آیت‌الله ابراهیم (حاجی) امینی متولد 1304ش در نجف آباد اصفهان است. آنطور که آیت‌الله امینی در خاطراتش اشاره می‌کند، نجف آباد شهری مذهبی و طلبه پرور بوده است و همین فضا باعث علاقه ایشان به تحصیل دروس حوزوی شد. در آغاز راه طلبگی در فروردین 1321 به قم آمد(ص52) اما به دلیل فشار اقتصادی و قحطی شدیدی که در آن سال‌ها به دلیل اشغال ایران توسط متفقین ایجاد شده بود(ص54) تصمیم به ادامه تحصیل در حوزه اصفهان گرفت.

با ارتحال آیت‌الله العظمی بروجردی و بالا گرفتن آتش اعتراضات به حکومت پهلوی، در سال‌های 41-42 جمعی از فضلای روشنفکر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از جمله را تشکیل دادند که آیت‌الله امینی نیز در بین این افراد حضور داشت(ص209). تبعید امام به ترکیه(سال 43) زمینه را برای حضور فعال‌تر روحانیون انقلابی آماده کرده بود و جامعه مدرسین در این دوره «نه به صورت یک تشکّل خاص، بلکه به عنوان جزئی از مجموعه غالبا از دیگران فعال‌تر بودند»(ص210). پس از پیروزی انقلاب اسلامی آیت‌الله امینی از اعضای فعال و منظم جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که مسئولیت‌هایی همچون ریاست، نایب رئیس، سخنگو و... را در این جامعه بر عهده داشته است(ص225).

یکی از برهه‌های مهم زندگی سیاسی آیت‌الله امینی، از نصب تا عزل آیت‌الله منتظری توسط خبرگان رهبری است. آیت‌الله امینی در دوره‌های اول، دوم و سوم مجلس خبرگان حضور داشت و خود بشخصه شاهد مهم‌ترین وقایعی بود که در مجلس خبرگان تا به امروز رقم خورده است.

در آبان سال 1364 بحث قائم مقامی آیت‌الله منتظری که سابقه مبارزاتی‌اش برای پیروزی انقلاب برای هیچ‌کدام از اعضای خبرگان پوشیده نبود، به تصویب اکثریت خبرگان رسید. به گفته‌ آیت‌الله امینی این تصمیم پس از مباحث مقدماتی و چهار جلسه چهار ساعته و یک اجلاس فوق العاده(ص258) به نتیجه رسید. اما در عین حال فضای حاکم بر روند بحث، فضایی احساسی بود که به نظر آیت‌الله امینی مخالفت با آن نتیجه‌ای نداشت. آیت‌الله امینی می‌گوید: «ناگفته نماند در بین خبرگان هم در آن زمان افراد معدودی از علاقه‌مندان ایشان بودند که به دلایلی با این شیوه انتخاب موافق نبودند ولی در اثر جو احساساتی غالب، جرأت اظهار نظر صریح نداشتند و اگر هم اظهار نظر می‌کردند نتیجه نداشت.»(ص259) البته ایشان تصریح نمی‌کند که منظور از «بعضی از علاقه‌مندان ایشان» چه کسانی بودند و آیا خود ایشان نیز بین این علاقه‌مندان بوده‌اند یا نه؟

آیت‌الله امینی ضمن اشاره به عدم همراهی امام با این تصمیم می‌گوید: «در آن زمان که خبرگان در اجلاس فوق العاده در رابطه با انتخاب آقای منتظری به قائم مقامی در حال مذاکره بودند، آقای محمدی گیلانی در بیخ گوش من گفت: «من در جماران بودم، در بیت امام گفته می‌شد که امام با انتخاب آقای منتظری به قائم مقامی موافق نیست. من نیز همین مطلب را به آقای هاشمی رفسنجانی گفتم، ایشان گفتند امام که نهی نکرده، به علاوه در شرایط فعلی طرح این مطلب به مصلحت نیست، تا ببینیم چه پیش می‌آید»(ص260).

روایت آیت‌الله امینی از روند چهار ساله پس از این تصمیم خبرگان و اختلافات بین امام و آیت‌الله منتظری، روایتی است در میانه دو جریان حامیان امام و حامیان آیت‌الله منتظری. آیت‌الله امینی می‌گوید: «جریان تعدیل آقای منتظری و آماده ساختن او برای تصدّی مقام رهبری از طریق اصلاح دفتر و اعضای بیت مدتی ادامه داشت، و امام همچنان امیدوار بود به هر طریق ممکن در افکار و رفتار او تأثیر بگذارد و عملا شاهد صلاحیت او برای تصدی مقام رهبری باشد ولی متأسفانه نه تنها به نتیجه مطلوب نرسید، بلکه با گذشت زمان و تکرار حوادث، تردید امام بیشتر می‌شد تا اینکه جریان بازداشت و محاکمه سید مهدی هاشمی و موضع‌گیری‌های سخت آقای منتظری در برابر این اقدام پیش آمد.»(ص262).

ایشان که چند روز گذشته در "بیمارستان شهید بهشتی قم" بستری بود شامگاه امروز جمعه 5 اردیبهشت 1399 و همزمان با شب اول ماه مبارک رمضان 1441 دار فانی را وداع گفت.

*موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی