هجمه ها علیه دولت به بهانه نقد عملکرد آن در حوزه های مختلف بالا گرفته است. با این حال  در جستجو میان گزارش ها و سرمقاله های منتشر شده در رسانه های منتسب به جریان تندرو منتقد دولت  کمتر اثری از نقد مستند و کارشناسی  یافت می شود. اما کم نیستند کاه هایی که کوه شده اند و بهانه هایی که دست آویز حمله به دولت خاصه در حوزه سیاست خارجی قرار گرفته اند.

با سید مهدی طباطبایی، استاد اخلاق و نماینده پیشین مردم تهران در مجلس درباره انگیزه های بروز این رفتار گفت وگو کرده ایم.

برخی مخالفان دولت در هجمه‌ای کم سابقه علیه دولت آن را به ناکارآمدی و حاشیه‌سازی برای پوشاندن ناکارآمدی‌ها متهم کردند. این موضعگیری‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اصل موضوع نوع اعتراض و شیوه نقدی است که رایج شده است. هرچند در این فرصت بسیار دشوار است که بخواهیم درباره ریزه‌کاری‌ها و ظرافت‌های نقد و نقادی گفت‌وگو کنیم اما درباره آنچه امروزه رایج است، فقط می‌توانم بگویم که گویا برای عده‌ای صرف طرح نقد و اعتراض جذابیت دارد. بعضی‌ها به این شیوه عادت کرده‌اند و غالباً جز آنچه در ذهن‌شان انباشته‌اند، اندوخته دیگری ندارند. این است که پرداختن به حواشی و ناکارآمد نشان دادن رقیب در تحقق وعده‌هایش کاری است که انجام می‌دهند. حال آنکه اگر وعده‌ای در رأس زمان مشخص به مرحله اجرا نمی‌رسد، به معنای این نیست که دروغی گفته یا بلوفی زده شده است. بلکه دولت‌ها با امیدواری‌، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای آینده وعده‌هایی می‌دهند. اما اجرای این وعده‌ها به عوامل متعددی بستگی دارد. مهم این است که دولت در عملکرد خود نشانه‌هایی بروز دهد که بر اساس آن نشانه‌ها بتوان گفت دولت برای عمل به وعده‌هایش تلاش می‌کند.

بحث عرضه و تقاضا، هزینه‌ها و پیش‌بینی درآمد‌ها و پرداخت‌ها خواه ناخواه کم و زیاد می‌شود. این زیاد و کم شدن را نباید با زبان تند و تیز نقد کرد. نقادان عاقل و دیندار نه در این مورد که در همه جا از چنین انتقادی خودداری می‌کنند.

می‌فرمایید برای برخی از چهره‌ها انتقاد و اعتراض کردن جذابیت دارد. به عبارتی یعنی هویت خود را بر این اساس تعریف کرده‌اند. انگیزه‌هایی که سبب بروز چنین رفتاری می‌شود، چیست؟
اول دسته‌ای از منتقدان هستند که می‌خواهند ژست فرهیختگی و فهمیدگی به خود بگیرند. غافل از اینکه این ژست‌شان خودباختگی است. زیرا اغلب مردم وقتی خبری را می‌خوانند به مبتدا و خبر آن توجه می‌کنند. اگر سخنی را می‌شنوند،‌ پایان آن را هم می‌شنوند.

دوم کسانی هستند که برای نان و درآمد و نیز رسیدن به موقعیت نقد می‌کنند و همیشه در حال اعتراض‌اند. عده‌ای هم نان‌شان در گرو به وجود آمدن التهاب در جامعه است. اگر جامعه از آرامش بیفتد، برای اینها سودآور است. لذا وقتی می‌بینند جامعه رو به آرامش می‌رود، می‌خواهند با اتهام‌زنی و حاشیه‌سازی، آن را ملتهب سازند. نوع اعتراض‌ها و اشکال‌گیری آنها نشان می‌دهد که هدف چیست؟! البته از این رفتار سودآوری و دیده شدن حاصل نمی‌شود. اما خودشان فکر می‌کنند که دستیابی به این اهداف از این راه شدنی است.

یک گروه دیگری هم هستند که دغدغه انتخابات آینده را دارند و می‌خواهند از طریق نقد دولت نردبان شهرت برای خود فراهم کنند. نقد را نردبان می‌بینند و به وسیله طرح آن خودی نشان می‌دهند.  

خیلی از منتقدان و عیب جویان امروز البته تا پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم در زمره ساکتان بودند.

بله خیلی از اشکالاتی که الان دیده می‌شود مسائلی هستند که در دولت گذشته نیز وجود داشته‌اند و اصلاً از آن زمان باقی مانده‌اند. اما چنان که گفتید، این جماعت آن زمان سکوت کرده بودند. باید به این دوستان یادآوری کرد که آن وقت که شما سکوت می‌کردید، اشکالات بدتر و بیشتری هم وجود داشت. شما چه می‌کردید؟ بنابر این می‌خواهم از این عزیزان بزرگوار درخواست کنم که برای حفظ نظام کشور و دین و اخلاق از هر سخنی که باعث التهاب جامعه است، خودداری کنند. خودشان را از مسئولان اجرایی داناتر و تواناتر ندانند. خیلی وقت‌ها هست که وقتی انسان بیرون گود نشسته است، فکر می‌کند که کاری شدنی است، در حالی که نمی‌شود. این دوستان بهتر است کمی به خود بیایند. مثلاً بنشینند درآمد نفت امروز دولت را با درآمد نفتی دولت گذشته مقایسه کنند.

از مسئولان هم انتظار دارم مراقب باشند تا در مقابل این رفتارها عصبانی نشوند و به کار خودشان ادامه دهند. بگذارند به فضل خدا نتیجه کارشان عملاً پاسخ نقد‌های بی مورد را بدهد و به منتقدان بگویند که نقدشان بیجا بوده است.

اما گویا گاهی جریان‌سازی‌هایی که از سوی این قسم از منتقدان و مخالفان روی می‌دهد، چاره‌ای جز واکنش‌ نشان دادن برای دولت باقی نمی‌گذارد.
من به یک مسأله دینی و اخلاقی معتقدم؛‌ خداوند در قرآن به پیامبر(ص) می‌فرماید که هر روز به خدا پناه ببر. در قرآن می‌خوانیم که «قل اعوذ برب الناس»،‌ «من شر حاسدا اذا حسد» و «من شر غاسق اذا وقب » یعنی خدایا! به تو پناه می‌برم از شر کسی که حسد می‌ورزد و از شر کسانی که کارها را به چالش می‌کشانند. دولتمردان ما هم باید از شر آدم‌های نادان و مغرض به خدا پناه ببرند. آقایان بحمدالله اگر نقدی دارند که بجا هست و وارد، باید مهربانانه و منصفانه بگویند و بدانند که نقد منصفانه حتماً انجام می‌شود.

خود شما جزو کسانی هستید که به تناسب نقدهایی را مطرح کرده‌اید. ارزیابی و نقدتان از عملکرد این دولت چیست؟
مسئولان اجرایی حال حاضر کشور غالباً افرادی امتحان پس داده هستند. این است که نباید بگذارند این مسائل در جامعه اثر منفی بگذارد و موجب التهاب شود. مسئولان اجرایی باید با تکیه بر نقاط قوت خود و با تکیه برعنایات پروردگار کارها را پیش ببرند. عقلا آنها را توانمند و موفق می‌بینند. بنابراین آنها نباید به نقد تندروها توجه کنند. باید مراقبت کنند که مردم به انقلاب و مسئولان‌شان بدبین نشوند. چون نقد‌هایی از جنس نقدهای امروز نه تنها به نفع هیچ کس نیست بلکه به ضرر نظام است.  نظر من به شخصه درباره عملکرد این دولت مثبت است. با این حال من در گذشته نقدهایی را مطرح کرده‌ام. الان هم اگر نقدی باشد مطرح می‌کنم. اما خیلی از نقدهای امروز بهانه‌گیری است و نقد سازنده نیست. زیرا نقد نشانه دارد،‌ اهل فن و روش دارد. منبع: روزنامه ایران