در آستانه هزار و پانصدمین سال میلاد پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)، ستاد خبری سیوسومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران بر آن است تا در قالب یک پرونده دهگانه به معرفی و بازخوانی منابع معتبر سیره نبوی بپردازد. منابعی که در طول قرون مورد توجه و اعتماد شیعه و اهل سنت بودهاند.
به گزارش جماران به نقل از ستاد خبری سیوسومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، روز بیستوچهارم آبان که در تقویم رسمی کشور به عنوان «روز کتاب و کتابخوانی» ثبت شده، سالروز درگذشت یکی از برجستهترین و اثرگذارترین متفکران ایرانزمین علامه سید محمدحسین طباطبایی است.
علامه طباطبایی یکی از منادیان بازگشت به قرآن و کلامالله مجید در عصر جدید است. قرآن به عنوان اسوه – متن مسلمانان متنی تمدنساز است و مسلمانان میتوانند با فهمی عصری از آن، قدمهایی بنیادین برای حل مشکلات خود بردارند. علامه طباطبایی با نگارش مجموعه عظیم «المیزان فی تفسیر القرآن» گامی مهم برای فهم مسلمانان از کلامالله برداشت و کار جامعه برای رجوع دوباره به قرآن را آسان کرد.
نکته مهم در تفسیر المیزان در روش تفسیری علامه است. علامه برای نگارش این متن عظیم از قاعده «تفسیر قرآن به قرآن» بهره برد. این روش چون با تکیه بر منبع مشترک میان همه مذاهب اسلامی انجام شده وحدت آفرین است. علامه طباطبایی همچنین درباره وحدت اسلامی نظری صریح دارد که در جلد دوم کتاب «بررسیهای اسلامی» ذیل دوره مجموعه آثار ایشان در انتشارات بوستان کتاب به کوشش مرحوم حجتالاسلام والمسلمین سیدهادی خسروشاهی (ص ۲۵۶) به این شرح منتشر شده است: «اتحاد یا تقریب مذاهب اسلامی به طوری که منجر به فراموشی معارف دینی و متروک شدن دستورات مذهبی نباشد و مزایایی دینی دربر داشته باشد تردیدی در رجحان آن از نظر عقل و منطق نیست.
متاسفانه نیرویی که مسلمانان صدر اول با پیروی از تعلیمات قرآن به دست آورده و در پرتو آن در کمتر از یک قرآن فرمانروایی قسمت اعظم معموره را به دست آوردند، بر اثر اختلاف کلمه و رها ساختن فکر اجتماعی به کلی منحل شد و ثروت واقعی و موجودیت حقیقی شان به تاراج رفت. البته عوامل جدایی تا میتوانستند این دو طایفه بزرگ اسلامی را از هم جدا کردند، ولی همواره باید متذکر این حقیقت بود که اختلاف دو طایفه در فروع است و در اصول دین با هم اختلافی ندارند و حتی در فروع ضروریه دین مانند نماز، روزه، حج، جهاد و غیر آنها متفقاند و همگی قرآن و کعبه را یکی میدانند... هماکنون بر عموم مسلمین لازم است که اتفاق خود را در اصول آیین مقدس اسلام در نظر گرفته و از این همه فشار و ناراحتی که در طول این مدت از بیگانگان و عوامل خارجی کشیدهاند، به خود آمده و تفرقه عملی را کنار گذاشته و در یک صف قرار گیرند.»
در تفسیر المیزان، علامه طباطبایی بارها تأکید میکند که پیامبر مکرم اسلام (ص) تجسم عینی هدایت الهی است و سیره ایشان باید در پرتو آیات قرآن فهم شود، نه صرفاً از طریق نقلهای تاریخی. ایشان در تفسیر آیه «لقد کان لکم فی رسول الله أسوة حسنة» (سوره مبارکه احزاب، آیه ۲۱) چنین نوشتهاند: «مراد از اسوه، الگویی است که انسان در مسیر کمال از آن پیروی میکند و این اسوه در وجود پیامبر(ص)، نهتنها در گفتار بلکه در رفتار، منش و حتی سکوت او جلوهگر است.»
به طور کلی علامه طباطبایی با نگاهی عقلانی و قرآنی، بر ضرورت بازگشت به سیره پیامبر مکرم اسلام(ص) از مسیر فهم آیات و پرهیز از افسانهسازی تأکید میکند. از نظر او سیره نبوی نه مجموعهای از حکایات پراکنده بلکه تجلی عینی هدایت قرآنی در متن تاریخ است و فهم آن نیازمند انس با قرآن، عقل و در نهایت سنت معتبر است.
در هزار و پانصدمین سال میلاد پیامبر اسلام حضرت محمد مصطفی (ص)، ستاد خبری سیوسومین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران بر آن است تا در قالب یک پرونده دهگانه به معرفی و بازخوانی منابع معتبر سیره نبوی بپردازد. منابعی که در طول قرون مورد توجه و اعتماد شیعه و اهل سنت بودهاند.
از «سیرت رسولالله» اثر رفیعالدین اسحاق همدانی گرفته تا «سیره نبوی» ابنهشام، از «دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة» ابوبکر بیهقی گرفته تا «الشفا بتعریف حقوق المصطفى» قاضی عیاض و در عصر جدید از «سنن النبی» علامه طباطبایی گرفته تا «محمد(ص) بر پایه کهنترین منابع» مارتین لینگز همه و همه نهتنها گنجینههایی از روایتهای تاریخی و اخلاقی محسوب میشوند، بلکه آیینهای از دغدغههای معرفتی، تربیتی و تمدنی مسلمانان در مواجهه با شخصیت پیامبر رحمتاند.
هدف این پرونده دعوت به تأملی دوباره در میراث مشترک است، میراثی که میتواند در روزگار تفرقه و تحریف، چراغی برای فهم دقیقتر، عمیقتر و وحدتآفرینتر از سیره نبوی باشد. این مجموعه بهویژه برای نسل جوان فرصتی است برای آشنایی با چهره تاریخی، انسانی و الهی از پیامبر مکرم اسلام(ص) است، چهرهای که در میان اختلافات کلامی و فقهی، همچنان نقطه اتصال دلها و اندیشههاست.