پیگیری اهداف یک کشور در عرصه بین المللی مستلزم شناخت دقیق و آمادگی کامل برای مواجهه با بحران های مختلف است. ازاین رو دستگاه دیپلماسی هر کشور با اتصال به اتاق های فکر، مراکز تحقیقاتی زیرمجموعه خود یا مراکز معتبر تحقیقاتی مستقل به فهم دقیق و روشن از بحران های موجود مبادرت می ورزد. آنچه از سیاست خارجی یک کشور و میزان تسلط آن بر حوزه های مختلف می توان دریافت این است که تا چه میزان در مواجهه با مسائل قادر به اقدام به موقع است. بنابراین اقدام به موقع در سطح بین الملل یکی از مولفه های راهبردی در تصمیم گیری ها به شمار می رود. مفهوم زمان می تواند، از یک سو موجب افزایش توانمندی شود و از سوی دیگر می تواند موجب تضعیف و انزوای سیاسی شود. بهره گیری از قیاس تاریخی یکی از راهکارهای پیشگیری از تکرار اشتباهات گذشته است. به عنوان یک نمونه کلاسیک می توان به حضور نیکلای چائوشسکو، رئیس جمهوری کشور رومانی، در ایران اشاره کرد. در آستانه این سفر، غرب رومانی دچار بحران و اعتراضات گسترده شده بود و بعد از اینکه تب اعتراضات بالا گرفت، مقامات رومانی در طول مدت حضور چائوشسکو از او خواسته بودند در ایران بماند، اما چائوشسکو مخالفت کرد و در دسامبر ۱۹۸۹ با بدرقه رسمی تهران را به مقصد رومانی ترک کرد. نیکلای چائوشسکو چند ماه بعد از ترک ایران اعدام و از صحنه سیاسی حذف شد. هرچند در ایران انتقادها در بین سیاست مداران داخلی موجب بروز اختلاف نظرهایی در این زمینه شد، اما نکته مهم این بی توجهی ضعف دستگاه دیپلماسی کشور در تحلیل تحولات و رخدادهای در حال وقوع است. امروز بعد از گذشت بیش از سه دهه تکرار وقایع مشابه همچنان ضعف دستگاه دیپلماسی کشور را بیش از پیش آشکار می کند. دیدارهای دیپلماتیکی که بدون درنظرگرفتن حوادث و رخدادهای در حال وقوع صورت می گیرد. حضور اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، در تهران به عنوان میهمان در مراسم تحلیف به طور مشابهی تداعی کننده حضور چائوشسکو است. کشور افغانستان امروز در تب درگیری و آتش جنگ می سوزد و اعتراض ها به ادامه حضور اشرف غنی به دلیل ناکارآمدی و ناتوانی در دفاع از مردم و کشور از سوی بسیاری دولت های خارجی و حتی بسیاری از مردم افغانستان و جناح های سیاسی مطرح است.

بنابراین، ارزیابی جایگاه و موقعیت افراد در چارچوب اصول مشخص در عرصه سیاست خارجی بر نوع رویکرد و عملکرد سایر دولت ها اثر می گذارد. با توجه به نیاز امروز دستگاه دیپلماسی کشور و توجه ویژه به برنامه ریزی های صحیح، توصیه های سیاستی مشخص برای پیشگیری از تکرار وقایع مشابه، درک تحولات و رویدادها در کنار ارائه گزارش های منظم و دقیق تحلیلگران، جهت ارزیابی واکنش ها قبل و بعد از تصمیم گیری یک راهبرد ضروری است. به این ترتیب، با تکرار اشتباهات تاریخی می توان این پرسش را مطرح کرد که آیا در حال حاضر درکی از تحولات آینده و تاثیر آن بر منافع ملی داریم؟

*شرق