تقی آزاد ارمکی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه باید جمهوری اسلامی مورد بازنگری قرار گیرد، اظهار کرد: یکی از کارهایی که به این منظور می‌توان انجام داد، این است جمهوری اسلامی را به قانون اساسی بازگردانیم. اقدام اساسی‌تر دیگر این است که به ایده‌های انقلاب اسلامی برگردیم. در ذیل آرمان‌های انقلاب، قرار بود رفاه مردم بیشتر و فساد کمتر شود و ما کشور سرآمد منطقه باشیم که اکنون هیچ کدام محقق نشده است.
این جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه باید جمهوری اسلامی مورد بازنگری قرار گیرد، گفت: یکی از کارهایی که به این منظور می‌توان انجام داد، این است جمهوری اسلامی را به قانون اساسی بازگردانیم. اقدام اساسی‌تر دیگر این است که به ایده‌های انقلاب اسلامی برگردیم.
تقی آزاد ارمکی در گفت‌وگو با خبرنگار جماران، با بیان اینکه در سال‌های منتهی به انقلاب، جامعه ایران در معرض تغییرات بنیادین قرار گرفته بود، اظهار کرد: در آن سال‌ها هم ارزش‌ها و آرمان‌های جامعه تغییر کرده بود، هم رژیم پهلوی دچار اختلالات درونی و بحران‌های ساختاری شده بود و هم جهان در معرض تغییرات مهم قرار گرفت. در آن دوران هم نسبت به جریان سرمایه‌داری و هم نسبت به جریان سوسیالیستی و کمونیستی، انتقاداتی وجود داشت. مجموع این‌ها، حس تغییر را ایجاد کرده بود و باعث شد جامعه راحت‌تر وارد فضای انقلاب شود. نیروهای اجتماعی نیز به شدت فعال شدند و به دنبال جایگزین برای رژیم پهلوی می‌گشتند و نهایتا انقلاب اسلامی پیروز شد.
وی افزود: در آن زمان مردم حس می‌کردند که در جامعه آزادی و عدالت وجود ندارد و کسی به حرف‌شان گوش نمی‌دهد. بر همین اساس جامعه برای تحقق آرمان‌هایی مانند آزادی، استقلال، عدالت، توسعه و... انقلاب کرد و به همین دلیل تمام نیروها با گرایشات متفاوت، وارد این فضا شدند. یعنی اگر مثلا مسأله اصلی انقلابیون فقط آزادی بود، احتمالا انقلاب پیروز نمی‌شد. در حقیقت این تنوع اهداف باعث حضور تمام مردم در انقلاب شد.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه از فردای پیروزی انقلاب، مسائل رفتهرفته متفاوت شد، عنوان کرد: اولین اتفاق، شکل‌گیری درگیری بین انقلابیون بود و سپس استمرار یافت تا رسید به جایی که در طول این ۴۶ سال، بسیاری از آن نیروها به حاشیه رفتند و به جامعه مدنی پیوستند و بخش کمی باقی ماندند. به علاوه در طی این ۴ دهه، بیشتر از اینکه جامعه و انقلاب برای جمهوری اسلامی مسئله باشد، خود نظام برایش مسأله بود. در این ۴۶ سال، موضوع اصلی برای رهبران جمهوری اسلامی و نیروهای نظام، ساختن جمهوری اسلامی بود، نه تحقق اهداف انقلاب.
آزاد ارمکی ادامه داد: انقلاب برگرفته از جامعه بود، نه یک گروه خاص سیاسی. در جمهوری اسلامی، جامعه و اکثریت مردم به فراموشی سپرده شدند و تمام تلاش‌ها در راستای ارتقای جمهوری بود و همه امکانات هم در همین مسیر مصرف شد و کمتر جامعه و ارزش‌های انقلاب مورد توجه قرار داشت. به همین دلیل اکنون یک شکاف عمده بین اکثریت مردم و اقلیت حاضر در نظام وجود دارد. دولت‌هایی هم که شعار توسعه، عدالت‌خواهی، آزادی‌خواهی و... می‌دادند، نتوانستند ایده‌های خود را اجرا کنند، زیرا بیش از هر چیزی دغدغه خود جمهوری اسلامی را داشتند.
وی با بیان اینکه در طی این ۴ دهه جمهوری اسلامی باید منطبق بر عدالت، آزادی و... مورد بازنگری قرار می‌گرفت، گفت: اکنون اگرچه جمهوری اسلامی بسیار بزرگ شده، اما هیچ کدام از اهداف انقلاب تحقق نیافته است. امروز مشکلات اقتصادی بیداد میکند، مردم نارضایتی شدیدی دارند و نرخ بالای مهاجرت به یک معضل تبدیل است، اما هیچ کدام این‌ها برای جمهوری اسلامی مسأله نیست، زیرا تنها به حفظ خودش فکر میکند و بر همین اساس هم روزبه‌روز خود را گسترش می‌دهد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه اکنون چیزی از انقلاب اسلامی باقی نمانده است، اضافه کرد: جمهوری اسلامی از هر دو بعد جمهوریت و اسلامیت فاصله گرفته است. ما می‌خواستیم این دو وجه متضاد را با هم ترکیب کنیم و نظامی جدید بسازیم، اما به هیچ کدام نرسیدیم. در بعد جمهوریت، می‌بینیم که در انتخابات‌ها، عده‌ای از مردم با ضرب و زور پای صندوق‌ها حاضر می‌شوند اما نهایتا رئیس‌جمهورشان فورا جذب جمهوری اسلامی شده و رابطه خود با جامعه را قطع میکند. در بعد اسلامیت نیز می‌بینیم که بخش زیادی از مردم کلا از دین عبور کرده‌اند. در بدنه خود جمهوری اسلامی هم دین از بین رفته و این همه دزدی، فساد، زور و تجاوز از آن سرمی‌زند.
آزاد ارمکی ادامه داد: زمانی ما می‌گفتیم پهلوی حکومت چهل خاندان است. خب الآن جمهوری اسلامی هم همین گونه است. اکنون اگر کسی فرزند یک فرد شاخص نباشد، نمی‌تواند در جایگاه خاصی در بدنه حاکمیت منصوب شود. باید تمام انتصابات بر اساس شایسته‌سالاری صورت گیرد. ما حتی یک سفیر در خارج از کشور نداریم که آنچنان توانمند باشد که بتواند مسائل کشور را در همان حوزه مأموریت خود حل کنند. همه سفرا بر اساس عضویت در یک گروه خاص سیاسی یا فامیل بودن با یک فرد خاصی منصوب شده‌اند. در مجلس نیز هیچ کدام از نمایندگان درد مردم را فریاد نمی‌زنند.
وی با تأکید بر اینکه حتما حکومت باید کوچک شود، بیان کرد: اکنون شاید از حدود ۹۰ میلیون نفر جمعیت ایران، ۸ میلیون نفر در حکومت حضور دارند و حقوق می‌گیرند و کاری هم انجام نمی‌دهند؛ در حالیکه این تعداد نهایتا باید یک میلیون نفر باشد. در حال حاضر در جمهوری اسلامی یک کار ساده را یک نفر می‌تواند انجام دهد، ۵۰ نفر با هم انجام می‌دهند که اکثرا هم بی‌صلاحیت هستند.
این جامعه‌شناس با تأکید بر اینکه باید جمهوری اسلامی مورد بازنگری قرار گیرد، اظهار کرد: یکی از کارهایی که به این منظور می‌توان انجام داد، این است جمهوری اسلامی را به قانون اساسی بازگردانیم. اقدام اساسی‌تر دیگر این است که به ایده‌های انقلاب اسلامی برگردیم. در ذیل آرمان‌های انقلاب، قرار بود رفاه مردم بیشتر و فساد کمتر شود و ما کشور سرآمد منطقه باشیم که اکنون هیچ کدام محقق نشده است. اگر بر اساس قانون اساسی یا آرمان‌های انقلاب در جمهوری اسلامی بازنگری شود، آنگاه نظام دارای تنها تعداد محدودی نیرو خواهد بود و بخش اعظم سرمایه صرف تقویت طبقه متوسط، جامعه مدنی، هنرمندان و نهاد علم و فرهنگ می‌شود. در چنین شرایطی آرمان‌های انقلاب محقق و مشکلات رفتهرفته حل می‌شود.
