سیدمحمد صدر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید بعد از بازنشستگی در سال ۹۵ دیگر سِمت مشاور وزیر امور خارجه را ندارد اما همچنان جزو نزدیکترین افراد به ظریف است. به گزارش خبرآنلاین، صدر همچون گذشته از برجام دفاع می‌کند و می‌گوید که مذاکرات دولت یازدهم سبب شد تحریم‌های بین‌المللی از بین برود؛ با کنایه هم به اصولگرایانی که این روزها سودای ریاست‌جمهوری و آغاز دور جدید مذاکرات با طرف غربی را دارند می‌گوید: « اگر اصولگراها بهتر مذاکره می‌کنند، بسم‌الله! ما که بخیل نیستیم. اما اگر در یک انتخابات سالم رقابتی شرکت کنند، انتخاباتی که همه گروه‌های سیاسی در آن کاندیدا داشته باشند.» مشروح گفت‌وگوی با سیدمحمد صدر را در ادامه بخوانید.
*آقای صدر! نظر شما درباره نقش شعارهای دیپلماسی و تاثیر آن در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ چیست؟ به ویژه با توجه به اینکه نتیجه انتخابات آمریکا مشخص شده و زمزمه‌های زیادی از لغو تحریم‌ها و احتمال انجام مذاکره شنیده می‌شود؛ فکر می‌کنید مجموع این شرایط چقدر در نتیجه انتخابات ایران موثر است؟
یکی از مطالبی که من همیشه به آن اشاره کردم و به اهمیت آن معتقد هستم این است که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است و هماهنگی میان سیاست داخلی و سیاست خارجی موجب موفقیت دولت می‌شود (چه دولت مستقر و چه دولتی که قرار است در آینده با انتخابات روی کار آید)؛ واقعیت این است که دولت اصلاحات موفق‌ترین دولت بعد از انقلاب چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی بود، یعنی در آن شرایط هم موقعیت سیاست داخلی ما و هم موقعیت سیاست خارجی ما خوب بود. آن زمان بود که موقعیت ایران در جامعه بین‌الملل ارتقا یافت و پیشرفت کرد چون دولت اصلاحات در داخل، سیاست توسعه سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و به عبارتی توسعه همه جانبه در پیش گرفته بود و شعار آن در سیاست خارجی هم تشنج زدایی و اعتماد‌سازی با دولت‌های خارجی بود. مجموعه این دو سبب موفقیت در داخل و خارج کشور شد. شما نمی‌توانید در سیاست خارجی شعار تشنج زدایی و اعتماد‌سازی و تعامل با کشورهای دیگر را مطرح کنید در حالی که در داخل کشور آنطور که باید و شاید، فضا باز نباشد؛ مثلا احزاب آزاد نباشند و روزنامه‌ها آنطور که باید نتوانند مطلب بنویسند.
خلاصه اینکه یک محیط بسته باشد؛ یعنی حتی اگر بخواهید در سیاست خارجی هم تعامل را دنبال کنید زمانی که کشورهای دیگر ببینند شما در داخل با مردم خودتان آنطور که باید، رفتار مناسب ندارید و آزادی‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی را در داخل رعایت نمی‌کنید، آن شعار خارجی هم پذیرفته نمی‌شود؛ بنابراین وقتی شعارهای سیاست خارجی و عمل سیاست خارجی به نتیجه می‌رسد که در داخل هم شعارهایی مطرح باشد که موید آن قضایا در داخل کشور است. مردم ما گرچه به روابط خارجی و منزوی نبودن کشور در جامعه بین‌الملل فکر می‌کنند اما اول به داخل نگاه می‌کنند که ببینند آیا دولت رویکرد امنیتی دارد، رویکرد سیاسی یا رویکرد فرهنگی؟ یک دولت می‌تواند در داخل رویکرد فرهنگی، سیاسی یا رویکرد امنیتی داشته باشد، رویکرد فرهنگی رویکرد خوشبینانه است یعنی دولت به مردم با نگاه مثبت نگاه می‌کند، رویکرد سیاسی رویکرد واقع بینانه است، یعنی واقعیت‌هایی که وجود دارد را می‌بیند و رویکرد امنیتی رویکرد بدبینانه است، یعنی همه را بد و جاسوس و خلاف کار می‌بیند.
دولتی موفق خواهد بود که در سیاست داخلی رویکرد فرهنگی و در سیاست خارجی رویکرد سیاسی و امنیتی داشته باشد. اگر اینها را با هم جمع کنیم یک دولت می‌تواند موفق باشد و طبیعتا شعارهایی هم که در زمان انتخابات مطرح می‌کنند اگر این ویژگی‌هایی که عرض کردم را داشته باشند طبیعتا می‌تواند هم در داخل، نظر مردم به جلب کند و هم در ارتباط با کشورهای خارجی یک روابط خوبی را در آینده بشارت دهد.
عملکرد دولت در عرصه سیاست داخلی ایده‌آل نبود
*فکر می‌کنید دولت آقای روحانی چقدر این ویژگی را در داخل کشور و در عرصه دیپلماسی دنبال کرد؟
آقای روحانی در عرصه سیاست داخلی آنگونه که باید یا حداقل به آن شعارهایی که در زمان انتخابات داد عمل نکرد. آن آزادی‌های سیاسی به وجود نیامد و شاهد برون رفت از رویکرد امنیتی نبودیم حالا اینکه آیا می‌خواست و نتوانست من اطلاع دقیقی ندارم، یا اینکه آن شعارها را کنار گذاشت و توانش را روی سیاست خارجی گذاشت که برجام شکل بگیرد (که یک برنامه موفقیت آمیز بود) البته تا قبل از اینکه ترامپ سر کار آید. به هرحال به نظر من عملکرد آقای روحانی در عرصه سیاست داخلی ایده آل نبود.
*فکر می‌کنید با توجه به نوع نگاهی که جریان اصلاحات و اصلاح‌طلبان به عرصه دیپلماسی کشور و انجام مذاکره دارند، با روی کار آمدن آقای بایدن دارند چقدر می‌تواند سبد رای اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ سنگین‌تر شود؟ آیا این رویکرد اصلاحات تاثیری بر نتیجه انتخابات خواهد داشت؟
واقعیت این است بعد از اینکه ترامپ در آمریکا رئیس جمهور شد و بعد از مدتی از برجام خارج شد، تمام دستاوردهای برجام (که برای ایران بسیار خوب و مفیدی بود و واقعا منافع ملی ایران را تامین می‌کرد) از بین رفت، قبل از برجام هفت قطع نامه تحریم بین‌المللی توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران وجود داشت که ایران نه تنها در تحریم بین‌المللی بود بلکه مشکلات اقتصادی بسیار جدی هم وجود داشت و از نظر بین‌المللی منزوی بود.
ایران در آن زمان خطر امنیتی داشت یعنی زمینه‌های حمله نظامی
به ایران فراهم شده بود. معمولا زمانی که ابَرقدرت‌ها بخواهند به کشوری حمله نظامی کنند اول سعی می‌کنند آن را از نظر
بین المللی منزوی کنند که برای منزوی کردن آن از طریق سازمان ملل اقدام می‌کنند که علیه ایران این کار انجام شده بود و هفت قطعنامه تحریم بین‌المللی علیه ایران گرفته بودند؛ باید توجه کرد آن تحریم‌ها با تحریم‌هایی که ترامپ اعمال کرد متفاوت است.
ایران اکنون تحریم بین‌المللی نیست
تحریم‌های ترامپ فقط تحریم‌های آمریکا است که البته ممکن است برخی از کشورها به دلیل ترس از ترامپ آنها را دنبال کنند اما تحریم بین‌المللی نیست، اما با تحریم سازمان ملل تمام کشورهای دنیا طبق منشور ملل متحد باید آن را دنبال کنند؛ برجام باعث از بین رفتن آن تحریم‌ها شد اما بعد از روی کار آمدن ترامپ، فشارهای زیادی به ایران وارد کرد که روی معیشت مردم و مشکلات اقتصادی تاثیر گذاشت. حالا که بایدن اعلام کرده اگر من رئیس جمهور شوم به برجام برمی گردم و تحریم‌ها را کنار می‌گذارم و سعی می‌کنم در همان چهارچوب عمل کنم این طبیعی است که مقداری اثر مثبت داشته باشد خصوصا که برجام را دولت آقای روحانی که با حمایت اصلاح‌طلبان روی کار آمد، به سرانجام رساند و این می‌تواند تا حدی زمینه را برای موقعیت بهتر اصلاح‌طلبان در انتخابات
فراهم کند.
اگر اصولگراها بهتر مذاکره می‌کنند؛ بسم‌الله!
*اصولگرایان هم این روزها در این زمینه فعال شدند و به نحوی اعلام کردند که ما می‌توانیم مذاکره‌کننده بهتری باشیم و به تیم مذاکره‌کننده پیشین، آقای ظریف و وزارت امور خارجه انتقاد می‌کنند. فکر می‌کند چقدر زمینه برای اصولگرایان فراهم می‌شود و آیا آنها می‌توانند در دولت بعد در این رابطه اقدام قابل توجهی داشته باشند؟
ما که بخیل نیستیم؛ اگر اصولگرایان در یک انتخابات منصفانه، قانونی و با مشارکت بالا روی کار بیایند، طبیعی است که اگر آنها هم زمانی انتخابات را بردند و دولت تشکیل دادند متوجه می‌شوند که ضروری است در سیاست خارجی یکسری کارهایی انجام دهند که اگر توانایی آن را داشته باشند انجام می‌دهند و به سمت تامین منافع کشور می‌روند. آنها ادعا می‌کنند که ما می‌توانیم مذاکره کنیم و ما می‌گوییم بسم الله، بفرمایید! اما آنها باید در یک انتخابات سالم رقابتی شرکت کنند یعنی انتخاباتی که همه گروه‌های سیاسی در آن کاندیدا داشته باشند و هرکسی را که مردم انتخاب کردند؛