در شرایطی که سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بارها بر ضرورت شفاف‌سازی در امور مرتبط با میراث فرهنگی تأکید کرده است، اداره‌کل میراث فرهنگی قزوین در مواجهه با تخریب بخشی از دیوار تاریخی مسجد النبی از ارائه توضیحات خودداری کرد. این در حالی است که معاون میراث فرهنگی کشور نیز به‌طور مستقیم وارد عمل شد تا ابعاد ماجرا روشن شود.
3.jpg)
جماران؛ مطهره کشاورز محمدیان ـ در خواب غفلت مسئولان میراث‌فرهنگی قزوین، بخشی از دیوار تاریخی مسجد نبی برای ایجاد ورودی جدید تخریب شد؛ اقدامی که گرچه با مداخله به‌موقع و پیگیری دوستداران میراث‌فرهنگی متوقف شد، اما این مسجد تاریخی را در معرض خطر خروج از فهرست ثبت جهانی «مساجد ایرانی» قرار داده است.
چندی پیش، یکی از دوستداران میراث‌فرهنگی هنگام عبور از مسجد النبی متوجه صدای تیشه شده و با ورود به مسجد درمی‌یابد که متولیان در شبستانی کنار ایوان شرقی مشغول تخریب بخشی از دیوار برای ایجاد ورودی جدید هستند.
با مداخله به‌موقع این شهروند و پیگیری از ارگان‌های مربوطه، عملیات تخریب متوقف شد؛ اما تصاویری که به دست جماران رسیده، نشان می‌دهد دیوار تاریخی مسجد النبی آسیب‌دیده و ادامه حفاظت و مرمت آن ضروری است.
این اقدام در حالی رخ‌داده است که نام مسجد النبی در فهرست ثبت جهانی «مساجد ایرانی» قرار دارد و هرگونه مداخله در این اثر نفیس، آن را در معرض خطر خروج از فهرست قرار می‌دهد.
شبستانی که به گفته فعالان میراث فرهنگی قرار بود روی دیوار آن، ورودی تازه ایجاد شود.
خروج ناگزیر مساجد از زنجیره جهانی در صورت مداخلات نادرست
مدیر پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» هم درباره تخریب بخشی از دیوار تاریخی مسجد النبی به جماران گفت: در جریان این امر نیستم. اما اگر مسجدی یا مساجدی با مرمت‌های نامناسب، مداخلات نادرست، دخالت در حریم و غیره پرونده ما را دچار مخاطره کنند چاره‌ای جز خارج‌کردنش از زنجیره نداریم.
رسول وطن‌دوست افزود: هنوز فهرست مساجدی را که می‌خواهیم در «زنجیره مساجد ایرانی» قرار دهیم، نهایی نکرده‌ایم. اگر مسجدی یا مساجدی شرایط لازم را نداشته باشند، از فهرست حذف خواهند شد، زیرا اگر این کار را نکنیم، بقیه پرونده نیز دچار مشکل خواهد شد.
او با بیان اینکه برای بررسی موضوع به قزوین سفر خواهد کرد، گفت: بدیهی است که ما در مورد آثار تاریخی‌مان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستیم و باید این مسائل را حل کنیم.
مدیر پرونده ثبت جهانی «مساجد ایرانی» درباره زمان ارسال پرونده مساجد ایرانی به یونسکو گفت: قرار است پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی بهمن‌ماه به یونسکو ارسال شود، هرچند هنوز مطمئن نیستم، چون دشواری‌های زیادی وجود دارد. اما اگر خدا کمک کند و همه دوستان همکاری کنند و بتوانیم بهمن‌ماه پرونده را ارسال کنیم، سال آینده در شهریور یا مهر نماینده ایکوموس برای ارزیابی به ایران خواهد آمد.
وطن‌دوست درباره وضعیت برخی مساجد توضیح داد: مثلاً مسجد اردستان مشکلش کمتر است و مسجد نطنز هم مسئله زیادی ندارد. مسجد جامع یزد نیز چون قبلاً در حریم سطح جهانی شهر تاریخی یزد قرار داشته، درجه دشواری کمتری دارد. ولی تعدادی از مساجد هستند که باید اقدامات مهم و اساسی درباره آن‌ها انجام شود.
شکوه مسجد النبی قزوین زیر سایه ابهام جهانی‌شدن
دکتر سید محمد دبیرسیاقی در کتاب «سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن» درباره مسجد النبی آورده است: «این مسجد که از حیث وسعت و عظمت و اسلوب ساختمان و استحکام بنا و حسن سلیقه ای که در آن به کار رفته است نه تنها یکی از اعاظم مساجد قزوین است، بلکه در سراسر ایران کم مانند است و آن را فتحعلی شاه قاجار در محوطه وزیر یا چال وزیر که از موقوفات آقا جمال وزیر بوده بنا کرده است».
مسجد النبی به عنوان یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین مساجد تاریخی ایران، در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده و در پرونده ثبت جهانی مساجد ایرانی هم مورد توجه قرار گرفته است و حالا با ادامه شرایط موجود جهانی شدن این اثر باشکوه در ابهام قرار گرفته است.
پرونده «مساجد ایرانی» یکی از مهم‌ترین پرونده‌های میراث فرهنگی ایران در ۵۰ سال اخیر به شمار می‌رود و هدف آن ثبت جهانی مساجدی است که سیر تحول معماری مسجد در ایران، از آغاز دوره اسلامی تا دوران معاصر، را نمایندگی می‌کنند.
متولی میراث فرهنگی در قزوین کیست؟
در شرایطی که سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بارها بر ضرورت شفاف‌سازی در امور مرتبط با میراث فرهنگی تأکید کرده است، اداره‌کل میراث فرهنگی قزوین در مواجهه با تخریب بخشی از دیوار تاریخی مسجد نبی از ارائه توضیحات خودداری کرد. این در حالی است که معاون میراث فرهنگی کشور نیز به‌طور مستقیم وارد عمل شد تا ابعاد ماجرا روشن شود.
وزیر میراث‌فرهنگی در اظهارات اخیر خود، نقد رسانه‌ها را نشانه‌ای از دلبستگی عمیق به سرزمین و مسئولیت‌پذیری ملی دانسته و بر اهمیت همکاری رسانه‌ها با نهادهای اجرایی تأکید کرده است. این مواضع نشان‌دهنده رویکرد دولت در جهت پاسخگویی و شفاف‌سازی در حوزه میراث فرهنگی است.
با این وجود، امتناع مسئولان میراث فرهنگی قزوین از پاسخگویی به رسانه‌ها، به‌ویژه در شرایطی که موضوع به سطح ملی کشیده شده، نه‌تنها مغایر با سیاست‌های اعلامی وزارتخانه است، بلکه می‌تواند اعتماد عمومی به نهادهای متولی حفاظت را تضعیف کند.
نحوه مواجهه با بناهای تاریخی در قزوین، بی‌اعتنایی اداره‌کل میراث فرهنگی این استان به پیگیری‌های خبرنگار جماران و امتناع این نهاد از پاسخگویی، پرسشی جدی را پیش روی افکار عمومی قرار می‌دهد:
متولی میراث فرهنگی کشور در قزوین کیست؟
