اگر مداحان ما بخواهند به سبک برخی خواننده‌های کذایی بخوانند و به بهانه جذب اقشار جوان جامعه، الفاظ و ادبیاتی را بکار برند که مناسب نیست، چنین کاری به هیچ وجه صحیح نیست.
جماران، سعید گیتی‌آرا: این روزها که پیش از فرارسیدن ماه محرم، شهرها کم کم رنگ و بوی محرم پیدا می کنند، متولیان برگزاری مراسم‌های عزاداری نیز برای دعوت از مداحان و وعاظ در تکاپو هستند.
در همین رابطه، آیت الله سیدمحمد غروی عضو عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه سراسر کشور معتقد است: نباید اهداف حزبی، گروهی و جناحی را در برگزاری این گونه مراسم‌ها مدنظر قرار داد. مراسم ها باید به گونه ای برگزار شوند که زمینه حضور همگان در آن فراهم باشد. نباید مراسم ها با رنگ و بویی برگزار شوند که تنها یک عده خاصی بتوانند در آنها شرکت کنند یا اگر هم مردم شرکت کنند از حضور خود پشیمان شوند.
مشروح گفت و گوی وی با خبرنگار جماران در پی می آید:
عاشورا همواره باید زنده بماند و شعائر دینی و مذهبی آن مورد توجه قرار گیرد
در آستانه ماه محرم قرار داریم، به نظر شما چه توصیه‌هایی می توان به برگزارکنندگان مجالس عزا داشت؟
ماه محرم ماهی است که یادآور نهضت حسینی در برابر زور زورگویانی است که تمام ارزش‌های اسلامی را زیر پا گذاشته بودند. زیرا اگر امام حسین(ع) با یزید بیعت می‌کرد، چیزی از ارزش‌های اسلامی باقی نمی‌ماند یا آنچه باقی می‌ماند، بسیار ضعیف بود.
اما امام‌حسین(ع) با بیعت مخالفت کردند و شرایطی متفاوت به وجود آمد. لذا ما باید عاشورا را همیشه زنده نگه داریم و از آن حادثه از جهات مختلف درس گرفته و استفاده کنیم. همانطور که حضرت امام روی آن تاکید داشتند و سایر علما تاکید دارند، مراسم‌های عزاداری باید به صورت سنتی و به روال گذشته برگزار شود؛ البته با پررنگ کردن نقاط مثبت آن؛ یعنی به گونه‌ای نباشد که مراسم‌ها سنتی، ولی با برخی حواشی همراه باشد.
ما باید سعی کنیم سنت‌های ریشه‌دار را در برگزاری مراسم‌ها حفظ کنیم و بدون آسیب‌زدن به اصل مقاصد این ماه، باید مراسم‌ها را برگزار کنیم. عاشورا همواره باید زنده بماند و شعائر دینی و مذهبی آن مورد توجه قرار گیرد. با عاشوراست که بار دیگر ارزش‌ها در جامعه زنده شده و توجه به امربه معروف و نهی از منکر بیشتر می‌شود. زیرا امام حسین(ع) برای آن، حرکت خود را شروع کردند و شهادتشان نیز برای حفظ ارزش‌ها و مقابله با منکرها و احیای امربه معروف و نهی از منکر بود.
باید به اشخاصی تریبون دهند که مردم را به اهل بیت و حفظ شعائر عاشورا نزدیک می کنند
ما باید ارزش‌های معنوی و اسلامی را تقویت کنیم. ارزش‌هایی مانند برخورداری اجتماع از معروف و دوری اجتماع از منکر باید بار دیگر در جامعه زنده شود. اگر مراسم‌ها و شعائر ما با این هدف برگزار شود، می توانیم مراسمی خوب و در شأن عاشورا برگزار کنیم. انتظار این است؛ عزیزانی که به امام‌حسین(ع)، شهدای کربلا و اهل بیت وابستگی دارند، تمام تلاش خود را بکار بسته تا این هدف تحقق پیدا کند.
مقصد آنجا نیست که خود و هیئت خود را در این ماه نشان دهیم، بلکه هدف این است که زمینه‌ای برای آن ارزش‌ها فراهم شده که بار دیگر در جامعه بازگو و تبیین شوند. باید روشن شود که چه شرایطی باعث شد تا امام‌حسین(ع) به شهادت برسد؟ چرا امام‌حسین(ع) در مدینه نماند و حرکت کرد و آن اتفاق افتاد؟ چه شد که مدت محدودی بعد از وفات پیامبر(ص)، این‌طور جامعه‌اسلامی به انحراف کشیده شد و حکومت دست فردی چون یزید و امثالهم افتاد؟
کسانی که صاحبان و متولیان برگزاری مراسم‌ها هستند، باید هدف اصلی خود را زنده‌کردن شعائر و ارزش‌ها قرار دهند. آنها باید برای مراسم‌های خود از کسانی دعوت کنند که در این مسیر موفقند. کسانی که از مداحان و وعاظ دعوت می کنند، باید سعی کنند به اشخاصی تریبون دهند که مردم را به اهل‌بیت و حفظ شعائر عاشورا نزدیک می کنند.
نباید مراسم‌ها با رنگ و بویی برگزار شوند که تنها یک عده خاصی بتوانند در آنها شرکت کنند
نباید اهداف حزبی، گروهی و جناحی را در برگزاری این‌گونه مراسم‌ها مدنظر قرار داد. مراسم‌ها باید به گونه‌ای برگزار شوند که زمینه حضور همگان در آن فراهم باشد. نباید مراسم‌ها با رنگ و بویی برگزار شوند که تنها یک عده خاصی بتوانند در آنها شرکت کنند یا اگر هم مردم شرکت کنند از حضور خود پشیمان شوند.
مراسم‌ها باید به گونه‌ای باشند که روح ایثار، وفاق، ارزش‌های اخوت‌اسلامی و رسیدگی به افراد و فقرا را نشان دهند. این مراسم‌ها باید به معنای واقعی مانند کلاسی باشند برای آنکه مردم را به سبک زندگی اهل‌بیت(ع) نزدیک کنند. اگر مداحان در این مسیر بودند که بسیار خوب است، اما اگر نه باید تلاش کنند که در این مسیر قرار گیرند.
از آنها انتظار می رود که مطالعات انبوهی داشته باشند. خوشبختانه کتاب‌های مختلفی در ارتباط با این دهه‌ها و عاشورا وجود دارد که از اعتبار بالایی برخوردار است. متاسفانه گاهی اوقات که من در مراسمی شرکت می‌کنم، می‌بینم؛ روضه‌ای کاملاً جدید که دارای هیچ منبع موثقی نیست، خوانده می‌شود. ما باید روضه خواندنمان نیز بر اساس منابع و مدارک باشد. اگر بر اساس گفته‌های این و آن و توام با بافتن و ساختن باشد، این بسیار بد است.
باید حقایقی که درباره عاشورا و قبل از آن هست، به دور از تحریف برای مردم بازگو شود
نمی‌توان هر مطلبی را به زبان آورد و وقتی کسی اعتراضی کرد، بگوئیم به زبان‌حال حرف زدیم، در صورتی زبان‌حال معنای دیگری دارد. باید دقت کرد که مفاهیمی که در این جلسات مطرح و شعرهایی که خوانده می‌شود، در مسیر اهداف امام‌حسین(ع) باشد و حقایقی که درباره عاشورا و قبل از آن هست، به دور از تحریف برای مردم بازگو شود.
درست است که مداحی نمک‌طعام معنوی مراسمات است، اما متاسفانه برخی مداحان، بدون آنکه دانش کافی داشته باشند، سخنرانی می‌کنند. محور جلساتی که برگزار می‌شود، باید وعاظ و افراد دانشمندی باشند که مسائل را تبیین می‌کنند.
باید سعی شود که در این مجالس، وحدت و یکپارچگی باشد و جنبه‌های ایثاری که در این حادثه وجود داشت به همراه روش اهل‌بیت و امام‌حسین(ع) مطرح شود. باید از طرف دیگر سعی کنیم که دچار اسراف و تبذیر نباشیم. متاسفانه در بسیاری از هیئتها یا مجالسی که برگزار می‌شود، اسراف و تبذیر زیاد است. مردم باید توجه کنند که اگر در چنین مراسم‌هایی حضور پیدا کنند، برای این است تا از مفاهیمی که وعاظ یا مداحان به‌کار می برند، استفاده کنند.
جای تاسف است که افراد معتنابهی که در این مراسم ها شرکت می‌کنند، آخر وقت می‌آیند و توجیه‌شان نیز این است که برای تبرکی می‌آیند. در صورتی که برای مفاهیمی حضور پیدا می‌کنند که اگر برایشان تکرار هم می‌شود، اما لازم است که مورد توجه قرار گیرد.
وعاظ و مداح ها نباید در بحث‌های حاشیه ای ورود کنند/ ورود به این بحث‌ها نیاز به پختگی دارد
مراسم‌ها باید توام با اخلاص برگزار شوند و برای برگزارکنندگانش حالت خودنمایی نداشته باشد. وعاظ و مداح‌ها نباید در بحث‌های حاشیه‌ای ورود کنند، البته ما امروز بحث‌های اجتماعی داریم ولی ورود به آنها نیاز به پختگی دارد. اگر کسانی این پختگی لازم را دارند و حاشیه‌ای برای نظام و انقلاب ایجاد نمی‌کنند، ورود پیدا کنند. در غیراین‌صورت اگر وارد نشوند، بسیار بهتر است.
آنها نباید مجالس امام‌حسین(ع) را از ماهیت اصلی خود بیرون بیاورند و باعث بریده شدن پای یک عده از حضور در مراسم‌ها شوند.
در سال‌های گذشته ما شاهد بودیم که مراسم‌ها مداح محور شده بودند تا وعاظ محور؛ بدین معنا که سخنرانی ها معمولاً حجم کمی از مراسم‌ها را در بر می گرفت. به نظر شما این موضوع تا چه اندازه مهم است؟
این مسأله ضعف کار ما را می‌رساند. در جریان عاشورا و این فرصتی که محرم‌الصفر برای ما به وجود می‌آورد، ما تحریک عواطف و هیجانات را نیاز داریم، اما در کنار آن نیاز به بینش و فهم و معرفت هم داریم. بنابراین کار باید به دست وعاظ سالمی داده شود که اهل مطالعه هستند و بینش لازم را دارند. در واقع باید از چنین وعاظی برای مراسم‌ها دعوت کرد.
برخی مداحان، بدون آنکه دانش کافی داشته باشند، سخنرانی می کنند
این سوال را باید از برگزارکنندگان و صاحبان مراسم‌ها کرد، آنها باید توجه کنند و در این زمینه بیشتر سرمایه‌گذاری کنند. درست است که مداحی نمک طعام معنوی مراسمات است، اما متاسفانه برخی مداحان، بدون آنکه دانش کافی داشته باشند، سخنرانی می‌کنند. محور جلساتی که برگزار می‌شود، باید وعاظ و افراد دانشمندی باشند که مسائل را تبیین می‌کنند.
آنها باید با بیان و ادبیاتی که برای جوانان قابل فهم باشد، مسائل را مطرح کنند. این کاری نادرست است که جلسات به گونه ای تنظیم شود که محور مداحان باشند و احیاناً چاشنی کار برخی از وعاظ باشند. این مسأله با اهداف اهل‌بیت(ع) و کسانی که در این راه شهید شدند و سرمایه‌گذاری کردند، در تعارض است.
در برخی موارد شاهدیم که از اشعار و الفاظی توسط مداحان استفاده می شود که هیچ سنخیتی با ماه محرم ندارد. به نظر شما در چنین شرایطی باید چه اقدامی انجام داد؟ آیا باید مداحان خود را اصلاح کنند یا باید نظارتی روی عملکرد آنها وجود داشته باشد؟
سبک، واژه ها و حتی صدای برخی مداحان ما دقیقاً مشابه آوازه‌خوانان لهوی است
به نظر می رسد که هم نیاز به تذکر است و هم خود مداحان باید توجه داشته باشند. اگر مداحان ما بخواهند به سبک برخی خواننده‌های کذایی بخوانند و به بهانه جذب اقشار جوان جامعه، الفاظ و ادبیاتی را بکار برند که مناسب نیست، چنین کاری به هیچ وجه صحیح نیست. سبک، واژه ها و حتی صدای برخی مداحان ما دقیقاً مشابه آوازه‌خوانان لهوی است که چنین امری به طور قطع، خلاف شرع است.
چرا باید سبک و شعر خواننده‌ای که برای معشوقه خود و برای یک فضای دیگر آهنگی را می‌خواند، از سوی یک مداح و تنها با اندکی جابه‌جایی کلمات خوانده شود؟ این قبیل مداحی‌ها خلاف شرع است و پذیرفته نیست. گاهی اوقات نیز دیده می‌شود که مداح‌ها شعرهایی بچه‌گانه و عوامانه می‌خوانند که آن نیز صحیح نیست. ما در فرهنگ خودمان شعرهای بسیار نابی داشتیم و اشعار بسیار خوب و بلندی در سطوح مختلف در این رابطه وجود دارد.
متاسفانه برخی مداحان به جای مطالعه چنین اشعاری، شعرهای عوامانه را با ادبیات کوچه‌بازاری و سبک‌های موهن می‌خوانند. بدون شک این مسأله انحراف و تحریف‌هایی است که در این مسیر انجام می‌گیرد. حتماً کسانی که جزو مداحان هستند، هدفشان این است که برای امام‌حسین(ع) بخوانند. اما چنین اقداماتی قطعاً هم آنها و هم دیگران را از اهل بیت و اسلام دور می‌کند. متاسفانه برخی از همین مداحی‌ها را در صداوسیما می‌بینیم که باید از تبلیغ و ترویج آنها پرهیز شود.
مداحان نباید با جنبه های مالی ارزیابی شوند
در سال‌های اخیر در فضای مجازی برخی اخبار منتشر می شد که فلان مداح برای شرکت در یک مراسم رقم نجومی درخواست کرده یا مبلغی قابل توجه به او دادند، به نظر شما این مسأله تا چه اندازه می تواند به جایگاه دین و اهل‌بیت آسیب بزند؟
آسیب می‌رساند، اولاً این فضاهایی که ایجاد می‌شود، تاثیر کار مداحان را پائین می‌آورد. کسانی که دعوت می‌کنند وظیفه‌ای برای پرداخت وجه دارند، اما نباید کار ما در چنین رقابتی قرار گیرد که دیگران متوجه شوند. کار مداحان ارزشش بالاتر از جنبه‌های مالی است. این صورتی که در برخی جاها دیدیم یا بعضی دعوت‌هایی که در شهرستان‌ها انجام می‌گیرد، جلوه‌ای مناسب ندارد و مورد قبول بزرگان دین نیست.
این مسأله چه برای مداحان، چه برای اهل وعظ فرقی نمی‌کند. در هر مسأله‌ای حد تعادلش خوب است، نباید گذاشت چشم و هم چشمی‌ها و رقابت‌ها به این مسأله دامن بزند و چنین اخباری در جامعه منعکس شود و مداحان با جنبه‌های مالی ارزیابی شوند و احیاناً درباره آنها قضاوت صورت گیرد؛ این در شأن آنها نیست.
