جماران: یکی از مهمترین اعیاد مسلمانان عید فطر است. روز اول ماه شوال پایان یک ماه روزه داری و میهمانی خداوند، روز عید فطر نامیده شده و در منابع دینی عید فطر پاداش روزه داران معرفی شده است. زکات فطره، حرمت روزه در عید فطر، غسل کردن، قرائت قرآن، نماز عید فطر و دعا و احیا برخی آدابی هستند که برای شب و روز عید فطر بیان شده است. در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است:

فاذا کانت لیله الفطر و هی تسمّی لیله الجوائز، أعطی الله العاملین أجرهم بغیر حساب(امالی مفید، ص 232)؛ چون شب عید فرا رسد که شب جوایز نامیده شده است، خداوند پاداش عمل کنندگان را بی حساب عنایت میفرماید.

امام باقر(ع) نیز از قول پیامبر اسلام(ص) میفرماید:

قال النبی(ص): إذا کان اوّل یوم من شوال نادی مناد: یا ایّهاالمؤمنون إغدوا إلی جوائزکم(من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 511)؛ آنگاه که روز اول شوال فرا می‌رسد، منادی ندا می‌دهد: ای مؤمنان در این صبحگاهان بشتابید برای جوائزتان (پاداش روزه داران)

امام خمینی در این باره میفرماید:

من بعید نمیدانم که بعد ماه مبارک که مسلمین به ضیافت الله دعوت شده اند و دوره ضیافت را گذراندند، عید برای همین مسئله باشد، برای ضیافت الله باشد. (صحیفه امام، ج 17، ص 523)

شیوه امام خمینی از سالیان دور و دوران تبعید بر این بوده که به مناسبت فرا رسیدن عید فطر در برخی از سالها پیامهایی از ایشان صادر شده است و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همه ساله دهها پیام تبریک در پاسخ به پیام سران کشورهای اسلامی و نیز برخی گروهها و افراد از ایشان ثبت شده است.

در سال 1355 در دوران تبعید در عراق بدین مناسبت پیامی خطاب به عموم مسلمانان و دانشجویان داخل و خارج کشور صادر کردند که در آن ضمن تبریک این روز بزرگ، برخی از جنایات هیأت حاکمه ایران را بیان می‌دارند:

عید سعید فطر را به عموم مسلمین و دانشجویان داخل و خارج کشور و عموم جوانان‌‎ ‎‌مسلمان ـ ایدهم الله تعالی ـ تبریک می گویم. مبارک باد بر شما افراد روشنفکر و متدین که‌‎ ‎‌در راه اهداف شریفۀ اسلام، که ضامن رفاه عموم و تأمین معنویات و مادیات بشر است،‌‎ ‎‌فداکاری می کنید. مبارک باد بر مسلمانانی که در راه دفاع از احکام اسلام و ممالک‌‎ ‎‌مسلمین و رهایی از یوغ استعمار و عمال خبیث آن، به حبس و تبعید و شکنجه و قتل تن‌‎ ‎‌می دهند و برای قطع ایادی ظلم با هر محرومیتی می سازند.‌

فطر، روزی است که خداوند تعالی برای مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در‌‎ ‎‌نماز و خطابه های مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و مقابل دشمنان‌‎ ‎‌خونخوار آن بیابند. (همان، ج 3، ص 170)

از نظر حضرت امام، اعیاد مذهبی هم جنبه عبادی دارند و هم جنبه های سیاسی ـ اجتماعی، از این رو در سخنرانی، در ایام حضور در نوفل لوشاتو میفرماید:

این مواقفی‌که در اسلام هست مثل عید فطر، عید اضحی، قربان، و حج ـ مواقف‌‎ ‎‌حج ـ نماز جمعه، جماعات که در شب و روز انجام می گیرد، این مواقف جنبه های عبادی‌‎ ‎‌دارد، و جنبه های سیاسی و اجتماعی هم دارد؛ یعنی جنبۀ عبادی اش در جنبه سیاسی اش ـ‌‎ ‎‌اینها ـ مُدْغَمند، مُنْضَم به همند.(همان، ج 4، ص 447)

از این رو در کمتر از یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در سال 1358 در پیامی ضمن تبریک عید سعید فطر، به جنبه های سیاسی احکام اسلام و گرفتاری های مسلمین میپردازند. در ابتدای این پیام به همه مسلمانان شرق و غرب عالم تبریک میگویند و در پایان میفرمایند:

‌‌من از خدای تبارک و تعالی مسئلت می کنم که این عید را و همه اعیاد را بر همۀ‌‎ ‎‌مسلمین مبارک فرماید؛ و مسلمین را بیدار کند که همه با هم، در کنار هم، در همه جا؛ در‌‎ ‎‌همه جای عالَم برای مصالح مسلمین اقدام کنند؛(همان، ج 9، ص 339)

امام خمینی در همان ایام سخنرانی دارند که به عید فطر دوران انقلاب و عید فطر سال 58 در کردستان و فجایعی که برخی گروهکها ایجاد کردند اشاره دارند و می‌فرمایند:

ما در عید فطر سابق که عید خون بود و در این عید هم که باز عید خون است هراسی از‌‎ ‎‌خون نداریم. اسلام دین خون است برای فجّار؛ و دین هدایت است برای مردم دیگر.‌‎ ‎‌اولیای ما بی هراس خون دادند و بی هراس در جنگهای خونین وارد بودند. امیرالمؤمنین ـ‌‎ ‎‌سلام الله علیه ـ آن موجود یگانه، در عین حالی که نهج البلاغه برای هدایت داشت،‌ ‎‌شمشیر برای آنهایی که توطئه گر بودند. ما خونها دادیم و شهدا دادیم. اسلام خون داد و‌‎ ‎‌شهدا داد. ما فرقهای شکافته دادیم، مثل علی بن ابی طالب، علی بن الحسین و سرهای بر‌‎ ‎‌نیزه رفته دادیم، مثل سیدالشهدا و اصحاب و اعوان او. (همان، ص 340-341)

در سال 1366 در روز عید سعید فطر حضرت امام در دیدار مسئولان بلند پایه نظام با روحی سرشار از معنویت و با حالی برگرفته از ماه مبارک رمضان، به بیان حقیقت ضیافت و میهمانی الهی در این ماه میپردازند و نکات بسیار مهم و ارزشمندی را در این رابطه بیان می‌دارند از جمله می‌فرمایند:

‌‌ان شاءالله ، امیدوارم که این عید سعید به همۀ مسلمین و همۀ مظلومان جهان، خصوصاً‌‎ ‎‌ملت شریف ایران، مبارک باشد. من فکر می کردم که این ضیافتی که شما مؤمنین دعوت‌‎ ‎‌برش شدید، که ضیافت الله است، این چی است. دعوت شدیم به ضیافت الله . و‌‎ ‎‌ضیافت الله در عالم ماده، عبارت از این است که ما را پرهیز بدهد از تمام شهوات دنیوی.‌‎ ‎‌این مرتبۀ مادی ضیافت الله است که همۀ کسانی که دعوت شدند به این ضیافت، بدانند که‌‎ ‎‌ضیافت خدا در این نشئه، چشمپوشی از شهوات است و ترک آن چیزی که قلب انسان؛‌‎ ‎‌یعنی، روح طبیعی انسان بهش مایل است، آنها را باید ترک کند. این ضیافت خداست و‌‎ ‎‌این ضیافت سایۀ ضیافتهایی است که در طول عالم وجود تحقق دارد، منتها در عالم ماده‌‎ ‎‌به این صورت است که ترک شهوات طبیعی است، شهوات جسمانی است و در عالم‌‎ ‎‌مثال، ترک شهوات خیالی است و در عالم بعد از مثال، ترک شهوات عقلانی است،‌‎ ‎‌روحانی است.‌(همان، ج 20، ص 266)

در بخش دیگری از این سخنرانی مهم به خصوصیات دیگر میهمانی خدا پرداخته و میفرمایند:

آیا ما در این ماه رمضان، در این ضیافت وارد شده‌ایم و ترک کرده‌ایم شهوات‌‎ ‎‌جسمانی را؛ فضلاً از شهوات خیالی و شهوات نفسانی و شهوات عقلانی؟ این دیگر هر‌‎ ‎‌کسی دست خودش است که خیال کند، ببیند چه کرده است. آیا در محضر حق تعالی‌‎ ‎‌است که دعوت کرده است ما را، ما رفته ایم در این محضر؟ وارد شده ایم در این محضر تا‌ ‎‌استفاده بکنیم یا وارد نشده ایم؟ در مسائل بالاتر از اینجا هم هست. اینها مراتبی است از‌‎ ‎‌آن ضیافت، فوق این ضیافات که آن ضیافت اهل معرفت است. خدا همه را دعوت کرده‌‎ ‎‌است به این ضیافت، و اهل معرفت و کُمَّل‌ از اولیا در آن ضیافت وارد می شوند و‌‎ ‎‌می توانند. (همان، ص 267-268)

امید است همه روزه داران واقعی در این عید فطر از برکات آن بهره مند شوند و جوائز بی شمار خداوند شامل حال همگان گردد.