بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ
::درس هشتم به تاریخ : 25 مرداد 94
::قرار چهل روزه : نماز اول وقت
::قرار روز : صلی الله علیک یا باقر العلوم (ع)
::هدیه به : امام محمدباقر علیه السلام
تدبّر در : سوره مبارکه عصر / بخش اول
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
وَ الْعَصْرِ(۱)إِنَّ الْانسَانَ لَفِى خُسْرٍ(۲)
إِلَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْاْ بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْاْ بِالصَّبرِْ(۳)
1 )قسم به زمان
2) همانا انسان در زیان است (دوتأکید آورده شده؛ یکی" اِنّ " است که خودش تأکیده فراوانی دارد ؛ دومی هم " لام" است که برسر فی آمده که این هم باز تأکید است. اینجا دوبار تأکید شده که انسان درخسران است{همانا انسان همانا درخسران است})
3) مگرکسانی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام دادند وتوصیه کردند همدیگر را به حق وهمدیگر را توصیه به صبرکردند.
*کلمه خسر: یعنی خسران؛ خسران یعنی چه؟ خسران با ضرر دوقضیه است.یک مرتبه ما یک معامله ای انجام می هدیم، از این معامله سودی که باید بدست بیاوریم نمی آوریم می گوییم ضرر کردیم. یا اینکه فقط سرمایه هست ولی هیچ سودی بدست نیاورده ایم میگوییم ضرر کردیم. اما خسران به این معناست که ما معامله ای را انجام می دهیم که اصل سرمایه را هم از دست می دهیم.
*کلمه تواصوا: از وّصّیٌ است یعنی سفارش کرد؛ تواصوا در باب تفاعل است یعنی اینکه همدیگر را توصیه می کنند. یک رابطه متقابل است. کسانی که اهل ایمانند همدیگر را توصیه می کنند.
*بِالحَق:مشخص است که توصیه به حق می کنند.
*بِالصَّبر:همدیگر را توصیه به صبر می کنند.
اِنَّ الاِنسانَ لَفی خُسر؛گفته است که انسان مدام در حال از دست دادن سرمایه اش است.چه چیزی باعث میشود که انسان مدام سرمایه اش را از دست بدهد واحتیاج به هشدار دیگران باشد؟ غفلت
پس فضا فضای غفلت از دست دادن سرمایه است. فکرمیکند که در حال به دست آوردن سرمایه است درصورتی که سرمایه از دست می دهد.
آیه محوری: اِنَّ الاِنسانَ لَفی خُسر
ازکجا می فهمیم که انسان نسبت به از دست دادن سرمایه اش غافل است؟ انسان سرمایه خودش رو نمیشناسد وازآن غافل است. وقتی در آیه داره تأکید می کند نشانه این است که انسان نسبت به موضوعی غافل است.
پس این آیه محوری می گوید: انسان در زیان وخسران است. دوتا تأکید آورده: (همانا همانا انسان در زیان است)
چرا باید این همه تأکید کند؟ نشانگر این است که مردم نسبت به چیزی که گفته می شد غافلند.
*رابطه آیه اول و دوم؟ آیه اول قسم است( والعصر؛قسم به زمان) چراقسم؟نقش قسم چیست؟
یکی از نقشهای قسم تأکید هست. پس در این جریان 3 تا تأکید وجود دارد. یکی خودقسم که تأکیده( والعصر) دومی ( اِنَّ ) و سومی (لام)که باز تأکید هست. دراین سوره سه تا تأکید آورده واین نشانه اهمیت این مطلب است که بگوید انسان درخسران است.
حالا میخواهیم رابطه آیه 1 و2 را بدست بیاوریم؛
چه رابطه ای بین این دوآیه وجود دارد؟مثلا فرض کنیم ما برای اثبات حرفمان از قسم والله و... استفاده می کنیم. آیا این تصادفی انتخاب شده یا بین قسم و جواب قسم رابطه ای وجود دارد؟ ما ادعامون اینه که در قرآن هیچ اختلافی وجود ندارد. لذا هیچ مطلبی اتفاقی نیست .اگر یک جایی گفت: والعصر نمیشه در سوره والعصر بگه والشمس وبالعکس. چون این ها باحساب وکتاب است.
*وَلَوْ کَانَ مِنْ عِندِ غَیْرِ اللّهِ لَوَجَدُواْ فِیهِ اخْتِلاَفًا کَثِیرًا:اگر از نزدغیر خدا بود شما در آن اختلافات زیادی میدیدید. میگوید شما اگر راست می گویید یک اختلاف پیدا بکنید.نسبت همه چیز با هم پیوند خورده اتفاقی نیست.روی محاسباتی این آیات انتخاب شده است. این نیست که خدا می خواسته شعر بگوید،بگوید خب اینجا کلمه والعصر رو بگوییم قشنگتر است. لذا خود قرآن هم میگوید که به پیامبر میگویند شاعر، اما پیامبر شاعر نیست(تونه شاعری نه مجنون) . هرجا که قسمی وجود دارد باید جواب قسم هم وجود داشته باشد.بین قسم وجواب قسم ارتباط وجود دارد.
قسم به زمان( وَالعَصر)
جواب قسم کدام است؟ اِنَّ الانسان لفی خُسر. قسم به زمان که همانا همانا انسان درخسران است.
سوال: بین قسم وجواب قسم چه رابطه ای وجود دارد؟یعنی چراگفته (والعصر -اِنَ الانسان لفی خُسر)قسم به سرمایه انسان که انسان درحال از دست دادن سرمایه خود هست ومتوجه نیست.
سرمایه انسان چیست؟زمان(همان عمرانسان)
از زمانی که ما متولد میشویم تا زمانی که می میریم این می شود عمر. این عمر چیست؟ سرمایه ماست؛ همان زمان هست . اگر این زمان نبود ما سرمایه داشتیم؟ تا بخواهد انسان به آخرت برسد زمان میبرد واین زمان همان سرمایه انسان است که عمراوست. همین زندگی دنیاست.
میخواهد بگوید قسم به این سرمایه که انسان دارد این سرمایه را از دست می دهد.
در تفسیر مطرح می شود که این مربوط به زمان ظهور حضرت حجت است. زمان زمینه شکوفایی استعداهای انسان است و زمانی که انسان بهترین بهره از سرمایه خود می برد زمان ظهور است. اینجا سوال مطرح میشود : آیا همه ی انسانها دارند زمان را از دست می دهند و درخسران هستند؟ آیه بعد پاسخ می دهد به آیه 2؟میگوید که همه ی انسانها سرمایه را از دست نمی دهند(آیه3)
چه کسانی از دست نمی دهند؟شرط گذاشته:1-الذّین آمنوا 2-عملوالصالحات 3- تواصوا بالحق 4- تواصوا بالصبر
به چهار شرط انسان خسران نمی کند.ممکنه بعضی ها دوتا از این شرطها را داشته باشد اما باز هم کمتر خسران می کند.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
ف - پورسلطان
