استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران درباره بالا گرفتن نگرانی ها از بابت نظارت استصوابی شورای نگهبان، به خبرآنلاین گفت: چند نکته در خصوص نظارت استصوابی وجود دارد. نکته اول فلسفه سیاسی آن است که به اصل و مبانی مردم سالاری باز می‌گردد. ما بارها از اصولگرایان شنیده‌ایم که «در همه نظام‌ها و کشورها نوعی نظارت وجود دارد و در دیگر کشورها هم هرکسی نمی‌تواند نامزد انتخابات پارلمانی یا ریاست جمهوری شود، لذا یک ساز و کاری برای غربال‌کردن نامزدها وجود دارد. به طبع اسم آن نظارت استصوابی نیست، ولی به هر حال یک اسمی دارد که در هر کشوری چنین قاعده‌ای وجود دارد که همه کسانی که داوطلب نامزدی می‌شوند نمی‌توانند در انتخابات شرکت کنند و مردم به آنها رای بدهند.»
شورای نگهبان گزینش سیاسی می‌کند
وی افزود: من با کمال تاسف باید بگویم این یک اشتباه بزرگ بیشتر نیست. در هیچ نظامی مبتنی بر مردم سالاری و مبتنی بر دموکراسی چیزی به اسم نظارت استصوابی مانند آنچه در ایران انجام می‌شود، اساسا و مطلقا وجود ندارد، به این معنا که یک نهادی باشد که بگوید این فرد صلاحیت حضور در انتخابات را دارد و فرد دیگر این صلاحیت را ندارد. در واقع قوانین و مقرراتی است که این قوانین اجرا می‌شود، اما آنچه شورای نگهبان انجام می‌دهد درواقع گزینش سیاسی است. بنابراین من تا آنجایی که می‌دانم در هیچ نظام مبتنی بر دموکراسی چنین ساز و کاری وجود ندارد. این در حقیقت نقض ابتدایی‌ترین اصول مردم‌سالاری است.
برخی افراد ردصلاحیت شده مورد تایید مراجع چهارگانه بوده اند اما…
زیباکلام ادامه داد: اما نکته دوم که بیشتر جنبه عملی و کاربردی دارد، این است که قانون شورای نگهبان را مکلف کرده است که از چهار نهاد یعنی از وزارت اطلاعات، دادگستری، نیروی انتظامی و اداره ثبت احوال کشور استعلام کند و اگر آن چهار مرجع صلاحیت فرد را تائید کردند و گفتند حضور در انتخابات این شخص بلامانع است، علی‌القاعده آن شکلی که مقصود قانون‌گذار بوده است، باید بتواند در انتخابات شرکت کند، اما بیش از دو یا سه دهه می شود که شورای نگهبان عملا نقض قانون می‌کند. یعنی با وجود اینکه بسیاری از کسانی که توسط شورای نگهبان رد صلاحیت می‌شوند، از نظر چهار مرجع مورد تائید بودند. در واقع شورای نگهبان می‌گوید در ورای نظر آن چهار مرجع خودم باید تائید کنم فرد مذکور آیا صلاحیت دارد یا خیر.
مگر می‌شود به کسی که می‌گوید ولی فقیه را قبول دارم بگویند نه تو قبول نداری؟
این فعال سیاسی اصلاح طلب با بیان اینکه ما شاهد بودیم افراد زیادی ظرف انتخابات گذشته رد صلاحیت شدند، اظهار کرد: بسیاری از آنها اصرار کردند که به آنها توضیح داده شود که به چه علت رد صلاحیت شده‌اند، اما شورای نگهبان محض نمونه تا امروز یک‌بار هم نگفته است دلیلش برای رد صلاحیت‌ افراد چه بوده است. فقط و فقط بسنده کرده‌اند به یکسری مفاهیم کلی؛ مانند اینکه فلان فرد نظام جمهوری اسلامی را قبول ندارد یا فلان فرد اصل ولایت فقیه را قبول ندارد. این‌ها مفاهیم کلی است؛ ما که دستگاه نظام سنج نداریم یا دستگاه ولایت فقیه سنج و … نداریم، بنابراین اگر کسی بگوید من نظام جمهوری اسلامی ایران را قبول دارم یا ولایت فقیه را قبول دارم نمی‌توانید او را رد صلاحیت کنید و بگویید نه شما این‌ها را قبول ندارید.
قبول نداشتن نظام یا قانون اساسی تبدیل به برچسب شده است
زیباکلام با بیان اینکه متاسفانه قبول‌ نداشتن نظام، قانون اساسی و اصل ولایت فقیه در حقیقت برچسبی شده است تا شورای نگهبان با توسل به آن بتواند تمام کسانی را که به لحاظ سیاسی با آنها مشکل دارند را کنار بگذارند، گفت: موارد زیادی وجود دارد که افراد در جلسه‌ای که مورد تائید شورای نگهبان نبوده است، شرکت کرده از جمله مراسم ختم و عزاداری؛ یا فردی یک بیانیه سیاسی را امضا کرده یا در جایی سخنرانی کرده و یا مطلبی را نوشته است که به مذاق برخی خوش نمی‌آید، شورای نگهبان این فرد را رد صلاحیت کرده است. موضوعی که هیچ ربطی به قبول داشتن یا نداشتن قانون اساسی، نظام جمهوری اسلامی یا اصل ولایت فقیه نداشته است، یعنی انگیزه شورای نگهبان کاملا سیاسی بوده است و چون آن فرد از نهاد حاکمیت و یا نهادهایی که مورد تائید شورای نگهبان هستند انتقاد کرده است  این انتقاد موجب شده تا شورای نگهبان آن فرد را رد صلاحیت کند.
ممکن است من هم انتقادات زیادی داشته باشم اما به معنی قبول نداشتن نظام نیست
وی تصریح کرد: این همان رویه‌ای است که هیچ کشوری با مبنای دموکراسی و مردم سالاری آن را به کار نمی‌بندد و ما به هیچ عنوان نمی‌بینیم نامزدها به لحاظ سیاسی انتقاداتی را نسبت به ساختارهای حاکمیتی مطرح کرده باشند. بنده ممکن است انتقادات زیادی به نظام داشته باشم و این انتقادات را به اشکال  مختلف مطرح کرده باشم اما این انتقادات به معنای آن نیست که نظام را قبول نداشته باشم. زیباکلام در پاسخ به این سوال که «فکر نمی کنید، خلاء قانونی دست شورای نگهبان را بسته است و نباید بار همه اشکالات را بر دوش این نهاد گذاشت؟»، گفت: من صادق زیباکلام معتقد هستم بزرگترین مشکل قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران این است که توسط حقوق‌دانان نوشته نشده است. شورای نگهبان قطعا به دلیل گفتن همین حرف صادق زیبا کلام را رد صلاحیت می‌کند اما آیا گفتن این حرف که قانون اساسی ما توسط حقوق‌دانان نوشته نشده است و توسط فقها و مجتهدین نوشته شده است از سوی صادق زیباکلام به این معنی است که او به قانون اساسی اعتقاد ندارد؟! خیر بلکه به این معنی است که من به این قانون انتقادات جدی دارم اما به این هم اعتقاد دارم که تا زمانی که این قانون اساسی وجود دارد خود را مکلف و متعهد به آن می‌دانم. بنابراین به نظرم رفتار شورای نگهبان مغایر با ابتدایی‌ترین و اولیه‌ترین اصول دموکراسی است.
هزاران نفر در قالب مفتش برای شورای نگهبان تحقیقات محلی می کنند
وی درخصوص برخی ادعاها مبنی براینکه ممکن است ابلاغیه ها یا توصیه هایی درباره برخی کاندیداها به شورای نگهبان شود که خارج از نظرات مراجع چهارگانه باشد،اظهار داشت: درست است که قانون برای شورای نگهبان چهار مرجع را قرار داده است تا شورای نگهبان با استناد به آنها صلاحیت افراد را بررسی کند اما اساسا شورای نگهبان محلی به آنها نمی‌گذارد. شورای نگهبان هزاران نفر را در اختیار دارد که مثل مفتش تحقیقات محلی می‌کنند و در مواردی که اساسا نه به شورای نگهبان و نه به هیچ نهاد دیگری مربوط نمی‌شود تحقیقات محلی می‌کنند و در نهایت بر اساس تحقیقات محلی خود  و آن هزاران افراد و اکنافی که گزارش تهیه می‌کنند، تصمیم می‌گیرد و تنها به آن گزارشات استناد می‌کند.
شورای نگهبان خود را فراتر از مراجع چهارگانه می داند
این استاد علوم سیاسی گفت: شورای نگهبان کاری ندارد که آن چهار مرجع چه گفته‌اند و آیا این فرد را مورد تائید قرار داده اند یا خیر بلکه می‌گوید من مسوول اجرای انتخابات هستم و برای خود حق رسیدگی به صلاحیت نامزدها را قائل شده است و خود را فراتر از آن چهار مرجع می‌داند. زیباکلام همچنین در پاسخ به نقدهایی که درباره احتمال دخیل شدن گرایشات سیاسی اعضای شورای نگهبان در بررسی صلاحیت کاندیداها مطرح می شود و گلایه شورای نگهبان از خلاءهای قانونی در این خصوص، گفت:به هیچ عنوان مشکل  حقوقی نداریم. البته مشکل حقوقی داریم اما به این معنا که شورای نگهبان قانون را زیر پا می‌گذارد و به گزارشات آن چهار مرجع توجه نمی‌کند و تنها به گزارشات خفیه نویسان خود توجه می‌کند که اساسا هیچ جایگاهی در قانون ندارند.
طنز است اگر بگوییم شورای نگهبان به همه کاندیداها به یک چشم نگاه می کند
وی تاکید کرد: اما اینکه آیا شورای نگهبان برخورد سیاسی می‌کند یا خیر این دیگر طنز است که بگوییم شورای نگهبان همه را به یک چشم نگاه می‌کند. ما کافی است از ۵ یا ۶ دوره و یا حتی یک دوره نامزدهای انتخاباتی که رد صلاحیت شده‌اند آمار بگیریم تا ببینیم این ردصلاحیت‌ها چند درصد به منتقدین و معترضین به حاکمیت دارد و چند درصد مربوط به غیر منتقدین و اصولگرایان هستند. من فکر می‌کنم یک ارزیابی اولیه نشان می‌دهد بخش قابل توجهی که رد صلاحیت می‌شوند تعلق به طیف اصلاح‌طلب و تعلق به طیف معترض و منتقد به حاکمیت نظام دارند.