حضرت امام خمینی(س) در پیام نوروزی خود در سال ۱۳۵۹ با اشاره به این‌که پیروزی انقلاب به برکت اسلام، حرکت در مسیر خدا، گرایش به قرآن و فریاد «الله اکبر» به‌دست آمد تأکید کردند: کسى گمان نکند که اشخاصى یا گروه‌هایی پیروزى را براى ما تحصیل کردند. خیر! این خداى متعال بود که وقتى که دید مردم در راه او قیام کرده‌‌اند با آن‌ها همراهى کرد.

امام خمینی(س) در اوّلین پیام نوروزی خود پس از استقرار رسمی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۹ دو محور اصلی را برای این سال مطرح می‌کنند. اوّلین محور بحث «توجه به خدا» است که نتیجه آن توجه نیز، همراهی خداوند و پیروزی بر دشمن اعم از دشمن داخلی و قدرت‌های خارجی است و محور دوم نیز بحث «حفظ آرامش» کشور بوده است؛ چنان‌چه که ایشان خطاب به مردم، مملکت را از آنِ خودشان دانسته و می‌فرمایند: خود شما باید خدمتگزار به این مملکت باشید و آرامش را حفظ کنید.

امام راحل در پایان این پیام یک توصیه نیز به مردم داشت و آن بحث توجه و کمک به اقشار مستضعف جامعه بود آن‌چنان که فرمودند: این ایام سال نو بسیارى از مستمندان، بسیارى از مستضعفین هستند که براى سال نویِشان مثلاً نتوانسته‌‌اند آن چیزهایى را که می‌‌خواسته‌‌اند، بچه‌هایشان می‌خواستند، تهیه کنند. آن‌هایی که دارند به این‌ها کمک بکنند و این جمعیت‌هایی که هستند از ایتام، از فقرا، از مستمندان، از مستضعفین، از این‌ها، به این‌ها رسیدگى بکنند.

حضرت امام خمینی(س) در دومین پیام نوروزی خود در سال ۱۳٦٠ با اشاره به این‌که آن روزی مبارک است که سلطه جهانخواران بر ملت مظلوم ایران و بر سایر ملت‌های مستضعف شکسته شود و تمام ملت‌ها سرنوشت خودشان را به‌دست خودشان بگیرند، بیان نمودند: و من امیدوارم که خداوند این سال را سال رحمت، سال برکت، سال صفا، سال برادرى، سال برابرى، قرار بدهد؛ و تمام ملت و دولت و دست اندرکارها تماماً مجتمع باشند و با هم این کشور را به‌سلامتى و سعادت، همه چیزهایى که احتیاج دارد تهیه کنند و کارسازى کنند و از کارهاى ناشایستى هم که در کشور واقع مى‌شود - و این لازمه یک انقلاب است - جلوگیرى کنند.

مهمترین محوری که ایشان در پیام نوروزی سال ١٣٦٠ بیان می‌کنند «رعایت قانون» است. امام راحل بیان می‌دارند که مملکت ما در سال جدید مملکتى باشد که قانون فقط حکم کند. هیچ‌کس غیر قانون حکم نکند و تمام مجرى قانون باشند؛ و کسى در حدود غیرقانونى عمل نکند، و همه در حدود خودشان عمل کنند.

اما در پیام نوروزی سال 1361 رهبر کبیر انقلاب اسلامی با آرزوی امیدواری نسبت به تقلیب قلوب جهت بریدن از آمال دنیوی به سمت حق تعالی، روشن شدن بصیرت‌ها و تشخیص صلاح و فساد ملت توسط خودش را - که پیش‌تر نیز حاصل شده - در اعلی‌مرتبه آن خواستار شد.

محور پیام امام خمینی(س) در این سال هم دو مسئله است؛ محور اوّل «عمل کردن تمام ارگان‌های دولتی بر طبق قوانین اسلامی» است، آن‌چنان‌که می‌فرمایند: تمام ارگان‌هاى دولتى بر طبق قوانین اسلامى عمل کنند، و مشکلات را به قدرت ایمان و پشتیبانى ملت یکى را بعد از دیگرى از بین ببرند. ما اگرچه مشکلات زیاد داریم، لکن در برابر آن مشکلات یک قدرت انسانى عجیب و یک قدرت خداوندى در دنبالش و در پشتیبانى از او ما داریم. و ما که خداى تبارک و تعالى را پشتیبان خود مى‌دانیم و مقصد ما و مقصد ملت ما آزادى از چنگال دشمنان اسلام است‌.

دومین محور مطرح شده در پیام نوروزی سال 1361 توسط ایشان مسئله «تسلط بر اُمور» است که پس از بیان این محور توصیه به طی نمودن بهتر و بیشتر راه براى خدا و صراط مستقیم انسانیت را نموده و می‌فرمایند: ما بحمدلله به مقامى رسیده‌ایم که دیگر با این وضعى که کشور ما دارد، با این وضعى که جوانان ما دارند، با این تعهدى که بانوان ما دارند، با این تعهدى که کشور ما تمام افرادش دارد، ما در مقابل هیچ مشکلى إن‌شاءالله ضعیف نخواهیم شد.

پیام نوروزی حضرت امام خمینی(س) در سال 1362 رنگ و بویی معنوی دارد؛ ایشان در این سال مردم را پس از بیان آیه شریفه «وَ امَّا بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّث» (و اما نعمت پروردگارت را [به امت‌] بازگوى) در سوره مبارکه ضحی، به «توجه به ذکر و یاد خدا و برای خدا بودن» دعوت می‌نمایند.

دومین محور این پیام در سال 1362 مسئله «خودسازی معنوی» است به‌طوری‌که فرمودند: ما باید هر قدمى که براى پیروزى پیش مى‌رویم، هر قدمى که براى ساختن کشورمان پیش مى‌رویم، چند قدمى براى ساختن خودمان، براى پیروزى بر نفس خودمان، براى پیروزى برشیطان باطنى خودمان قدم برداریم.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در پیام نوروزی خود در سال 1363 به 4 محور مهم اشاره می‌کند. محور اوّل «کوتاه کردن دست دستمکاران از کشور»، محور دوم «برافراشته شدن پرچم اسلام بر سر همه مسلمین و کشورهای اسلامی»، محور سوم «پیشرفت کشور در همه اُمور من‌جمله اخلاق، دیانت، معنویات و مادیات» و محور چهارم «تقویت حس ایمان در ملت و همه مسلمین».  ایشان در پیام نوروزی خود می‌فرمایند: هرکس از شرق و غرب هرچه مى‌خواهد بگوید، ما راه خودمان را داریم مى‌رویم. و امیدواریم که این راه را به آخر برسانیم. و در ادامه بیان می‌دارند: امیدواریم که خداوند تبارک و تعالى ما را توفیق بدهد که در خدمت او باشیم. وقتى در خدمت او هستیم از چیزى باک نداریم‌.

اما در سال 1364 پیام نوروزی حضرت امام خمینی(س) یک محور و شعار مشخص دارد و آن «استقامت» است. ایشان در پیام خود با ذکر آیه شریفه «فَاسْتَقِمْ کَما امِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ» (آن‌گونه که امر شده‌اى استقامت و پایدارى کن همراه کسانى که با تو رجوع کردند) در سوره مبارکه هود، ضمن تفسیر و تبیین این آیه شریفه که استقامت را در مقام اطاعت از امر خداوند می‌دانستند، فرمودند: باید ملت ایران، دولت ایران، ارتش ایران، سپاه پاسداران ایران، همه قشرهاى ایران توجه کنند که استقامت در مقابل ظلم، در مقابل این قدرت‌هاى بزرگ از اُمورى است که امر شده است، استقامت در مقابل دشمن است، امر شده است که استقامت بکنید و اگر استقامت بکنید پیروز هستید.

امام راحل در ادامه می‌گویند: این‌طور نیست که ما در نظر داشته باشیم جنگ بکنیم. از اوّل جنگ نکردیم، جنگ نمى‌خواستیم، از حالا هم نمى‌خواهیم، بعدها هم نمى‌خواهیم، اما صلحى که از جنگ بدتر است هم نمى‌خواهیم. تکلیف ما این است که در مقابل ظلم بایستیم و این کسى که تعدى به ما کرده است، تو دهنى به او بزنیم و تا این قضیه را دنیا قبول نکند این جنگ هست و جنگ هم از طرف آن‌ها هست، از طرف ما نیست. [در واقع‌] زدن این‌طور مراکز [دشمن‌] هم از طرف [خود‌] آن‌هاست.

امام خمینی(س) در پیام نوروزی سال 1365 به 3 محور مهم اشاره می‌کنند. محور اوّل «رسیدن به معرفت الله» بود که در واقع امام خمینی(س) آن را تمام مقصد انبیاء(علیهم السّلام) و علت دعوت به عمل صالح، تهذیب نفس و معارف می‌دانستند. محور دوم «جلوگیری از غرور و دل‌بستگی به دنیا» است آن‌چنان‌که ایشان معتقد بودند، غرور و دل‌بستگی به دنیا برای ما، هم عامل ریا بوده و هم عامل عقب‌ماندگی کشور، از طرفی عدم تفاوت در رویکردها در نسبت با سایر ابرقدرت‌ها را نیز در پی دارد. همچنین سومین محور «اتحاد رزمندگان و همه قوای مسلحه» است، به‌طوری‌که می‌فرمایند: و من امیدوارم که این رزمندگان ما و تمام این قواى مسلحه با هم متحد بشوند. یک جهت داشته باشند – همان‌طورى‌که هستند - و جبهه‌ها را محکم کنند و این شرّى که براى مسلمان‌ها، براى ملت عراق پیش آمده و براى ملت ما، این شر را رفعش کنند و همان‌طورى که خودشان مى‌خواهند، خود رزمندگان ما مى‌خواهند بدون یک وقفه، کار را انجام بدهند و إن‌شاءالله پیروزى را به‌دست بیاورند.

ایشان همچنین بیان می‌دارند: وظیفه همه‌مان، همه‌مان هست که به این جوان‌هایمان، به این‌ راهیان کربلا، به این پاسدارها، به ارتش، به همه قواى مسلحه، به بسیج، به همه دعا بکنیم. آن‌ها دارند اسلام را حفظ مى‌کنند.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در پیام نوروزی خود در سال 1366 یک محور را برای این سال متذکر می‌شود و در واقع سال 66 را سال «اُخوّت و برادری» می‌نامند.

ایشان در پیام خود می‌فرمایند: تمام کسانى که در این کشور متصدى امور هستند، باید برادرى خودشان را حفظ کنند. خصوصاً در این مقطع از زمانى که اگر چنان‌چه یک خللى واقع بشود در برادرى این آقایان، خلل به اسلام واقع مى‌شود. على‌هذا مسئله، مسئله مهمى است و ما در یک مقطع بزرگ و عظیمى واقع شدیم. و چنان‌چه اخوت خودمان را حفظ کنیم، و همین‌طور ارتش و سپاه و بسیج و سایر قواى مسلحه از عشایرى و...، این‌ها هم اخوت خودشان را حفظ کنند، تبعیت کردیم از مولاهاى خودمان (پیامبر اکرم و امیرالمؤمنین صلوات الله علیهما) و به سعادت إن‌شاءالله مى‌رسیم؛ من از خداى تبارک و تعالى خواستارم که این اخوت را بین همه ارگان‌ها، بین مجلسی‌ها و بین دولت، قوه قضاییه و سایر مردم، بین همه قشرهاى ملت حفظ کند. و مهم قضیه هواى نفس است، در همه امور آن چیزى که انسان را به دام مى‌اندازد هواى نفس انسان است. امیدوارم که کسانى که تاکنون با این جمهورى اسلامى، از کسانى که مال خود ایران بودند و با جمهورى اسلامى به توهماتى مخالفت مى‌کردند، از این به بعد از مخالفتشان دست بردارند و آ‌ن‌طورى که رضاى خداست به جا بیاورند. این‌ها بیدار بشوند، هوشیار بشوند و هواهاى نفسانى را از دست بدهند.

رهبر کبیر انقلاب اسلامی در پیام نوروزی خود در سال 1367 «از بین بردن ظلم» را به‌عنوان اصلی‌ترین مسئله در این سال می‌شمارد و می‌فرمایند: زندگى سیدالشهدا(ع)، زندگى حضرت صاحب(سلام الله علیه) زندگى همه انبیاى عالم، همه انبیاء از اوّل، از آدم تا حالا همه‌شان این معنا بوده است که در مقابل جور، حکومت عدل را مى‌خواستند درست کنند. وظیفه این است که ما همه باید همه چیز خودمان را در راه اسلام فدا بکنیم، چنان‌چه اولیاى ما این کار را کردند.

ایشان ضمن توصیه بر ترجمه و شرح ادعیه ائمه(ع) توسط افراد متخصص بیان می‌دارند: و اى کاش کسى مى‌آمد و این ادعیه ائمه(ع) را ترجمه مى‌کرد، این را شرح مى‌کرد، این ادعیه خیلى محتاج به شرح است. و ما اگر این ادعیه را بتوانیم یک اشخاص عارفى، عارف صحیح، دلسوخته پیدا بشود که این‌ها را براى مردم تشریح بکند، همه چیز در این‌ها هست، در عین حالى‌که دعاست. شما ادعیه حضرت سجاد(ع) را مى‌بینید، دعاست‌ اما چه مى‌کند در این دعاها! همه چیز هست، هم معنویات هست، هم قضیه حکومت هست و هم از بین بردن حکومت ظلم، چنان‌چه سیره همه ائمه(ع) نیز بر این بوده است.‌

حضرت امام خمینی(س) در آخرین پیام نوروزی خود در سال 1368 دو محور «تحوّل» و «عمل به سیره انبیاء و اولیاء» را مطرح می‌نمایند. ایشان از تغییرات روحی و حاصل شدن تحول واقعی صحبت می‌کنند و عمل به سیره انبیاء و اولیاء را در جنگیدن و صلح کردن، تنها برای خدا یادآوری می‌کنند و هدف از عمل به سیره آنان را از بین بردن هوای نفس می‌دانند، چراکه انسان در طول عمر مبتلاى به این هواى نفس است که محتاج به ریاضت است.

بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، آخرین پیام نوروزی خود را این‌گونه پایان می‌دهد: من امیدوارم که ملت ایران و همه مسلمانان دنیا یک تحولى پیدا کنند در این سال نو که براى خدا کار کنند. براى سلطه خودشان نباشد. براى پیروزى خودشان نباشد. براى هواهاى نفسانى نباشد. و خداوند إن‌شاءالله همه را توفیق بدهد که در راه خداى تبارک وتعالى مجاهدت کنند. و خداوند همه مسلمین را با هم متفق کند در مقابل کفر جهانی.

*دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی