سعید جلیلی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی خواستار شکل گیری «دوره برجام خوانی» در دانشگاه ها شده است.‏

به گزارش «انتخاب»، جلیلی که از سال 86 تا 92 مسئولیت پرونده هسته ای کشورمان را در اختیار داشت و نه تنها ‏پیشرفتی در مذاکرات مذکور نداشت بلکه تحریم های زیادی در همان دوران به کشورمان تحمیل شد، اخیرا در قالب یک ‏توئیت، گفته است که «باید در دانشگاه‌ها یک دوره برجام خوانی شروع شود، این بحث علمی است نه سیاسی. برجام یک ‏سند 159 صفحه‌ای مهم است که تا سالها کشور درگیر آن است.»‏

او در در توئیتی دیگر نوشته است: ترامپ که آمریکا را فلج توصیف کرد بداند که با پیکر فلج نمی تواند رجز بخواند.‏

توئیت های وی پس از سخنرانی دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا که در آن مدعی عدم پایبندی ایران به برجام شده و آن ‏را به کنگره حواله داده بود، منتشر شده؛ از این رو می توان این جملات را واکنش جلیلی به سخنرانی ترامپ قلمداد کرد؛ ‏واکنشی که در آن تقریبا مخالفتی با اظهارات ترامپ در موضوع برجام دیده نمی شود.‏

این موضوع البته تعجب چندانی ندارد؛ جلیلی از روزهای آغازین دولت یازدهم و پس از محول شدن مسئولیت پرونده هسته ‏ای از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه، با تک تک اقدامات تیم هسته ای از مذاکره تا توافق، مخالفت ‏کرده و پس از امضای توافق موقت ژنو و به دنبال آن، توافق وین یا برجام، این مخالفت رنگ جدی تری به خود گرفت.‏

با این وجود، پس از تصویب برجام در مجلس و تایید آن توسط ارکان مختلف نظام، عملا راهی که همفکران او از طریق آن ‏امیدوار به ممانعت از اجرای برجام بودند مسدود شد. پس از انتخابات سال 96 و انتخاب مجدد حسن روحانی، جلیلی اندکی ‏تغییر روش داده است. در دوره جدید او تلاش می کند تا کمتر وارد مصداق ها شده و به اقدامات و اظهارات خود وجهه ‏تئوریک و علمی بدهد. از همین رو، نظریه دولت سایه را با وجود عدم همراهی بسیاری از همفکران اصولگرای خود پیش ‏برده و هر از چند گاهی یکی از ارکان دولت را به باد انتقاد می گیرد.‏

در رویکرد جدید جلیلی، او باز هم برجام را رها نکرده ولی این بار تلاش کرده است تا وانمود کند از دروازه «علم» به آن ‏وارد شده. هرچند بعد سیاسی اقدامات و اظهارات او به اندازه ای پررنگ است که هرگز نمی توان وجهه دیگری را بر آن ‏غالب دانست.‏

به همین دلیل است که وقتی از «دوره برجام خوانی در دانشگاه ها» صحبت می کند، هر مخاطبی بی درنگ آن را با نو ‏مذاکرات خود او مقایسه می کند. در 69 ماه مذاکره سعید جلیلی با کشورهای 5+1 – که البته هیچ گاه با حضور مقامات ‏عالیزتبه این کشورها نبود – جلیلی حتی یک بار هم به مجلس درباره جزییات مذاکرات پاسخ نداد. علاقه ای به رسانه ای ‏کردن محتوای مذاکرات خود نشان نمی داد و ابهامات فراوان مذاکراتش را بدون پاسخ باقی می گذاشت.‏

در زمان انتخابات ریاست جمهوری سال 92، علی اکبر ولایتی به طور بی سابقه ای به نحوه مذاکرات او تاخت. او در ‏مناظرات خطاب به جلیلی گفت: «دیپلماسی این نیست که در داخل کشور بگوییم ما اصولگراییم و انعطااف نداریم. دیپلماسی ‏خشونت و سرسختی نشان دادن نیست. دیپلماسی تعامل و بده بستان است. نمیشود که آنها هرچه که ما می خواهیم بدهند و ‏ما هیچ کاری نکنیم! دیپلماسی بیانیه صادر کردن پشت تریبون نیست!»‏

او همچنین در پاسخ به اظهارات جلیلی که گفته بود آنها (نمایندگان 5+1) در مقابل منطق قوی ما جوابی نداشتند، اظهار ‏داشت: «دیپلماسی کلاس فلسفه نیست که بگویید منطق ما قوی بود! آنچه مردم می بینند این است که شما مسئول مذاکرات ‏هستید و هیچ چیزی حاصل نشده و مدام تحریم ها ببیشتر شده و به مردم فشار بیشتری آمده است.»‏

ولایتی در جای دیگری در واکنش به ادعای جلیلی مبنی بر اینکه مسائل در آلمآتی حل شده بود گفت: اگر حل شده بود که ‏نباید تا این مدت طول می کشید.‏

جلیلی بعدها در مورد مذاکرات آلماتی ادعا کرد که مشابه موضوعی که در مذاکرات تیم ظریف با 5+1 بر سر آن توافق شده، ‏در آنجا نیز توافق شده بود اما تیم ایرانی آن را رد کرده بود! ‏

به گفته جلیلی، ادعای آنها در ابتدا این بود که ما باید نطنز و غنی‌سازی 3 درصد را تعطیل کنیم اما در آن 6 سال روند ‏مذاکرات به گونه‌ای پیش رفت که در آلماتی 2 بر سر غنی‌سازی 20 درصد با ما چانه می‌زدند و به جای توقف نطنز از توقف ‏فردو صحبت می‌کردند! در همان‌جا می‌گفتند که شما غنی‌سازی 20 درصد را متوقف کنید تا در عوض ما هم فلان کار را انجام ‏دهیم.‏

در میانه این ابهامات و ادعاها، علی اکبر صالحی که مدت زمان کوتاهی وزیر خارجه دولت احمدی نژاد هم بود، از مذاکرات ‏محرمانه ای با آمریکا سخن به میان آورد که با جلیلی و مصلحی هماهنگ شده بود. به گفته صالحی، برای نشست دوم با ‏آمریکا، «دوستان در دبیرخانه گفتند اگر آمریکایی‌ها راست می گویند بیایند در آلماتی ذره‌ای انعطاف نشان دهند.»، او ادامه ‏داد: «لذا ما از آمریکایی‌ها خواستیم در آلماتی انعطاف نشان دهند؛ چون دوستان در دبیرخانه قول داده بودند روند کار را با ‏این انعطاف برای دور دوم مذاکرات محرمانه تسهیل کنند.»‏

صالحی با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها به دلیل پیغام وزارت خارجه در آلماتی انعطاف نشان دادند، اظهار کرد: «وقتی خبر ‏انعطاف آمریکایی‌ها را در آلماتی شنیدم، در وین بودم و خدا را شکر کردم و گفتم که آنها بالاخره یک بار هم که شده وفای به ‏عهد کردند.»‏

صالحی در ادامه از «بدعهدی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی با وجود انعظاف آمریکایی ها در آلماتی» انتقاد کرد.‏

موضوع بر سر اصل ماجرای مذاکرات آلماتی نیست. بلکه بر محرمانه و غیرشفاف بودن مذاکرات 6 ساله جلیلی با طرف ‏مقابل است. فردی که در طول 6 سال مذاکرات بی ثمر که حاصل آن تحریم های کم سابقه علیه کشورمان بود، ذره ای ‏پاسخگویی و شفافیت نداشته اکنون خواستار شفاف شدن مذاکراتی است که از قضا مسئولان آن بارها و بارها درباره اش ‏شفاف سازی کرده و به نهادهای مختلف از مجلس گرفته تا دیگر ارکان تصمیم گیر نظام پاسخ داده اند.‏

این پالس های منفی جلیلی علیه برجام، آن هم در روزهایی که نتیجه برجام در موارد متعددی خود را نشان داده چه معنایی ‏دارد؟ رفع تحریم ها، شکستن ائتلاف بین المللی علیه ایران، گشایش در روابط بین المللی، جذب سرمایه گذاری و .. همگی ‏نتیجه برجام و مذاکرات هوشمندانه و مدبرانه هسته ای دولت روحانی است. حتی اکنون که دولت ترامپ علیه برجام ‏سمپاشی می کند، قبل از ایران، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پاسخش را می دهد. یعنی این توافق حتی میان آمریکا ‏و متحدانش هم شکاف ایجاد کرده و اکنون جو جامعه بین المللی به سود ایران است نه علیه کشومان.‏

اشکال جلیلی آن است که تصور می کند برجام سندی است که «تا سالها کشور درگیر آن است» اما هنوز نپذیرفته 6 سال ‏مذاکرات او که نتیجه اش تحریم های بی سابقه بین المللی – و نه صرفا یکجانبه از سوی آمریکا – بوده چه اثرات منفی و مخربی  بر ‏کشور داشته. این در حالی است که با گذشت 2 سال از زمان اجرای برجام و برچیده شدن بسیاری از تحریم ها، هنوز ‏هم کشور درگیر اثرات تحریم های هسته ای وضع شده در دوران مذاکرات جلیلی است.‏

به نظر می رسد سعید جلیلی پیش از آنکه به فکر دوره های برجام خوانی در دانشگاه ها باشد، باید تکلیف بیانیه خوانی ‏های خود در مذاکرات بی نتیجه را مشخص کند تا با مقایسه این دو، بتوان به یک نتیجه منصفانه و معقول رسید. ‏