلما نارضایتی بیشتر مردم و کم شدن سرمایه اجتماعی و بی اعتمادی جامعه نیز می تواند در روند مذاکرات احتمالی موثر باشد. در نتیجه هرچه مجموعه تصمیم گیران کشور، اعم از شورای عالی امنیت ملی، رئیس جمهور، وزارت خارجه و مقام رهبری سریعتر تصمیم بگیرند و وارد فضای مذاکراتی شوند، می تواند به نفع کشور باشد.