مقولهی حمایت از كتاب و كتابخوانی برخلاف شعارهای مسئولین صدا و سیما، در رسانه ملی مهجور واقع شده است. گفته میشود شبكههای تلویزیونی برای تولید برنامههای مرتبط با كتاب؛ دستکم در ایام نمایشگاه کتاب؛ هزینههای هنگفتی را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طلب میكنند. قادر باستانی(نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی) در گفتگو با ایلنا؛ در اینباره گفت: رسالت ذاتی سازمان صدا و سیما، حمایت بیدریغ از رشد فرهنگی جامعه است و نماد این رشد فرهنگی، ارتقای حوزه كتاب و كتابخوانی به حساب میآید که صدا و سیما باید راسا در این حوزه هزینه کند، بنابراین انتظار طبیعی آن است كه رسانهی ملی بخش مهمی از امكانات خود را در اختیار حوزهی كتاب بگذارد.
وی افزود: اگر سرانهی مطالعه در ایران، برای جامعه اسلامیمان شرمآور است، یكی از متولیان این كوتاهی، قطعاً مسئولین صدا و سیما هستند كه علیرغم تاكیدات مكرر رهبر معظم انقلاب و سایر مسئولان نظام، هنوز نتوانستهاند كار درخور توجهی كه نتیجهبخش باشد، انجام دهند. نگاه سوداگرانه به حوزهی نشر توسط صدا و سیما به دلیل نگاه کاسبکارانه، یك حركت ضدفرهنگی است و باید تصمیمگیران و برنامهریزان شبكههای رادیویی و تلویزریونی، بابت این نگاه ناصحیح به حوزهی كتاب مواخذه شوند.
این نویسنده خاطرنشان كرد: درست است كه متولی حوزهی كتاب در ساختار جمهوری اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما مگر این وزارتخانه چقدر امكانات رسانهای و چقدر بودجه برای این كار دارد؟ اگر واقعاً وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی سكاندار فرهنگ كشور است، پس چرا در رسانهی ملی به عنوان بزرگترین و تاثیرگذارترین ابزار فرهنگی، هیچ اختیاری ندارد؟ مگر میشود یك وزارتخانه در مقابل نمایندگان ملت، برای كاستیهای فرهنگی پاسخگو باشد، اما اختیاری در سازمانهایی چون صدا و سیما و تبلیغات اسلامی و دهها سازمان و مركز فرهنگی كه از بیتالمال ارتزاق میكنند، نداشته باشد؟ قطعاً این كار اصولی نیست و لازم است به نحوی اصلاح شود.
باستانی تاكید كرد: اگر صدا و سیما بابت تولید هر برنامه مرتبط با حوزه كتاب از وزارت ارشاد پول میگیرد و چنانچه گفته شده است، به علت عدم تامین كامل مالی برنامهها، تعهدات صدا و سیما نیز ناقص اجرا میشوند، بیانگر نگاه سوداگرانهای است كه در چند سال اخیر دامن رسانهی ملی را گرفته و حدّیقفی برای چنین نگاه غیرفرهنگی متصور نیست.
وی اضافه كرد: درحال حاضر صدا و سیما غیر از بودجه كلانی كه از محل بودجه سالیانه كشور دریافت میكند، از محل عوارض واردات گیرندههای تلویزیونی وارداتی و همینطور عوارض دریافتی از هر خانوار در قبض برق و نیز از آنتن فروشی و پخش بیاندازهی آگهی و رپرتاژ از رادیو و تلویزیون، درآمد بسیار هنگفتی پیدا میكند، ضمن اینكه هر سریال و برنامه دیگری با اسپانسرهای رنگارنگ تولید میشود. پس صدا و سیما چه چاه ویلی دارد كه با این همه بودجه ریز و درشت، قادر به ایفای وظیفهی ذاتی خود در تبلیغ كتاب و كتابخوانی و رشد فرهنگی جامعه نیست و باید وزارت ارشاد هزینه آن را پرداخت كند...
این كارشناس رسانه تصریح كرد: اگر رسانهی ملی سازمانی پاسخگو بود، طبیعی است كه حساب و كتاب هزینه خود را بهطور شفاف برای جامعه و افكار عمومی بیان میكرد و این طور نبود كه یك سازمان كاملا فرهنگی به یك بنگاه كاسبكار تبلیغاتی كه فكری جز پول درآوردن ندارد؛ تبدیل شود. رسالت فرهنگی نظام جمهوری اسلامی همانطور كه در قانون اساسی تاكید شده است، رشد فرهنگی آحاد جامعه است و در این مسیر سازمانهای مرتبط باید به ملت پاسخگو باشند و نباید طوری باشد كه خود را مستغنی از پاسخگویی در پیشگاه ملت بدانند.
وی با ذكر نمونه از برنامههای صدا و سیما كه با بودجه كلان اما اهداف كوچك و بیمقدار جناحی تولید میشود؛ خاطرنشان كرد: رسانهی ملی در هشت سال گذشته رویهای را اتخاذ كرده است كه با هیچیك از موازین قانونی و مقررات فرهنگی كشور و نوع تفكر مسئولان عالی نظام سازگار نیست. چهرههایی كه بهطور مرتب در انواع برنامههای رادیویی و تلویزیونی در رفت و آمد هستند؛ اغلب وابسته به تفكری هستند كه در انتخابات مختلف مشخص شدهاند و كمترین پایگاه اجتماعی را بین ملت دارند. افرادی هم در لیست سیاه برنامهها قرار گرفتهاند كه در برخی موارد جزو عناصر اصلی فرهنگی انقلاب اسلامی هستند که متاسفانه با میل مسئولین سازمان صدا و سیما از ارتباط با مخاطبان صدا و سیما محروم شدهاند و البته نخبگان جامعه كه ظاهراً فقط بعد از مرگشان اجازه مطرح شدن در صدا و سیما را دارند.
این مدرس ارتباطات با بیان راهكارهای اصلاح امور تاكید كرد: ضربههایی كه فرهنگ كشور از ناحیهی رسانهی ملی متحمل شده است، كم نیست اما امیدواریم در دورهی جدید چنین مشكلاتی كمتر شود و راه برای انجام وظایف فرهنگی صدا و سیما هموار بشود. دو هفته دیگر زمان مدیریت ده ساله آقای ضرغامی در رسانهی ملی به پایان میرسد و نفر جدیدی برای سكانداری این سازمان مهم و استراتژیك معرفی میشود. من امیدوارم مدیر جدید سازمان به دغدغه اهالی فرهنگ توجه داشته باشد و خصوصاً بحث كتاب را به شكل جدی و نه نمایشی جزو برنامههای اصلی خود قرار دهد.
وی افزود: به نظر من؛ اگر مجلس بتواند بحث یكپارچهسازی در حوزهی فرهنگ را پیش ببرد و طوری باشد كه سازمانهای درگیر در موضوع فرهنگ در قبال عملكرد خود به ملت پاسخگو باشند و امور فرهنگی كشور با مدیریت عناصر فرهنگی و نه عناصر سیاسی و جناحی اداره شود، میتوانیم امیدوار باشیم كه در یك افق ده ساله؛ بخشی از این كمكاریها و بیتوجهیها جبران شود.
باستانی گفت: نباید از نظر دور بداریم كه هدف اصلی انقلاب اسلامی؛ فرهنگی است و دیگر بعداز 34 سال نمیتوانیم بهانهای داشته باشیم كه چرا نسل انقلاب با فرهنگ انقلاب چندان سازگاری نشان نمیدهد. اگر كمكاریها حبران شود و یك نگاه ملی مبتنی بر آموزههای اصیل انقلاب اسلامی در بخش فرهنگ حاكم شود، میتوانیم به آینده امیدوارتر باشیم و بدیهی است كه سهم صداو سیما در این زمینه برجسته است و دیگر بخشهای فرهنگی تحتالشعاع این نقش مهم هستند.
وی در پایان از مسئولان صدا و سیما خواست با حوزهی كتاب مانند بخش صنعت و اقتصاد برخورد نكنند و برنامهسازی و تبلیغ آن را وظیفهی ذاتی خودشان بدانند و از هیچ امكانی برای مطرح كردن كتاب و جریانسازی فرهنگی برای این بخش دریغ نكنند. با اهالی فرنگ مهربانی كنند و نتیجهی این مهرورزی را در رشد فرهنگی كشور و انس مردم با كتاب شاهد باشند.