این درحالی است که میلیون‌ها جوان امکان ازدواج یا به دلیل مشکلات اقتصادی و تغییر رویکرد اجتماعی تمایلی به تشکیل خانواده ندارند. این موضوع را می‌توان در صحبت‌های معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان به وضوح مشاهد کرد. درجایی که محمدمهدی تندگویان اعلام کرده که «یکی از مشکلات کشور که به آن بی‌توجهی شده بحث جنسیت است، یعنی تقریبا به صورت مــیانگــین از هر ۱۲۲ مرد متقاضــی ازدواج، ۱۰۰ خانم آماده به ازدواج داریم و فرزندان دختر ما رو به کاهش هشدار دهنده هستند.»  او معتقد است که آمار مهاجرت هم در ازدواج تاثیر گذاشته و اگر دختران هم نسبت به مهاجرت اقدام کنند، تاثیر بدتری در ازدواج خواهد گذاشت. تندگویان در شرایطی به کمبود دختران و مهاجرت آنها از کشور اشاره دارد که این پدیده با شروع دهه 90 در کشور، آغاز شده است. آمار دقیقی از مهاجرت دختران در کشور وجود ندارد، اما فقط در 80 روز اول سال 91 (2012) بيش از هزار جوان ايراني براي ادامه تحصيل به خارج از کشور رفته‌اند، که سهم عمده‌ای از آنها دختران 22 ساله بوده‌اند. در ‌سال ۲۰۱۷ حدود ۵۳‌هزار نفر به طور رسمی از ایران رفتند.  

 زنانه شدن مهاجرت 

طبق گزارش صندوق بين‌المللي پول نیز سالانه 150 تا 180 هزار ايراني تحصيلکرده براي خروج از کشور اقدام مي‌کنند. در این میان کارشناسان بر این باورند که برخي از عوامل تاثيرگذار بر مهاجرت دختران  تغيير در روش و سبک زندگي است و در نتيجه همين مساله زنان هم تمايل دارند از موقعيت برتري نسبت به گذشته برخوردار شوند، اما نگاه‌ها به سمت تضييق شرايط براي دختران و قرار دادن آنان در موقعيتي است که از سطح آگاهي کمتري برخوردار باشند. همچنین محدوديت آموزش در ايران نیز برای دختران تاثیرگذار است. مثلا سراج‌الدین محمودیانی، استادیار جمعیت‌شناسی معتقد است: «زنان به‌واسطه مهاجرت به دنبال افزایش توانمندی‌های خود در مقصد یا به تعبیری به دنبال در متن قرار گرفتن هستند و به همین رو تمایلی به ازدواج و ماندن در وطن‌شان ندارند.» او همچنین در ادامه می‌افزاید: «در ایران عوامل فرهنگی اغلب مانع مهاجرت مستقل زنان شده و به نظر می‌رسد شکل رایج مهاجرت زنان از نوع مهاجرت‌های خانوادگی باشد. داده‌های سرشماری‌ها نشان می‌دهد که زنان ایرانی در جریان مهاجرت داخلی همواره حضور گسترده‌ای داشته‌اند، به‌طوری که در دوره 1385تا1390خورشیدی از یک میلیون و 965 هزار و 491 تن مهاجر جابه‌جا شده در میان استان‌های کشور تعداد 874 هزارو 204 تن آنان (یعنی حدود 44 درصد از مهاجران) را زنان تشکیل داده‌اند. در دوره پنج ساله 1390 تا 1395 خورشیدی نیز از 2 میلیون و 62 هزار و 954 تن مهاجر میان استانی تعداد 981 هزار و 648 تن را مهاجر زن به خود اختصاص داده است؛ یعنی بیش از 47 درصد مهاجران میان استانی در کشور را زنان تشکیل می‌دهند که به نوعی بیانگر زنانه شدن مهاجرت‌های داخلی در ایران است.»

 کاهش تمایل دختران به ازدواج 

آمار تجرد در دهه سوم زندگی در ایران در سال‌های گذشته افزایش یافته و این افزایش بر روی نامتوازن ‌بودن نسبت جنسی در برخی مناطق کشور تأثیر گذاشته است. بر اساس آماری که معاونت برنامه ریزی و توسعه اجتماعی جوانان داده، در سال 99، استانی مانند‌ تهران با کاهش 0.58 درصدی، کمترین نرخ ازدواج را  در کشور داشته است. استان خراسان جنوبی با بیشترین میزان افزایش ازدواج در سال 99 نسبت به سال قبل از آن به میزان17.2 درصد مواجه بوده است. استان‌های یزد، کرمان، بوشهر و هرمزگان با حدود 10 درصد در ردیف‌های بعدی افزایش نرخ ازدواج قراردارند. چندی پیش «آرمان ملی» در گفت‌وگو با یک پژوهشگر خانواده به این موضوع اشاره کرد که «به‌رغم تمایل ۹۶.۵ درصد دختران کشور به ازدواج اما آمار ازدواج میان دختران ۳۰ درصد کاهش یافته است.» آنطور که بهزاد خلیلی گفته بود: بر اساس سنجش نگرش جوانان به ازدواج که اخیرا توسط وزارت ورزش و جوانان انجام شد تنها ۳۵ درصد از دختران مجرد اعلام کردند که علاقه‌ای به ازدواج ندارند و ۹۶.۵ درصد از دختران کشور اعلام کردند که روزی ازدواج خواهند کرد یا در ازدواج تردید دارند. در این میان نیز ۷۰ درصد معتقد بودند که قطعا تمایل به ازدواج دارند. وی با بیان اینکه بر اساس آمارها میانگین سن ازدواج دختران کشور ۲۳.۴ سال است، تصریح کرد: «از سوی دیگر تعداد ازدواج‌های دختران ایرانی نیز کاهش یافته و از سال ۹۲ تا ۹۸ بیش از ۳۰ درصد از ازدواج‌های دختران آمار کاهشی داشته و تعداد این ازدواج‌ها به ۵۳۰ هزار مورد در سال رسیده است.» این گفته‌ها در حالی نشانگر کاهش تمایل دختران به ازدواج دختران است که سن ازدواج زنان در سال گذشته در استان‌های کرمــانشــاه

 (۳۰.۱ سال)، تهــران (۲۸ سال)، البــرز (۲۷.۳ سال)، گــیلان (۲۶.۴ سال) و مازندران (۲۶.۲ سال) بوده و این استان‌ها دارای بالاترین میانگین سن ازدواج در زنان بوده‌اند. در این میان شهلا کاظمی پور، جمعیت شناس در این رابطه معتقد است: «زنان 15 تا 19 ساله 78 درصد و همچنین در گروه سنی 20 تا 24 ساله 42 درصد مجرد هستند. در گروه سنی 25 تا 29 ساله نیز میزان مجردها 30 درصد است. در تمامی گروه‌های سنی به دلیل تاخیر در ازدواج سن مجردی افزایش پیدا می‌کند و این تاخیر باعث می‌شود زنان شانس ازدواج‌شان را از دست بدهند. او به دختران توصیه می‌کند که از هرگونه وقفه در ازدواج و نیز سختگیری‌های بی‌مورد صرف‌نظر و در سنین مناسب و کمتر ازدواج کنند.»

*آرمان ملی