اگر فکر میکنید از فردای روز ۲۲ بهمن ۵۷ که انقلاب پیروز شد، همه چادر به سر کردند و حجاب گرفتند، سخت در اشتباهید. بعد از پیروزی انقلاب کلی ماجرا بر سر این حجاب درست شد که
احتمالا آنهایی که کمی پا به سن گذاشتهاند، این ماجراها را در خاطرات انقلابیشان ثبت کردهاند. حالا که این روزها سر حجاب دعواست و هر کسی درباره اجرای قانون طرح حجاب و عفاف اظهارنظر میکند، میتوان سراغ خیلی حرفهای دیگر هم در این رابطه رفت، میتوان نگاهی گذرا هم به چگونگی قانونی شدن حجاب در کشور انداخت. شاید این نگاه بتواند در عوض کردن شرایط موجود راهگشا باشد.
۱۵ اسفند ۵۷
هنوز یک ماه هم از پیروزی انقلاب نگذشته است. زنان بیحجاب در ادارهها و سازمانهای مختلف فعالیت میکنند و این موضوع باعث ناراحتی بسیاری از انقلابیها شده است. امروز امام (رحمتاللهعلیه) اولین نطق تاریخیشان را درباره مسأله حجاب انجام میدهند و میفرمایند: «وزارتخانه اسلامی نباید در آن معصیت بشود. در وزارتخانههای اسلامی نباید زنهای بی حجاب بیایند. زنها بروند؛ اما با حجاب باشند. مانعی ندارد بروند کار بکنند، لکن با حجاب شرعی باشند.»
۱۶ اسفند ۵۷
با سخنرانی رهبر انقلاب، موجی از اعتراض توسط زنان بیحجاب در جامعه به راه میافتد. عدهای رسما با برپایی همایشها و گردهماییهایی، مقابل این فرمان امام (رحمتاللهعلیه) میایستند که از جمله این اعتراضها میتوان به گردهمایی چند هزار نفری در دانشکده فنی دانشگاه تهران، اعتراض کارکنان زن قسمت فروش هواپیمایی ایران، اعتراض دانشآموزان مدارس دخترانهای همانند مرجان هشترودی، خوارزمی و آذر، اعتراض کارمندان زن بیمارستانهایی مثل بهآور و هزار تختخوابی، اعتراض زنان شاغل در مخابرات (بخش ۱۱۸ و ۱۲۴) و اعتراض کارکنان وزارت خارجه اشاره کرد.
۱۷ اسفند ۵۷
بهدنبال گسترش تشنج میان زنان باحجاب و بیحجاب و هم چنین با زیاد شدن دامنه تعرض بعضی افراد غیرمسئول، به انگیزههای گوناگون، به زنان بیحجاب در روز ۱۷ اسفند، دفتر امام خمینی (رحمتاللهعلیه) اعلامیهای صادر میکند که در آن آمده است: «هرگونه تعرض به زنان بیحجاب ممنوع است و ارگان مسئول موظف به برخورد با افراد خاطی هستند.»
۲۰ اسفند ۵۷
دو مصاحبه رسانهای مهم در این روز درباره حجاب انجام میشود؛ یکی از سوی عباس امیر انتظام، معاون نخستوزیر و سخنگوی دولت وقت و دیگری توسط آیتالله طالقانی. امیر انتظام در مصاحبهاش نظر دولت و نخستوزیر – بازرگان – را درخصوص حجاب اینطور اعلام میکند: «بدیهی است که نخستوزیر و خانواده ایشان، از قدیم طرفدار، مشوق و مقید به حجاب در حد معقول، عملی و صحیح اسلامی آن بودهاند، ولی ایشان و همه آقایان وزرا، معتقد و عامل به آیه کریمه «لا اکراه فیالدین» هستند و دستور اجبار برای خانمها صادر نمیکنند…»
آیتالله طالقانی هم میگوید : «حجاب ساخته من و فقیه و دیگران نیست؛ این نص صریح قرآن است…جنجال راه نیندازید و همانطور که بارها گفتم، همه حقوق حقه زنان در اسلام و محیط جمهوری اسلامی محفوظ خواهد ماند و از آنها خواهش میکنیم که با لباس ساده، با وقار، روسری هم روی سرشان بیندازند؛ بهجایی برنمیخورد… حضرت امام خمینی نصیحتی کردند مانند پدری که به فرزندش نصیحت میکند، راهنماییش میکند که شما اینجور باشید به این سبک باشید…»
۱۲ فرودین ۵۸
مردم بهطور قاطع به جمهوری اسلامی رأی میدهند و مسلما با برپایی این نوع حکومت، حضور زنان بیحجاب در جامعه به هیچوجه قابلپذیرش نیست. از نیمه دوم فروردین همان سال، طرحهایی هم چون پاکسازی در مطبوعات، طرح جدید گزینش دانشجو، زنانه و مردانه کردن پلاژهای دریا و ممنوعیت برگزاری تظاهرات و اجتماعات در دانشگاه تهران مطرح شد و به اجرا درآمد. از این تاریخ به بعد یک حرکت خودجوش میان مردم بهوجود آمد تا با بیحجابی مقابله کنند. بسیاری از مغازهدارها تابلویی مقابل فروشگاهشان قرار دادند که روی آن نوشته شده بود: «از پاسخگویی به خانمهای بیحجاب معذوریم.» این روند تا تابستان سال بعد ادامه دارد و حرکت خودجوش مردم، بسیاری از بیحجابها را مجبور به رعایت پوشش شرعی میکند.
۱۳ تیر ۱۳۵۹
مقابله خودجوش مردم با بیحجابی، بسیاری از بیحجابان را مجبور به عقبنشینی کرده است، ولی هنوز هم حضور بیحجابان با پوششی نامناسب در جامعه احساس میشود. امام (رحمتاللهعلیه) در این روز طی یک سخنرانی در حسینیه جماران، شدیدا از دولت انتقاد میکند که چرا هنوز نشانههای شاهنشاهی را در ادارات دولتی از بین نبرده است. ایشان به دولت بنیصدر، ۱۰ روز فرصت داد تا ادارهها را اسلامی کند. بعد از این سخنرانی، تعرض به زنان بیحجاب دوباره شدت گرفت، به همین دلیل بلافاصله امام (رحمتاللهعلیه) پیامی خطاب به ملت ایران صادر میکند : «ممکن است تعرض به زنها در خیابان، کوچه و بازار، از ناحیه منحرفان و مخالفان انقلاب باشد. از این جهت، کسی حق تعرض ندارد و اینگونه دخالتها برای مسلمانها حرام است و باید پلیس و کمیتهها از اینگونه جریانات جلوگیری کنند.»
۱۴ تیر ۱۳۵۹
بعد از سخنرانی امام (رحمتاللهعلیه) و اطلاعرسانی سریع آن در جامعه، از صبح ۱۴ تیر ۱۳۵۹ ورود زنان بیحجاب به ادارهها و سازمانهای دولتی ممنوع میشود. البته هنوز لباس فرم یا آنچه که بعدها به نام مانتو مشهور شد، رسمیت ندارد، بلکه زنان موظف هستند لباس آستین بلند و پوشیده بپوشند و روسری نیز سر کنند. این روند تا ماه رمضان سال ۱۳۶۰ ادامه مییابد و در این تاریخ، قوانین جدید برای حجاب مشخص میشود.
۱۰ تیر ۱۳۶۰
نماینده دادستان انقلاب در دادگاه مبارزه با منکرات، مقررات مربوط به ماه رمضان را اعلام میکند که بر اساس این مقررات جدید، اماکن عمومی موظف می‌شوند، تابلویی در معرض دید مشتریانشان قرار دهند که روی آن این جمله نوشته شده باشد : «به دستور دادگاه مبارزه با منکرات، از پذیرفتن میهمانان و مشتریانی که رعایت ظواهر اسلامی را نمیکنند معذوریم».
۸ خرداد ۱۳۶۱
نماز جمعه آیتالله هاشمی رفسنجانی در هشتم خرداد سال ۶۱، انتقاداتی را میان قشر حزباللهی آن زمان بهوجود میآورد. او در خلال خطبههای خود از مردم میخواهد که «مرگ بر بنیصدر»، «مرگ بر بازرگان» و «مرگ بر بیحجاب» را از شعارها حذف کنند.
۴ مرداد ۱۳۶۳
تا سال ۱۳۶۲ حادثه خاصی درخصوص حجاب در کشور اتفاق نمیافتد و حتی گروههای معارض، همانند مجاهدین خلق نیز حجاب را رعایت میکنند. اما از سال ۱۳۶۲ کشور با پدیده جدیدی به نام بدحجابی مواجه میشود. کسانی که خودشان حجاب را انتخاب نکرده، بلکه تحت اجبار شرایط موجود از آن استفاده میکردند، بهسمت گرایشهای قبلی خود تمایل می‌شوند و روسریها را عقبتر میکشند. این پدیده که بهدنبال تحرکات جنبشهای فمینیستی در خارج کشور شروع شده است، موجی از تحریک افکار عمومی را بهدنبال دارد، بهگونهای که برخوردهایی بین مردم و افراد بدحجاب صورت میگیرد.
دامنه این برخوردها تا سال بعد ادامه مییابد و بالأخره دادستان عمومی تهران را مجبور به صدور اطلاعیهای میکند. در بخشی از این اطلاعیه آمده است : «به تمام مسئولان در ادارات و سازمانهای دولتی و شرکتها و سایر واحدهای دولتی و خصوصی، اماکن عمومی از قبیل هتلها، مسافرخانهها، تالارها و باشگاههای برگزارکننده مجالس جشن عروسی، غذاخوریها و سایر اماکن عمومی اعلام و ابلاغ میدارد، از تاریخ انتشار این اطلاعیه موظفند از ورود بانوانی که رعایت حجاب و پوشش صحیح اسلامی را نمیکنند، جلوگیری به عمل آورند.»
۱۱ آبان ۱۳۶۳
مجلس شورای اسلامی ایران در سال ۱۳۶۳ قانون مجازات اسلامی را به تصویب میرساند. به موجب ماده ۱۰۲ این قانون، هرکس در معابر عمومی حجاب را رعایت نکند، به ۷۲ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
** با تشكر از ارسال كننده : خانم الف ، مسلم خاني **
