منادي راه سوم احتمالا در ماههاي پيشرو نام سيدحسن خميني، يادگار امام را بيشتر و بيشتر خواهيم شنيد. هر چند فضاي سياسي كشور مدتي است كه با وجود آنكه در آستانه انتخاباتي سرنوشتساز قرار داريم اما بهنحوي دچار رخوت شده و بهخصوص ديگر شور و شوقي نزد افكار عمومي و شهروندان احساس نميشود كه بخواهند با حضور پرشور پاي صندوقهاي انتخابات يا هر نوع كنش سياسي، بهقول معروف «حماسه سياسي» بسازند. بخشي از اصلاحطلبان اما همچنان در تلاشند تا ابتكار عمل را به دست گرفته و با فعال كردن چهرههايي از جنس سيدحسن خميني كه بهگفته اصلاحطلبان هنوز ميان بخشهايي از جامعه مقبوليت دارند، بار ديگر جوش و خروش را به عرصه سياست ايران بازگردانند و به اصطلاح روحي تازه در آن بدمند. هر چه هست به نظر ميرسد حلقه وصل اين تحركات و نام سيدحسن خميني، انتخابات رياستجمهوري 1400 است. هرچند اصلاحطلبان هنوز به تصميمي قطعي براي معرفي كانديداي نهايي اين جريان سياسي نرسيده و آنچه از اردوگاه جريان اصلاحات بهگوش ميرسد، در شفافترين اظهارنظرها و موضعگيريها اين است كه اكثرا كانديدايي تمام اصلاحطلب را به گزينهاي ائتلافي ترجيح ميدهند. با اين همه اما تا همين جاي كار هم چندين چهره مطرح اصلاحطلب پا پيش گذاشته و البته چراغ خاموش اما وارد فعاليتهاي انتخاباتي شدهاند. اما در اين ميان طرح نام سيدحسن خميني از جوانبي شبيه به ديگر كانديداهاي جريان اصلاحات است و البته از جوانبي متفاوت از اغلب آنان. چنان كه او نيز همچون اسحاق جهانگيري و برخي ديگر از كانديداهاي احتمالي جريان اصلاحات، كار چندان دشواري براي اجماعسازي ميان طيفها و احزاب اصلاحطلب ندارند و اگر عزمش جزم باشد، احتمالا حمايت ديگر اصلاحطلبان را نيز پشت سر خود خواهد داشت و برخلاف برخي ديگر از اين كانديداهاي احتمالي، نهتنها سخني در تاييد گمانهزنيها نگفته، بلكه دستكم يك نوبت با واسطه فرزندش اين احتمالات را رد كرده است. حال آنكه ديگر گزينههاي احتمالي اصلاحطلبي كه به نحوي در قد و قواره سيدحسن خميني به حساب ميآيند، اغلب فراتر از سياست سكوت گامي برنداشته و حتي كانديداتوري احتماليشان را حتي با واسطه نيز رد نكردهاند. با اين همه اما بنا به اعلام برخي منابع، بعضي اصلاحطلبان از سيدحسن خميني خواستهاند كه با افزايش فعاليتهاي سياسي و حضورش در سطح رسانهها، آرام آرام در مسير انتخابات 1400 گام برداشته و خود را به مرور براي اين رقابت دشوار مهيا كند. هنوز البته پاسخ روشن و رسمي از سيدحسن خميني در اين باره منتشر نشده اما نگاهي به تحركات اخيرش نشان ميدهد كه خميني جوان در حال بررسي شرايط صحنه سياست است و افزايش تحركات اين چند مدت اخيرش نيز مويد اينكه حالا گمانهزني حضور او در انتخابات رياستجمهوري سال آينده چندان دور از واقعيت نباشد. به هر تفسير اما سيدحسن خميني به تازگي و در يكي از همين تحركات سياسي - مدني، در اختتاميه اولين جشنواره فرهنگي- هنري «دختران امروز» كه ازقضا در حرم مطهر بنيانگذار جمهوري اسلامي نيز برگزار شد، حضور يافت و سخنراني كرد. او كه معمولا در سخنرانيهاي خود به اجتهاد و نگاه فقهي امام خميني به مسائل امروز ايران نيز ميپردازد، در اين مراسم نيز گفته است: «امام بزرگوار ما كار بسيار بزرگي كرد؛ نهال تناوري را غرس كرد. اما حفظ اين نهال همت، عزم، شجاعت و از خودگذشتگي ميخواهد. اين طور هم نيست كه در اين مسير ما را فقط تشويق كنند؛ بعضي وقتها هم فحش ميدهند! اصل كار بسيار مهم است.
بايد زنان، مردان، دانشآموزان و همه گروهها به اين توجه داشته باشيم كه راه آينده ما از افق اجتهادي ميگذرد كه انقلاب را پديد آورد؛ اجتهادي كه توانست اين انقلاب را به وجود بياورد ميتواند اين انقلاب را ادامه بدهد.»
اشاره او به حفظ نهالي كه امام خميني (ره) غرس كرده، ميتواند كنايهاي از تصميمش براي حضور در انتخابات رياستجمهوري باشد. به عقيده برخي از ناظران اما سيدحسن خميني براي كانديداتوري در عرصه سياست با مشكلات فراواني روبرو خواهد شد و اين گونه نيست كه برايش فرش قرمزي پهن كرده باشند؛ بهويژه آنكه جريان رقيب اصلاحطلبان حالا خود را از هر زمان به پاستور نزديكتر ميبيند و بعيد است كه اجازه دهد اين فرصت به راحتي از كف كانديداهاي اصولگرا برود. جالب آنكه سيدحسن خميني پيش از اين هم در انتخابات مجلس خبرگان رهبري اعلام كانديداتوري كرد اما بلافاصله برخي به تندي عليه او فعاليت كردند و در نهايت شوراي نگهبان نيز او را براي حضور در اين رقابت واجد صلاحيت تشخيص نداد. زماني كه مرحوم آيتالله هاشميرفسنجاني نيز در واكنشي به شدت عليه شوراي نگهبان معترض شد حتي شكواييه هاشمي هم راه به جايي نبرد. فارغ از اينها، سيدحسن خميني در سخنراني اخير خود تاكيد كرده است: «رمز بقاي انقلاب در گروي حفظ مسير اجتهاد، شكستن دوگانههاي دروغين پيش روي ما، ايجاد راههاي سوم و بنبستشكني از جايي است كه سنتهاي ديني مقابل ارزشهاي نوين قرار ميگيرد. بايد مسير اجتهاد سومي به صحنه بيايد و با حفظ ارزشها راه را باز كند. رمز توفيق و بسترساز آن نيز زبان هنر و بهترين جاي آن آموزش و پرورش است.» سيدحسن خميني اين سالها بارها نشان داده كه از آندسته آخوندها و روحانيوني است كه نسبت به ديدگاههاي بسته در فقه انتقاد ميكند و به گفته اساتيد حوزه، يكي از فقهاي پيشرو و بهروز شناخته ميشود. خميني جوان در سخنرانيهاي خود، گاه ادبياتي انتقادي دارد و البته گاه در لفافه سخن ميگويد. يادگار امام (ره) اما در اين مراسم راجع به هنر نيز صحبت كرده و گفته است: «هيچ چيز مانند زبان هنر در خدمت اين اجتهاد نيست. هنر قوه خيال آدمي را تقويت ميكند.
همه هويت هنر، عنصر «خيال» است و همه اخلاقي زيستن وابسته به اين است كه شما تخيل قوي داشته باشيد. در نقطه مقابل، «توهم» همه هويت غيراخلاقي زيستن است. وقتي من توهم دارم يعني خودم را محور جهان ميبينم و هر چه به من نزديك است، ارزشمند هست و هر چه از من دور شود، بيارزش ميشود.»
احتمالا با توجه به نيت او براي حضور در صحنه سياست در ماههاي آينده بيشتر شاهد سخنرانيهايش باشيم. اما در نهايت چه اتفاقي رخ ميدهد و او به عنوان يك روحاني سياسي برآمده از خانوادهاي انقلابي تا چه ميزان قادر به آن خواهد بود كه در انتخابات 1400 با ديگر نامزدها رقابت كند، هنوز مشخص نيست. عوامل مختلفي در اين ميان دخيل هستند كه هنوز صحبت كردن درباره آن زود است و حتي اصلاحطلبان كه حامي اصلي سيدحسن خميني هستند نيز فعلا ترجيح ميدهند به طور علني و صريح در اين باره اظهارنظر نكنند.
*اعتماد
|