۱. دستپاچگی این روزهای بسیاری از ما و هراس از کرونا، این «بی‌نهایت کوچکِ غیرقابل دیدن»، نتیجه کم‌توجهی به آن «بینهایت بزرگِ غیرقابل وصف» در طول زندگی است. آن کس که به معنای واقعی «بندگی» کرده، اقدامات لازم بهداشتی را مانند همه انجام می‌دهد ولی حتی برای یک لحظه نه خوفی او را می‌گیرد و نه حزنی.

۲. تا کنون بی‌توجه بودیم که در تماس با چشم و گوشی و خودکار نیز چه نعمت بزرگی نهفته است. بی‌جهت نیست که خالق هستی به ما یادآوری می‌کند که اگر بخواهید نعمت‌های مرا بشمارید از آن عاجزید (چه رسد به شکر). اگر «سلامتی» در کنار «امنیت» در روایات اسلامی « دو نعمت مجهول» خوانده شده، چه بسا به غلط آن را به «نعمت مغفول» معنا می‌کردیم. (برخی ابعاد نعمت مجهول، بر خلاف نعمت مغفول، صرفا با تمرکز و توجه شناخته نمی‌شود و چه بسا هرگز آشکار نگردد).

۳. اگر ویروس کرونا، این بزرگترین واعظ و یادآور مرگ در حال حاضر جهان، نتوانسته با تهدید «دستگاه تنفس» ما، در کردار و رفتارمان تغییری ایجاد کند، بدانیم «دستگاه تعقل» ما به یک ویروس معنوی، به مراتب خطرناکتر از کرونا مبتلاست‌ که چنین روح و جان ما کرخت شده است. آیه معروف «انا لله و انا الیه راجعون» تحسین کسانی است که پس از مواجهه با‌ مصیبتها بلافاصله بازگشت به سوی خداوند را بر زبان می‌آورند.

۴. ویروس کرونا ما را دریابد یا نیابد، پیامش همگانی است. ما ممکن است در نهایت، «هدف» کرونا نباشیم ولی قطعا «مخاطب» کرونا هستیم. هشدار فریادگونه کرونا را بشنویم که ما را به جبران ظلمها، حق الناس‌ها، آزارها، حرام‌خواریها، پرونده‌سازیها، حقه‌بازیها، پارتی‌بازیها، اتهام‌زنیها و ... فرا می‌خواند. اگر جانهای عزیزی که این روزها خاموش می‌شود در ما چراغی نیفروزد، قربانیان واقعی کرونا «خود ما» هستیم که در چنین زندگی غافلانه‌ای غوطه‌وریم.

۵. آنچه باعث غفلت مضاعف ما شده، نحوه تعامل ما در پیام رسانهای اجتماعی است. گمان می‌کنیم در کنار مراقبتهای بهداشتی، تنها یک وظیفه دیگر باقی می‌ماند و آن گزارشگری است: جستجو در اخبار، گزارش‌گیری و ارسال هشدارهای پزشکی، آمار و تصاویر جانباختگان، همراه با بیان احساسات خود با ایموجیها و عبارات مختلف. حکایت ما حکایت کسی است که مشغول پرخوری بر سر سفره بود. به او دستمال کاغذی تعارف می‌کردند تا بلکه از شکم‌بارگی دست بردارد، ولی او بدون درک مقصود، جعبه دستمال را به نفرات کناری دست به دست می‌کرد و همچنان سرگرم خوردن بود.

۶. این روزها با عباراتی مانند «پناه بر خدا» و «خدا خودش رحم کند» کم از خدا یاد نمی‌کنیم.  این از خدا یادکردنها معمولا با «توجه قلبی» همراه نیست؛ چیزی است شبیه سلام کردن به دیگران، که به صورت عادت از دهان ما بارها خارج می‌شود و معمولا معنای سلام را قصد نمی‌کنیم و چه بسا معنایش را هم ندانیم. آنچه غالبا مفقود است تضرع و استغاثه واقعی به درگاه الهی است که از عمق جان با اشک و آه برخیزد، البته اگر اشتغال بیش از حد در مقام «خبرنگار افتخاری کرونا» تمرکز و مجالی باقی گذارد. خوشا به حال کسانی که از اسفند ۹۸ انسان دیگری می‌شوند. 

در پایان این مطلب بسیار مهم را ناگفته نگذارم که این غفلت معنوی در جامعه، با غفلت سیاسی برخی مسئولان همزمان شده است. هیاهوی این کرونا نباید ما را از کرونای اجتماعی و سیاسی که در دوم اسفندماه با عدم استقبال حدود شصت درصد از مردم در انتخابات، رسما اعلام موجودیت کرد، غافل کند. چه شده است که «تنها اندکی پس از حماسه بی‌نظیر در تشییع سردار سلیمانی»، «در بحبوحه نعره‌ها و فشارها و تحریمهای دشمنان» و علیرغم «آنهمه تاکید بر تاثیر میزان مشارکت بر امنیت ملی و جایگاه جهانی کشور»، «توسل به احساسات ملی» و حتی «واجب شرعی اعلام شدن شرکت در انتخابات از سوی مراجع دینی و انقلابی» در نهایت، حدود سی و گاهی بیست درصد مردم در شهرهای بزرگ به صحنه می‌آیند؟ 

این پیام تلخی است که باید شنید گر چه مایل به شنیدنش نباشیم: کرونای حضور کم‌رمق مردم در انتخابات، دستگاه تنفسی نظام و انقلاب را تهدید می‌کند. 

انقلاب و نظام ما تنها زمانی می‌تواند از دچار شدن به سندروم حاد تنفسی رهایی پیدا کند که پرسشها و ابهاماتی که مانند ویروس، اذهان را آلوده کرده است بی‌پاسخ نماند. نابودی این ویروسها جز با لمس عدالت و صداقت توسط مردم در امور مختلف امنیتی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی میسر نیست. بسیاری از مردم چنین احساسی ندارند که در غیر زمان انتخابات هم به حساب می‌آیند. اگر «عدالت و صداقت» تقویت و ملموس شود نیازی چنین شدید به «حراست» نخواهد بود.

*جماران