روايتي از امام صادق (ع) درباره جهاد و انواع آن واژه جهاد، بخشها و شاخههاى گوناگونى از كوشش و تلاش انسانى راشامل مىشود؛ جهاد از مبارزه با نفس و هواهاى نفسانى آغاز، و به وقفنمودن خود براى خدا در قالب تشكلهاى ربّانى الهى و داوطلب شدن براىجنگ و پيكار در راه خدا پايان مىپذيرد، و با كوشش مداوم وخستگىناپذيربراى برپاداشتن حق و انجام امر به معروف و نهى از منكر و مبارزه باستمگران، ادامه مىيابد.
جهاد برترين وسيلهاى است كه مىتوان با آن براى تقرّب به خدا توسّلجست و به حضرت حق نزديكتر شد. خداوند متعال در قرآن مجيد مىفرمايد:
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْتُفْلِحُونَ).
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد از خدا بترسيد و وسيلهاى براى تقرّب به او بجوئيدو در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد.»
از اين آيه استفاده مىشود كه جهاد يك وسيله الهى است كه گاهى واجبولازم است مانند جهاد براى دفاع از مسلمانان و دفاع از دين در برابر خطرها،و گاهى هم سنّت مؤكّد است مانند جهاد در راه تبليغ رسالت خدا و اشاعه دين درجهان.
در حديث شريف نيز اين تقسيم درباره جهاد وارد شده است.
فضيل بنعياض از امام صادقعليه السلام درباره جهاد پرسيد كه جهاد واجب است يا سنّت ؟
امامعليه السلام فرمود: جهاد بر چهار قسم: دو قسم آن واجب و قسم سوّم آن سنّتاست امّا جز در كنار واجب، انجام نمىشود و يك قسم هم سنّت است. امّا دوقسم واجب عبارتنداز: مبارزه انسان با نفس خود در برابر گناهان و معصيتخداوند، و اين والاترين جهاد است؛ و پيكار با كفّارى كه به شما نزديكهستند. امّا جهادى كه سنّت است ولى جز با واجب برپا نمىشود، اين است كهجهاد با دشمن بر همه امّت واجب است و اگر همگى ترك كنند، عذاب الهىدامنگير همه آنان مىشود، و اين جهاد براى امام سنّت است كه همراه امّت به ميدان جنگ برود و با دشمن نبرد كند. امّا جهاد سنّت، هر سنّتى است كه انسانآن را برپا دارد و در راه احيا و برپاداشتن آن مجاهدت نمايد، زيرا كاروكوشش دراين راه از بهترين اعمال و موجب احياى سنّت است. پيامبرگرامى اسلامصلى الله عليه وآله فرمود: «كسى كه سنّت حسنهاى را ايجاد و برپا دارد،براى اوست پاداش آن سنّت و پاداش همه كساني كه بدان عمل مىكنند بدوناين كه از پاداش خود آنان، چيزى كم شود.»
اين حديث از روايات محكمهاى است كه درباره اقسام گوناگون جهاد بهتفصيل سخن مىگويد.
در آيات قرآن و روايات پيامبرصلى الله عليه وآله و اهل بيت طاهريناوعليهم السلام همه انواع جهاد شرح و بسط داده شده است.
منبع : almodarresi.com (باتلخيص)
|