جماران: کوه یخ کرونا به تدریج عمق و وسعت خود را نمایان می سازد. در کنار تمرکز همه جانبه بر عبور کم هزینه تر و موفق تر از شرایط فعلی، به تدریج این دیدگاه نیز مطرح می شود که دولت ها و ملت ها باید استراتژی های کوتاه مدت و بلند مدت خود را با توجه به این رخداد جدید جهانی دوباره طراحی کنند. به نظر می رسد اولا دوران کرونا طولانی تر از پیش بینی های اولیه است و ثانیا با فروکش کردن شیوع بیماری، به تدریج آثار و عواقب آن روشن تر خواهد شد. هم اکنون زمزمه هایی در میان دانشمندان علوم اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته و دیدگاه هایی نیز مطرح شده است.
اندیشیدن به دوران کرونا (هر چند ماه یا بیشتر که طول بیانجامد) و دورنگاهی به عصر پساکرونا از هم اکنون آغاز می شود. از برنامه های کوتاه مدت برای بسیج همه امکانات و فراهم آوردن حداکثر خدمات بهداشتی و درمانی. هر چه بتوانیم در بسیج کردن این امکانات موفق تر باشیم، عملکرد بهتری در مهار کرونا خواهیم داشت و اعتماد بیشتری را برای معالجه تبعات این پاندمی نیز جلب خواهیم کرد. برای موفقیت در دشواری های عصر پساکرونا به اعتماد گسترده مردم نیاز داریم و ایجاد این اعتماد در عملکرد کنونی نهفته است.
علاوه بر بحث پیشگیری و درمان که در یادداشت های قبلی مکررا درباره ی آن نوشته شد و خواهش شد امکانات خود را برای مقابله با بدترین سناریو آماده کنیم تا بهترین نتیجه را بدست آوریم، همچنین باید به فکر تامین حداقل های زندگی که انکار ناپذیر هستند نیز بود. اقشار بسیاری از مردم متضرر می شوند و اگر ببینند دولت و اقشار توانمند در کنار آنها در این لحظات حساس ایستاده اند، و حداقل به فکر آنها هستند ، در وفاق اجتماعی و اعتماد عمومی در عصر پساکرونا نیز بسیار موثر خواهد بود. مردم نیز بیاموزند که هر چه کمتر و دیرتر مبتلا شوند، و در نتیجه فرصت ببیشتری به همنوعان مبتلا برای بهره گیری از خدمات بدهند.
این تصور وجود دارد، کرونا بسیاری از نهادها، دستگاه ها و صنایع کشور را دچار شرایط جدیدی می کند. به طور مثال بعید است سیستم آموزشی کشور در کوتاه مدت بتواند تا تابستان آموزش حضوری داشته باشد. یا سالمندان بتوانند در سه ماه آینده یا بیشتر به زندگی معمولی خارج از خانه برگردند یا بسیاری از مشاغل ضروری و غیر ضروری و صنایعی مانند توریسم، تفریحات میدانی و جمعی، ورزش های همگانی و تیمی، مبلمان و تبلیغات، حتی صنایع خانگی به زودی به فرم طبیعی برگردند. چرا که در این ماه ها و ماه های آتی و شاید برای مدتها مسئله اول مردم و حکومت ضروریات حیاتی است. تمرکز بر ضروریات گرچه الزامی است، اما اقتصاد کشور را هم گرفتار می کند و زندگی های بسیاری را تحت تاثیر قرار می دهد.
در همه رخدادهای فوق، که به شکل خلاصه به آن اشاره شد، به نظر می رسد چه در میان مدت و چه در بلند مدت، دوران کرونایی تاثیر عمده ای بر شیوه ی زندگی فردی و اجتماعی و روابط دولت - ملت و شیوه حکمرانی خواهد داشت. به نظر می رسد روابط فردی و اجتماعی، آیین ها و مناسبات مذهبی و فرهنگی، بهداشت و خدمات درمانی، اقتصاد خرد و کلان، نیازمندی های زندگی آینده، آموزش و نهادهای دانشگاهی و تحقیقاتی و حوزه سیاسی و روابط بین الملل و حتی مناقشات و جنگ ها راهبردهای تازه ی خواهند یافت.
بر این أساس به نظر می رسد همه نهادهای فرهنگی، آموزشی سطوح متوسط تا عالی، اقتصادی و سیاسی و نظامی و .... اعم از مدنی و حکومتی خود را برای ورود به دنیای جدید با الزامات جدید آماده سازند. احتمال بسیار زیاد هم دوران مبارزه با کرونای حاد طولانی تر از پیشبینی هاست و هم تاثیرات بلند مدت آن بر همه ابعاد زندگی ما. در این بین بار سنگینی بر استراتژیست ها، دانشمندان علوم مختلف، سیاست سازان، مسولان کشور، مدیران و مسئولان نهادهای مدیریتی، اقتصادی و مالی و تولیدی وجود دارد. آنها امروز باید همپای پزشکان و پرستاران در جبهه ی دیگری از این مبارزه مشارکت کنند و از یک سو شرایط را مثل شرایط دوران دفاع مقدس ببینند و از سوی دیگر از اکنون نیز به فکر تبعات آتی دوران کرونا و پس از آن بر جامعه ایرانی و تحولات جهانی نیز باشند.
لذا علاوه بر تمرکز بر شرایط بغرنج فعلی، عقلانیت حکم می کند و لازم است با تشکیل تیم های کارشناسی آینده پژوهی، به آینده طولانی همراه با کرونا و بعد از کرونا فکر کنیم و سوالاتی برای این فرضیه طرح کنیم و پاسخ دهیم:
ویژگی های دنیای کرونایی چیست؟
تاثیر کرونا بر آینده مشاغل چیست؟
چه صنایع و مشاغلی توسعه میابند؟
تقاضا برای کدام صنایع و مشاغل کاهش می یابد؟
مناسبات اجتماعی در این شرایط چگونه خواهند بود؟
کرونا چه تاثیری بر ابعاد مختلف خانواده خواهد داشت؟
ترکیب جمعیتی در کشورها چگونه خواهد بود؟
کرونا چه تاثیری بر جریان مهاجرت خواهد داشت؟
اقتصاد خرد و کلان به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
آموزش و ارتباطات علمی در همه ابعادش به ویژه با مجازی تر شدن چه شمایل جدیدی خواهد یافت؟
روش های سیاست ورزی و عمل سیاسی از جمله انتخابات یا مجالس سیاسی تصمیم سازی و تصمیم گیری و شیوه های راهبری چگونه باید باشد؟
مدل های حاکمیتی و مدیریتی موثرتر چیست؟
روابط منطقه ای و بین الملل چه تحولاتی خواهد یافت؟
سنت ها و آیین های قومی، ملی و مذهبی چه تاثیراتی خواهند پذیرفت و راهبرد تازه برای تداوم آن چگونه است؟
صنعت ورزش وسرگرمی دچار چه تحولاتی خواهند شد؟
با توجه به نیاز مضاعف به رسانه ها به ویژه تلویزیون و رسانه های اینترنتی، تمرکز آنها باید بر تولید چه محتوایی باشد.
نقش بیش از پیش و حتی محوری اینترنت و دنیای مجازی بر زندگی و مشاغل آینده چه خواهد بود؟
و چه سیاست و برنامه هایی می توان برای زندگی های آسیب دیده از کرونا مدنظر قرار دارد؟
و پرسش های فراوان دیگر ......
والبته همه این سئوالات در شرایطی است که می دانیم کشور با تحریم های گسترده روبرو است . و پیش بینی می شود که قیمت نفت بر اثر کاهش سرعت اقتصادی در جهان برای مدت ها کاهش چشمگیری خواهد یافت.
سیستم ها و نظام ها و آنان که بهتر بتوانند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند، دوام بهتری خواهند یافت.
سال 1399 بسیار با سال 1398 متفاوت خواهد بود. عید را تعطیل نپنداریم و در فرصت عید، از هم اکنون هر کس به فراخور خود از مردم تا حکومت به راهبرد میان مدت و بلند مدت سال آینده فکر کنیم. اگر همه فرضیات بالا صرفا در حد فرضیه بماند و حتی غلط هم باشد، باز با اندیشیدن چیزی را از دست نداده ایم. انشاء الله نخبگان و نسل هوشمند و امیدوار و تمدن ساز ایرانی از دل این آزمون بزرگ، راه های بهتری نیز برای آینده خواهد یافت.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
RSS
کانال اطلاع رسانی
در اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی؛