و از آنجا که روند زندگی طبیعی هر انسانی ایجاب میکند روزی عهده دار تربیت یک انسان خواهد شد و باید بکوشد که اصول تربیت را بیاموزد تا در اثر نا آگاهی و جهل یک انسان را به تباهی نرساند و در این راه به کسانی اقتدا کند که تربیت یافته مکتب وحی بودند تربیتی که احتمال هر خطایی را در وجود آنان منتفی کرد و ایشان را به کمال شایسته انسانی رساند همان هایی که بر تارک تاریخ بشریت می درخشتد و نورشان هدایتگر همه عالمیان است و پشت کردن به این نور و بهره نبردن از آن بی شک ظلالتی ظلمانی را در پی خواهد داشت. و در این مجال نگاهی به راهنمایی های روشنگر امام علی علیه السلام مرد بی بدیل تاریخ می افکنیم کسی که  والاترین و متعالی ترین انسان های تاریخ و واسطه های فیض ربوبی از ذریه اویند و تربیت یافته مکتب او ...  

امام على(علیه السلام) خطاب به امام حسن(علیه السلام) فرمودند: إِنَّمَا قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخَالِیَةِ مَا أُلْقِیَ فِیهَا مِنْ شَیْء قَبِلَتْهُ فَبَادَرْتُكَ بِالْأَدَبِ قَبْلَ أَنْ یَقْسُوَ قَلْبُكَ وَ یَشْتَغِلَ لُبُّكَ لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْیِكَ مِنَ الْأَمْرِ مَا قَدْ كَفَاكَ أَهْلُ التَّجَارِبِ بُغْیَتَهُ وَ تَجْرِبَتَهُ فَتَكُونَ قَدْ كُفِیتَ مَئُونَةَ الطَّلَبِ وَ عُوفِیتَ مِنْ عِلَاجِ التَّجْرِبَةِ فَأَتَاكَ مِنْ ذَلِكَ مَا قَدْ كُنَّا نَأْتِیهِ وَ اسْتَبَانَ لَكَ مَا رُبَّمَا أَظْلَمَ عَلَیْنَا مِنْهُ.

طبق فرمایش حضرت علی باید گفت هنر فقط برنامه ریزی برای تولد جسمی فرزندان نیست بلکه شناختن تمایلات طبیعى و تمنیات فطرى فرزندان جوانان و ارضاى صحیح و معتدل هر یك از آن تمایلات، اساسى ترین پایه ى تربیت نسل جوان است، این تولد روحی و تلاش برای به آن رسیدن است که مایه خوشحالی و تبریک به والدین است. مربى لایق كسى است كه ابتدا، ساختمان طبیعى جوانان را مورد مطالعه ى دقیق قرار دهد و با بررسى كامل و همه جانبه، تمام خواهش هاى درون آنان را بشناسد و سپس هر كدام را در جاى خود و با اندازه گیرى صحیح و عاقلانه ارضا نماید. چنین تربیتى هم آهنگ با نظام حكیمانه ى خلقت و بر وفق قانون آفرینش است. چنین تربیتى بهترین و پایدارترین تربیت ها است و مى تواند جوانان را به شایستگى بسازد و موجبات خوش بختى و سعادت آنان را فراهم سازد.

در آیین مقدس اسلام، برنامه ى تربیت نسل جوان، بر اساس احیاى تمام تمایلات فطرى، و هدایت همه ى خواهش هاى طبیعى استوار است.

طبق فرمایش حضرت علی باید گفت هنر فقط برنامه ریزی برای تولد جسمی فرزندان نیست بلکه شناختن تمایلات طبیعى و تمنیات فطرى فرزندان جوانان و ارضاى صحیح و معتدل هر یك از آن تمایلات، اساسى ترین پایه ى تربیت نسل جوان است، این تولد روحی و تلاش برای به آن رسیدن است که مایه خوشحالی و تبریک به والدین است

به عقیده ى روان شناسان، دوران جوانى و بلوغ، دوره ى بروز احساسات مذهبى و شكفته شدن تمایلات ایمانى و اخلاقى است.

جوانان از هر ملت و نژادى، به طور فطرى، خواهان معرفت الهى و سجایاى اخلاقى اند. این خواهش عمیق طبیعى باعث شده است كه دانشمندان روان شناس، دوران بلوغ و جوانى را سنین ماوراى طبیعى بنامند و در مباحث «روان شناسى جوان» مستقلا درباره آن گفت و گو كنند. حتّى كودكانى كه در خانواده هاى دور از مذهب و ایمان پرورش یافته اند، در دوران بلوغ علاقه ى بیش ترى از خود نسبت به مسائل مذهبى نشان مى دهند; امّا متأسفانه از آن جا كه بشر به مصداق كلام گُهر بار امیر مۆمنان على(علیه السلام): لَا تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرَّطاً، همیشه در برداشت ها و استنباط ها و در نتیجه در عمل كردها گرفتار افراط ها و تفریط ها یا تندروى ها و كند روى ها است، در این وادى نیز بسیارى به خطا رفته اند.

دسته اى جوانان را یك سره قشرى جاهل، ناشى، نافهم، بى تجربه و اصولا غیر قابل اعتماد مى دانند. این عده جوانان را براى هیچ امرى از امور فردى و اجتماعى لایق و طرف مشاوره و... نمى دانند. به اعتقاد آن ها، جوان باید هم چون موجودى صمٌ و بكم و چشم و گوش بسته به بزرگ ترها توجه كرده و مقلد بى چون و چراى آن ها باشد، و از طرف دیگر، گروهى نیز آن قدر دم از جوان و جوانى مى زنند و آن قدر تعابیر عجیب و غریبى درباره ى آنان به كار مى برند كه گاه امر بر خود جوانان نیز مشوه و مشكوك مى نماید.

این جا است كه جوان در یك وادى حیران و سرگردانى، دُچار اوهام، تخیلات، سرگردانى و در نهایت بى هویتى و سرخوردگى و دل زدگى نسبت به تمام امور حتّى خود مى شود و همیشه از خود مى پرسد كه آیا به واقع من كیستم؟ در كجاى دایره ى هستى واقع شده ام؟ چه ارزشى دارم؟ چه آینده اى در انتظار من است؟ آیا كسى هست كه مرا درك كند؟ اگر موفق نشوم چه؟ اگر شكست بخورم چه خواهد شد؟

فریاد جوان مسلمان در این هیاهوى قرن این است كه: هان!اى رهبران!اى متولیان امر دین!اى دل سوختگان،اى بزرگان و اساتید حوزه و دانشگاه!اى كسانى كه داغ دین بر سینه دارید! مرا دریابید! مرا، دینم را، اندیشه ام را، تفكراتم را، گذشته ام را، آینده ام را، فرهنگم را، ارزش هایم را، میراث پر بهاى اسلامى و ملى ام را و بالاخره من و تمام تعلقات پر ارزشم را دریابید.

مگر نمى بیند كه چگونه عده اى تمام آن را به حراج ابتذال فرهنگى گذاشته و حاضرند آن را به ثمن بخس معامله كنند؟ مگر نمى بینید كه چگونه دشمن براى همه ى این ارزش ها دندان طمع تیز كرده است؟

چنین تربیتى بهترین و پایدارترین تربیت ها است و مى تواند جوانان را به شایستگى بسازد و موجبات خوش بختى و سعادت آنان را فراهم سازد

مگر نه این است كه ما جوانان مسلمان ایرانى، افتخار آفرینان روزهاى پرشكوه انقلاب 57 و هشت سال دفاع مقدس در دهه ى 60 بوده ایم؟ كام تشنه ى جوان، منتظر سیراب شدن توسط یك جواب قانع كننده ى مطابق با فطریات و طبیعیات اوست. پاسخى از سر صدق و صفا.

جوان در این وادى، همیشه به سراغ كسى مى گردد كه خارج از هیاهوى شعارى و بدون آن كه بخواهد از او كالایى بسازد و براى مواقعى خاص استفاده ببرد، بدون آن كه در پس پرده ى شعار حمایت از جوان و جوانان بر موج این شعارها سوار و به اهداف شوم خود برسد، به واقع، او و تمایلات فطرى او و دردهاى نهفته ى در درون او و سۆالات پاسخ نگفته او و هزاران خواسته ى به حق و مشروع او را درك كند و او را بیابد تا مرهمى هر چند مختصر بر دردهاى كهنه اش بگذارد. و چه خوش گفت آن پیر جوان دل و آن ره رو راه على و آن امید دل تمام جوانان مسلمان ایران زمین كه: بى توجهى به دغدغه هاى واقعى جوانان و استفاده از آنان به عنوان كالایى كه تنها در مواقع خاص نظیر انتخابات مورد استفاده دارد، امرى كاملا غلط و بى انصافى به جوانان است.

او جوانان ایرانى مسلمان را، راد مردانى مى داند كه توانستند در دهه ى 50، سرنوشت یك ملت را تغییر داده و در آن هیاهوى فساد و فحشاى حاكم بر جامعه ى آن روز ایران، معجزه ى انقلاب اسلامى را بیافرینند، و در دهه ى شصت، دشمن تا دندان مسلح و متكى به قدرت هاى بزرگ را با شجاعت و فداكارى به زانو در آورد و اكنون نیز نسل جوان ایران مى تواند در دهه ى 80 و 90 كارهاى بسیار بزرگى انجام دهد و خود را به عنوان الگوى جوانان جهان و افكار عمومى ملت ها معرفى نماید.

فرآوری: فاطمه زین الدینی  -  بخش نهج البلاغه تبیان