این روزها آینده اینترنت کشور با طرح مجلس در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما با همه فشارها دولت روحانی توانست در ۸ سال در یک جهش بی‌سابقه ضریب نفوذ اینترنت را به بیشتر از ۱۱۲درصد برساند
همشهری - مخمد کرباسی: «کسی را برای پهنای باند نباید محاکمه کنند. این مسئله دستور من بوده است. اگر کسی را می‌خواهید محاکمه کنید، باید مرا محاکمه کنید.» این جملات حسن روحانی شاید بیشتر از هر چیزی پشت صحنه نبردی سخت را برای جلوگیری از گسترش فیلترینگ و کاهش پهنای باند اینترنت کشور نشان دهد. نمایندگان مجلس حتی اجازه ندادند که کار دولت روحانی رسما به پایان برسد و این روزها با طرح موسوم به صیانت به یک نگرانی عمومی میان مردم و کسب‌وکارها دامن زده‌اند. این طرح مجلس، آینده اینترنت و ارتباطات بین‌الملل کشور را در هاله‌ای از ابهام قرار داده و باعث موج جدیدی از نا‌امیدی در میان فعالان اقتصاد دیجیتال شده است.
 شاید اگر این طرح ۸ سال پیش مطرح می‌شد، هیچ‌وقت این قدر جنجالی نمی‌شد و تدوینگران طرح به‌راحتی می‌توانستند آن را تصویب و اجرایی کنند. درواقع گسترش و جهش دسترسی به اینترنت در گوشه و کنار کشور بوده که باعث شده تا حالا هر کسی در کشور به کلماتی مثل مسدود‌سازی، فیلترینگ و اینترنت ملی حساس باشد.
شاید خیلی‌ها یادشان نیاید، اما تا همین چند سال پیش اگر کاربر معمولی اینترنت بودید (یعنی اگر شرکت نداشتید) استفاده از اینترنت با سرعت بیشتر از ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه برایتان غیرممکن بود. درواقع سرعت اینترنتی که دیگر کسی این روزها حتی نگاهش هم نمی‌کند به‌نظر مسئولان آن زمان کافی بود.
افزایش دسترسی مردم به اینترنت پرسرعت را طی سال‌های اخیر می‌توان مهم‌ترین ویژگی در تغییر سبک زندگی ایرانی‌ها دانست. محمد سلیمانی، وزیر ارتباطات دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد در سال ۸۵ بود که در مقابل اعتراض‌های کاربران به کند بودن سرعت اینترنت بر این عقیده پافشاری داشت که سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه برای بسیاری از سازمان‌ها هم کافی است! مثال معروفی هم که زده می‌شد این بود که پهنای باند ۵۶ کیلوبیت بر ثانیه برای مصارف کاربران اینترنت خانگی و دانشگاه‌ها حتی برای دانلود کتاب‌های ۵۰۰ صفحه‌ای هم مناسب است! در همان دوران هم کاربران به‌دنبال اینترنت پرسرعت‌تر بودند، اما فقط شرکت‌ها می‌توانستند با نامه‌نگاری و هزار دنگ و فنگ از سد اینترنت ۱۲۸کیلوبیت بر ثانیه بگذرند.
از زمانی که حسن روحانی ریاست‌جمهوری ایران را در دست گرفت، وعده دسترسی به اینترنت پرسرعت را برای همه مردم در دستور کار خود قرار داد. به‌خاطر مشکلات زیرساختی گسترش فیبرنوری اما مهم‌ترین و شاید راحت‌ترین بستر گسترش دسترسی به اینترنت پرسرعت شبکه‌های موبایل بودند. بر این اساس در نیمه دوم سال ۱۳۹۳ اپراتورهای اول و دوم یعنی همراه اول و ایرانسل اقدام به ارائه نسل سوم شبکه تلفن همراه در شهرهای بزرگ ازجمله تهران، مشهد و شیراز به‌صورت آزمایشی کردند. از سال ۹۴ به‌تدریج اشتیاق مردم برای دسترسی به این نوع اینترنت افزایش پیدا کرد.
براساس نتایج طرح آمارگیری استفاده خانوارها و افراد از فناوری اطلاعات در سال ۱۳۹۲ از مجموع خانواده‌های ایرانی تنها ۲۷.۸ درصد به اینترنت پهن‌باند (ثابت یا موبایل) در محل سکونت خود دسترسی داشتند. این روزها اینترنت نداشتن در محل زندگی برای خانواده‌ها مثل قطع شدن آب و برق شده است، اما همین ۸ سال قبل بیشتر از ۷۰درصد خانواده‌ها در خانه‌شان نمی‌توانستند به اینترنت (با موبایل یا ADSL) وصل شوند.
ضریب نفوذ: ۱۱۲ درصد
براساس آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات اما در پایان دولت حسن روحانی ضریب نفوذ اینترنت پهن‌باند در کل کشور به بیشتر از ۱۱۲ درصد رسیده است. هم‌اکنون بیشتر از ۱۰میلیون کاربر به اینترنت پهن‌باند ثابت و بیشتر از ۸۴ میلیون کاربر به اینترنت پهن‌باند سیار دسترسی دارند و مشترک این نوع اینترنت هستند. در سال ۲۰۱۳ که حسن روحانی نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرد، براساس آمارهای جهانی میانگین سرعت دسترسی به اینترنت در ایران معادل ۰.۳ مگابیت بر ثانیه یا ۳۷ کیلوبایت بر ثانیه بوده است. شاید برای بچه‌های نسل جدید که حالا فیلم‌ها را آنلاین می‌بینند و آنلاین بازی می‌کنند، خنده‌دار باشد. درحال‌حاضر براساس آمار سایت Speedtest میانگین سرعت اینترنت موبایل در کشور به ۳۱مگابیت بر ثانیه رسیده است. میانگین سرعت اینترنت ثابت هم بیشتر از ۲۲ مگابیت بر ثانیه شده است که ما را به رقم میانگین ۲۶.۵ مگابیت بر ثانیه می‌رساند و این یعنی افزایش بیشتر از ۸۸ برابری سرعت دسترسی به اینترنت.
از فیلترینگ تا قطع اینترنت
محمدجواد آذری‌جهرمی زمانی گفته بود: «مدینه فاضله برخی قطع اینترنت است.»
هر چند اکنون هر کسی می‌تواند دیگر بدون دغدغه از عملکرد 2دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی انتقاد کند و ادعای عملکرد بهتری داشته باشد، اما واقعیت این است که رشد دسترسی به اینترنت در دوران این رئیس‌جمهور شکل گرفت؛ هر چند در همین دوران هم قطع اینترنت و پابرجا ماندن فیلترینگ هم رقم خورد و خاطرات تلخی را رقم زد. گروه‌های مختلفی تلاش کردند تا با فیلترینگ دسترسی مردم را به اینترنت محدود کنند. فیلترینگ تلگرام با ۴۵ میلیون کاربر ضربه بزرگی به اینترنت کشور زد و هیچ‌کس هم حاضر به رفع آن نشد. فیلترینگ توییتر بارها از سوی شخص روحانی مورد انتقاد قرار گرفت و حتی ۶ وزیر دولت او در اقدامی کم‌سابقه در نامه‌ای به دادستان کل کشور خواستار رفع فیلتر این شبکه اجتماعی شدند که هیچ‌وقت به نتیجه نرسید.
حتی در اقدامی عجیب محمدجواد آذری‌جهرمی به‌خاطر مقاومت در برابر اجرای دستور فیلترینگ اینستاگرام به دادگاه فراخوانده شد تا مشخص شود که اینستاگرام به‌عنوان تنها پلتفرم مشهور جهانی چطور با مقاومت دولت باز مانده است.
«نکند امروز فضای مجازی خوب باشد و فردا که رأی آوردند، دنبال فیلترینگ باشند.»؛ این جمله حسن روحانی را شاید این روزها باید بار دیگر به‌خاطر سپرد و منتظر بود، دید دولت جدید و مجلس چه کاری برای گسترش دسترسی به اینترنت جهانی و سرعت آن انجام می‌دهند.