به گزارش جماران، خبرگزاری رویترز در گزارشی به آخرین تحولات در عربستان و سرکوب مخالفان در این کشور پرداخت و نوشت: حکومت عربستان سعودی شماری از علمای دینی برجسته در این کشور را در چارچوب حمله به مخالفان احتمالی حاکمیت مطلق در این کشور بازداشت کرد این در حالی است که گمانه زنی گسترده ای درباره قصد  ملک« سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه این کشور از کرسی پادشاهی و تعیین شاهزاده «محمد بن سلمان» پسرش به جای وی وجود دارد.

برخی منابع عربستانی به خبرگزاری رویترز اطلاع دادند که حکومت عربستان سعودی «سلمان العوده»،«عوض القرنی» و «علی العمری» را در اوایل هفته جاری بازداشت کرده است. امکان دستیابی به مسئولان عربستانی برای اظهار نظر در این زمینه یا رد چنین اخباری وجود ندارد.

این سه عالم دینی عربستانی همه آنها به موسسه دینی که حکومت به آن کمک می کند وابسته نیستند لیکن در اینترنت دنبال کنندگان زیادی دارند. این علمای دینی در گذشته از حکومت انتقاد کردند اما اخیرا سکوت کرده اند یا از سیاست های عربستان سعودی به شکل علنی حمایت نکرده اند به ویژه در مساله اختلاف با قطر درباره مساله حمایت این کشور از جماعت«اخوان المسلمین».

العوده از سال 1994 تا 1999 به دلیل دعوت برای تغییرات سیاسی و رهبری «جنبش بیداری» که از رویکرد اخوان المسلمین الهام گرفته زندانی شد. وی بعدها و طی انتفاضه های بهار عربی در سال 2011 خواستار دموکراسی و تسامح شد.

برخی از مسئولان عربستانی گزارش ها درباره اینکه پادشاه به زودی از قدرت به نفع پسرش شاهزاده محمد کناره گیری می کند؛ پسری که در عمل بر سیاست های اقتصادی، دیپلماسی و داخلی سیطره دارد.

خاندان آل سعود همیشه جماعت های اسلامگرا را به عنوان بزرگترین تهدید برای حکومت کشورش می داند؛ کشوری که نمی توان احساسات دینی را  در آن نادیده گرفت. علاوه بر آن که طی حمله به القاعده در نزدیک به ده سال پیش صدها نفر کشته شدند. در دهه نود جنبش بیداری خواستار اصلاحات سیاسی شد که می توانست خاندان حاکم بر عربستان را تضعیف کند.

«جان مارک ریکلی» رئیس خطرات جهانی در مرکز سیاست های امنیتی ژنو گفت:« به احتمال بسیار زیاد شاهزاده محمد پادشاه بعدی می شود لیکن هر صدای مخالفی در اعتراض به این جانشینی از نظر نظام باعث بی ثباتی می شود».

وی افزود:« این را باید در چارچوب اختلاف با قطر قرار دهید. اکنون در خلیج فارس بسیار دشوار است که دیدگاهی بی طرف یا مخالف وجود داشته باشد زیرا اوضاع به گونه است که به شدت از همه جهت ها قطب بندی شده است».

عربستان، امارات، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک و روابط حمل و نقل با قطر را در ماه ژوئن گذشته قطر کردند و این کشور را متهم به حمایت از اسلامگرایان تندرو کردند و این اتهامی است که دوحه آن را رد می کند.

حساسیت زیاد

شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی در دو سال گذشته اصلاحات گسترده ای را برای تقویت تنوع بخشی به اقتصاد و فضای باز فرهنگی آغاز کرد و این آزمونی برای سنت های تغییر تدریجی و حاکمیت با توافق آراء در عربستان بود.

«استفان لاکروا» پژوهشگر در امور اسلامی در عربستان سعودی گفت که حکومت مقاومت را با لطافت جواب نمی دهد به طوری که ساکت کردن صداهای مستقل افزایش یافته است.

وی افزود:« این یک تلاش گسترده تر برای سرکوب اسلامگرایان بدون در نظر گرفتن مخالف بودن یا نبودن شان است...این بازداشت ها تلاش شاهزاده محمد و نظام برای تحمیل نظام سیاسی سختگیرانه تر است».

حمله فقط به اسلامگرایان محدود نمی شود به طوری که برخی ناظران آزادی های مدنی می گویند که آزادی بیان به شکل روزافزون در کشورهای خلیج فارس از جمله عربستان سعودی محدود تر می شود.

«مضاوی الرشید» استاد مدعو در مرکز خاورمیانه در دانشکده اقتصاد لندن گفت:« این فضای عمومی حساسیت مفرط و جنون عظمت است...در حال حاضر مخالفان هیچ فضایی  و مجالی ندارند».

حکومت عربستان در پی بهار عربی و پس از آن از آشوب ها با افزایش حقوق ها و دیگر هزینه کردن ها جان سالم به در برد لیکن اخوان المسلمین در دیگر مکان ها در منطقه خاورمیانه قدرت گرفت.

این جماعت تهدیدی فکری برای نظام حاکم بر عربستان سعودی به شمار می رود و ریاض آن را در فهرست گروه های تروریستی در سال 2014 قرار داد و برخی دیپلمات ها و تحلیلگران می گویند که هیچ گونه فرصت قابل ذکری برای تغییر به آن سمت وجود ندارد.

زمانی که ملک سلمان در سال 2015 قدرت را به دست گرفت در ابتدا به نظر می رسید که آماده اجازه دادن به اخوان المسلمین برای ایفای نقش البته خارج از سیاست است به طور مثال مبلغ های مرتبط با اخوان مانند العوده می توانستند علنا درباره مسائل دینی و اجتماعی سخن بگویند.

لیکن لاکرو ا گفت که به نظر می رسد که این رویکرد طی ماه های اخیر تغییر کرد زیرا گفتمان رسمی به هدف قرار دادن اسلامگرایان و افزایش بازداشت ها تبدیل شد.

وی افزود:« آن چه دو روز پیش رخ داد تسریع در این عملیات بود» به رغم آن که دقیقا انگیزه این بازداشت ها مشخص نیست.

العوده روز جمعه درتوییتر خود نوشت: از گزارشی که اشاره کرده است که احتمال حل اختلاف میان قطر و دیگر کشورهای عربی وجود دارد، استقبال می شود.

وی در پی تماس تلفنی میان شاهزاده محمد و ولیعهد عربستان و شیخ «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر نوشت:« خداوندا قلب های شان را به هم نزدیک کن زیرا خیر ملت های شان در این امر است».

ایستادن در میانه

انتقادهای العوده از خاندان حاکم در دهه نود باعث تقدیر «اسامه بن لادن» از وی شد. جنبش الصحوه که وی آن را رهبری می کرد به دلیل سرکوب و قطب بندی تضعیف شد.

اما برخی از روحانی ها پیروان زیاد خود را با سخنرانی های در یوتیوپ حفظ کردند. العوده اکنون 14 میلیون دنبال کننده دارد.

العوده مقاومت در برابر نیروهای آمریکایی در عراق را تأیید کرد لیکن بعدها به گونه ای ظاهر شد که همپیمان حکومت علیه تندروهایی است که رویکرد خشونت بار دارند.

در سال 2011 خواستار برگزاری انتخابات و جدایی قوه ها شد.از آن زمان به بعد تا حدود زیادی درباره مسائل اصلاحات داخلی سکوت کرد.القرنی نیز از آشتی با قطر استقبال کرد؛ آشتی ای که امیدها به آن به سرعت از بین رفت به ویژه پس از آن عربستان سعودی اعلام کرد که هر گونه گفت و گو با قطر را متوقف کرده است و این کشور را متهم به «تحریف حقایق» کرد.

لاکروا در ادامه گفت: «به نظر می رسد که امروز در عربستان تأیید نکردن علنی و با شور و شوق اقدامات علیه قطر باعث می شود در اساس مزدور قطر شوی».

وی افزود:«آنان که موضعی اتخاذ نمی کنند در میانه قرار می گیرند...هیچ منطقه میانه ای برای سعودی در حال حاضر وجود ندارد.»