آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی از مراجع معظم تقلید در درس خارج  فقه خود در آخرین جلسه سال تحصیلی حوزه در سال 91-90 طی سخنان مهمی به تبیین چرایی انقلاب ایران و علت نرسدن به برخی از اهداف انقلاب ایران پرداخت.

به گزارش پایگاه  اطلاع رسانی و خبری جماران،آیت‌الله موسوی اردبیلی در این سخنان خواستار عذرخواهی همه مسئولین بویژه روحانیت از مردم به خاطر نارسایی‌ها و مشکلات موجود در کشور شد.

به لحاظ اهمیت سخنان آیت‌الله موسوی اردبیلی متن کامل آن در پی می‌آید:

امروز آخرین جلسه بحث ما در این سال تحصیلی است و آقایان فرصتی در پیش دارند تا سال آینده که معلوم نیست مقدرات الهی چه باشد و آیا بتوانیم باز هم به درس و بحث مشغول شویم یا نه؟ بنده می ‎خواستم در این جلسه نکاتی را خدمت آقایان عرض کنم. البته مدتی است این مسائل ذهن مرا مشغول کرده است و این فرصت را برای طرح آن ها مناسب دیدم.

اولاً، می خواستم عرض کنم تعطیلی دروس حوزوی در گرمای تابستان به معنای تعطیل تحصیل و تحقیق نیست. به کار علمی نباید مثل کار اداری نگاه شود، باید مسائل علمی به دغدغه های ذهنی ما تبدیل شود تا بتوانیم آن ها را به خوبی پی ‎گیری کنیم و به جایی برسانیم. شاید فرصت تعطیلی دروس معمول، فرصت خوبی باشد برای مطالعه در زمینه هایی که فهم ما از اسلام به آنها نیاز دارد، ولی در ضمن دروس مرسوم کمتر مطرح می شود: از تاریخ و سیر و عقاید و تفسیر و اخلاق گرفته تا معلوماتی که شاید علوم اسلامی و حوزوی به شمار نیاید، ولی یک عالم اسلامی باید آن ها را بداند؛ از مسائل روان شناسی و جامعه شناسی و اقتصاد و امثال این ها، البته هر کس به فراخور زمینه ای که در آن کار می کند و علایقی که تعقیب می کند.

بالاخره روزگار عوض شده، مخاطبان آقایان مردمی هستند که غالباً تحصیل کرده اند و شاید تحصیلات عالیه دارند. نباید فکر کنند علمای دین از دنیا بی خبرند. مرادم فقط اطلاع از مسائل جاری و سیاسی دنیا نیست، بلکه مسائل عمیق تر، مسائل فکری مردم که از قضا در زندگی آن ها هم تأثیر دارد و در دیانت آن ها تاثیرگذار است.

مسأله دیگر این که اگر روحانیت اعتباری دارد، مقبولیتی دارد، این اعتبار اصیل نیست، مال خود ماها نیست، این از جای دیگری است. این اعتبار مال دین است، مال پیامبر خدا (ص) و اهل بیت (ع) اوست. اگر مردم به روحانیت ارادت می ‎ورزند، به واسطه این است که ماها را شاگرد مکتب امام صادق (ع) می دانند. ماها باید به لوازم این انتساب ملتزم باشیم. لازمه انتساب به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) این است که خود را پاک گردانیم، خودخواهی و خودمحوری را کنار بگذاریم.

اگر رفتار خارج از ضوابط تقوا و اصول مورد رضایت محمد و آل محمد (ص) از ما سر بزند، این می تواند در عقاید مردم، در اخلاق مردم اثر سوء بگذارد و مسئولیت آن بسیار سنگین است. مردم توقّع ندارند از من و شما رفتار خارج از حیطه تقوا و اخلاق اسلامی ببینند و حق هم دارند. توقع ندارند ببینند ما مبلّغ خودمان هستیم، اسلام را وسیله کرده ایم تا امور خودمان را پی بگیریم. اهل بیت (ع) هم استیکال به دین را مذمت کرده اند؛ استیکال به دین یعنی انسان دین را و ارادت مردم به دین را و اعتقادات مردم را نردبان ترقی خودش بکند.

این وجوه شرعیه ای که مردم در اختیار ما قرار می دهند، ارث پدری ما نیست. این را می دهند که به اسلام خدمت کنیم. صاحب حقیقی این مال(عجّل ا... تعالی فرجه الشریف) وقتی که به اراده خداوند متعال تشریف بیاورند، این اموال را صرف تقویت اسلام می کنند، صرف اعتلای مسلمین می کنند. آقایان چنین تشخیص داده اند که اگر طلاب علوم دینی با این مال تقویت شوند که بتوانند وقت بیشتری را برای درس خواندن اختصاص دهند، به اسلام خدمت خواهند کرد. البته وجوه شرعیه ای که به طلاب می رسد ناچیز است ولی همین هم به اعتبار خدمت به اسلام توزیع می شود.

لذا آقایان محترم باید توجه داشته باشند ما در مقابل ولی الله اعظم(عجّل ا... تعالی فرجه الشریف) مسئول هستیم. اگر درس خواندن ما به درد تقویت اسلام نخورد، به درد دینداری مردم نخورد، معلوم نیست چه وجهی پیدا می کند. از این ناحیه واقعاً باید نگران بود. ما اگر در لباس روحانیت هم نبودیم در قبال دین خدا وظیفه داشتیم، در مقابل همین نعمت های الهی موظف و مسئول بودیم، تا چه رسد به این که زندگی ما و اعتبار ما با خدمت به دین عجین شده است.

البته روزگار ما هم روزگار دیگری شده است. در دوره طاغوت مسئولیت حوزه ها کمتر بود. امکانات در اختیار نبود. فشارها زیاد بود. زندگی طلاب در عسرت بود. صدای ما به مردم نمی رسید. در مقدرات زندگی مردم تأثیر چندانی نداشتیم. خون دل ها می خوردیم تا یک مجله راه بیفتد، تا یک کلاس در یک مسجد دائر شود، تا چهار تا جوان را بتوانیم جمع کنیم. به برکت انقلاب اسلامی فضا عوض شد. مردم به علما اقبال کردند، به حوزه ها اقبال کردند.

مردم از مرحوم امام(اعلی‎الله‎مقامه) صداقت دیدند، دیدند برای دین کار می‎ کند، برای خدا کار می کند، لذا به او روی آوردند. جوان‌هایشان را به میدان فرستادند. همه برکات این انقلاب هم مال آن صداقت ها و آن فداکاری هاست. خدا را هم شاکریم که این نعمت را به ما ارزانی داشته است. البته نگران هم هستیم نکند با سوء عمل خودمان این فرصت طلایی را از دست بدهیم. اگر این انقلاب ضایع شود، علاوه بر فرصت هایی که از یک ملت ضایع شده است، آبرو و اعتبار روحانیت شیعه هم مخدوش میشود. امروز ما از میراث آبرو و اعتباری بهره می بریم که طی قرن ها و با خون دل ها و مرارت ها فراهم آمده و خودخواهی ما یا کوتاهی ما یا بدون تأمل و تدبیر عمل کردن ما خسارت های سنگینی به بار می‌آورد.

البته سنگ‌اندازی دشمنان و بدخواهان این انقلاب را هم نباید نادیده گرفت، ولی اگر خود ما درست عمل کنیم، هیچ عامل خارجی نمی تواند رابطه ما را با خدای تعالی و با مردم مسلمان خراب کند. آن چه نگران کننده است کارهایی است که عنایت حق تعالی را از ما بر می گرداند. خدای سبحان می فرماید: «ذلک بأنّ الله لم یک مغیّراً نعمة أنعمها على قوم حتّى یغیّروا ما بأنفسهم». اگر عنایت خدا از ما برگشت، مردم هم از ما می برند. نه این که شخص من و جنابعالی مطرح باشیم، ممکن است مردم با رفتار من و شما از دین روی گردان شوند.

البته حق اینست که عمل ما و قصور و تقصیر های ما ربطی به مکتب نورانی اسلام و تشیع ندارد، ولی مع الاسف مردم این طور قضاوت نمی کنند. اگر از ما بدی ببینند به پای دین می گذارند. واقع این است که با همه برکاتی که این انقلاب و نظام داشته و دارد و مرهون فداکاری ها و خون های پاک است، قصور و تقصیرها هم زیاد است. گاهی کارهایی می کنیم که موجب یأس و بدگمانی مردم شده است. امروز جوان های زیادی اعتماد و علاقه شان سست شده است. ایمان هایی در معرض خطر است. این ها تلفات سنگینی است که باید جدی گرفته شود. اگر رفتار من، گفتار من، اخلاق و منش من، کوتاهی من، تزلزلی در ایمان حتی یک نفر ایجاد کرده باشد، کافی است که خواب از چشمم ربوده شود.

بنده از اولی که با هزار سختی و مشقت، با هزار تهدید و فشار که در دوره رضاخان و پسرش وجود داشت، وارد عالم طلبگی شدم تا وقتی که فعالیت های اجتماعی و سیاسی را شروع کردم، بعد هم که انقلاب پیش آمد و خواسته یا ناخواسته زیر بار مسئولیت رفتم، بعد هم که ممحّض در بحوث علمی حوزه شدم، چه آن زمان که مدارس مفید را در تهران  راه ‎اندازی کردم، چه کانون توحید را، چه دانشگاه مفید را در قم و کارهای دیگری که انجام شده است، چشمم و امیدم به فضل و عنایت الهی بوده است. خواسته ام به اسلام خدمتی کرده باشم. فعالیت های حوزوی به همین نیت بوده، کارهای اجتماعی و سیاسی به همین نیت بوده است، همراهی با مرحوم امام (قدس سره) و انقلاب به همین نیت بوده است.

اما حالا بعضی کارها و نتایج را که می بینم، نگران می شوم که نکند ما در انجام وظایف مان قصور یا تقصیری داشته ایم. آن روز که دوستان ما مبارزه می کردند، آن روز که فداکاری می کردند، خیلی بهتر از این را توقع داشتند. نکند فردا در مقابل خدای تعالی، در مقابل صاحبان حق در این مسیر، در برابر این ملت، شرمنده باشیم. عمر دنیا زود می گذرد و من در سن و سال و وضع و حالی هستم که باید بیش از شما به فکر باشم.

می خواهم از این فرصت استفاده کنم و خطاب به ملت شریف ایران، به خانواده های شهدا، به جانبازان، به همه کسانی که زحمت کشیده اند، عرض کنم ما خیرخواهانه پا در این راه گذاشتیم، اما شاید کوتاهی کرده ‎ایم، شاید غفلت کرده ایم. اگر مشکلات و نارسایی هایی که هست به من مستند است، از همه عذر می ‎خواهم. ما دلمان می خواست و می خواهد که ملت ما سربلند باشند، اخلاق و ایمان در میان جامعه ما رونق داشته باشد، ملت ما خوب زندگی کنند. اگر بنده کاری کرده ام که نباید می کردم یا ترک فعلی کرده ام که باید انجام می دادم، از همه عذر می خواهم، از همه حلالیت می طلبم. من از طرف خودم حرف می زنم، به دیگران کاری ندارم.

من از کارهای کرده و نکرده خودم نگرانم. اگر همه ما درست عمل کرده بودیم وضع این نبود. ولی گمان می کنم همه ما،  همه مسئولین، از سابق تاکنون، باید از مردم عذرخواهی کنیم. ضرورت این کار البته برای مسئولینی که در لباس روحانیتند بیشتر است.

عذرخواهی و حلالیت طلبی از ذوی الحقوق، سنت و سیره حسنه است. مردم ما می بینند ما خطاهای خودمان را، قصور و تقصیرهای سنگین خودمان را به روی خودمان نمی آوریم و حتی گاهی‌ اوقات طلبکار هم می ‌شویم! اما رئیس فلان کشور یا وزیر بهمان مملکت به خاطر یک اشکال که ممکن است به نظر ما مهم هم نباشد، عذرخواهی می کند. وقتی‌ ما چنین عمل می‌ کنیم، مردم از کجا بفهمند که این سنت حسنه، دستور اولیاء معصومین (ع) است. حضرت امیرالمؤمنین (ع) به حاکم منصوبش دستور می دهد که اگر مردم گمان خطا و اشتباه و ظلم بر تو داشتند به ایشان توضیح بده، عذر خود را برای آنان بیان کن.

رسول خدا (ص) با آن عظمتش، بنا به نقل مشهور، از مردم حلالیت طلبید و در مقابل ادعای یک نفر آدم عادی برای قصاص آماده شد. همه می ‌دانیم که به نص قرآن کریم، پیامبر و اهل بیت علیهم السّلام معصومند و از آن‌ ها گناه یا خطایی سر نمی زند. این که آن حضرت چنین کاری کرده است، شاید می خواسته به ما یاد بدهد که در برابر مردم چگونه عمل کنیم.

بگذارید مردم این ها را از ما هم ببینند؛ در ما حس مسئولیت ببینند. ببینند که ما خود را در برابر آنان مسئول می‎ دانیم، آن ها را ولی نعمت خود می دانیم. مگر امام نمی فرمود این مردم ولی نعمت ما هستند. مگر ما از پیامبر خدا (ص) و ائمه (ع) بالاتریم. آن ها پاک و معصوم بودند و ما خطاکار و گنه کاریم. این چیزهایی که در سیره پیامبر (ص) و ائمه (ع) آمده، برای این نیست که آن‌ ها را فقط در منابر یا سخنرانی ‌‌ها برای مردم تعریف کنیم؛ بلکه باید پیش از همه خودمان به آن‌ ها عمل کنیم.

پس صادقانه به اشکالات اقرار کنیم و از خطاها عذرخواهی کنیم، تا صداقت ما دل مردم را گرم کند. از این نترسیم که ما را متهم به عوام فریبی کنند. مردم از کلام ما، لحن صداقت را می فهمند. اگر صادقانه عذرخواهی کنیم و درصدد تدارک مافات باشیم، مردم می فهمند، خدای تعالی هم یاری می کند. نکند خدای ناکرده از این همه تلاش و فداکاری نتیجه مطلوب نگیریم. نکند فردای قیامت پشیمانی و شرمندگی بر ما عارض شود. نکند آیندگان از ما به بدی یاد کنند. ذکر خیر بندگان عماره صلاح و سداد حکمرانان است.

نکته ای نیز باید در این جا عرض کنم و آن این که متأسفانه برخی از افراد، کورکورانه با تقلید از برخی اعمالی که در کشورهای غربی مد شده، برای این که خود را متمدن و پیشرو نشان دهند، مرتکب رفتارهایی می شوند که هیچ گونه توجیه عقلی و منطقی ندارد. اگر کسی اعتقادات ما را قبول ندارد، خوب نداشته باشد، ولی این مجوز اهانت و هتک حرمت نیست. آزادی بیان در هیچ منطق و فرهنگی به معنای آزادی اهانت نیست. در کشورهایی هم که خود را داعیه دار آزادی می دانند، گاهی اوقات برای اهانت به افراد مجازات هایی را در نظر می گیرند که شاید اگر فرد اهانت کننده به جای اهانت صدمه ای جسمی و جانی وارد کرده بود به آن مقدار مجازات نمی شد. مگر می توان گفت که اهانت به یک انسان مجاز نیست ولی اهانت به اعتقادات ملیون ها انسان مجاز و بی اشکال است. کدام عقل و منطقی این را قبول می کند؟!

البته این به  معنای مجاز نبودن نقد عقاید ما نیست. ما از این که کسی بیاید و با بیان منطقی بخواهد با ما در خصوص عقایدمان بحث و گفتگو نماید استقبال می کنیم و سیره ائمه اطهار (ع) و علمای امامیه همواره بر همین منوال بوده است، اما فاصله بین نقد علمی و اهانت زیاد است و مردم خود به راحتی می توانند فرق بین این دو را تشخیص دهند. به مردم عزیز هم عرض می کنم این اشکالات و نارسائی هایی که می بینند، این ها از ماست و مسئولیت آن هم با ماست. این ها ربطی به خدا و اسلام و تشیع و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام ندارد. اگر مردم به خاطر این مشکلات به من و امثال من تندی کردند، جای گله ندارد، اما اگر خدای ناکرده به دین و پیامبر (ص) و ائمه (ع) جسارت شد، باید متوجه بود عذری در این مورد پذیرفته نیست و باید پاسخ گوی آن در پیشگاه خدا و رسولش باشند.

ان‌شاء الله که همه شما موفق باشید و اگر به فعالیت ترویجی و تبلیغی مشغول شدید با کلامتان و بخصوص با عملتان این مردم شریف را به دین و ایمان نزدیک تر کنید.

منبع : جماران